Muhammad Habibur Rahman

Geboorte en vroege leven

Geboren in 1930 in Murshidabad van het toen nog ongedeelde Indiase subcontinent (nu West-Bengalen), voltooide hij de middelbare school aan het Kolkata Presidency College. Later verhuisde hij met zijn familie naar Rajshahi.

Na zijn BA Honours aan het Rajshahi College werd hij toegelaten tot de Universiteit van Dhaka en behaalde hij zijn BA Honours (1949) en MA (1951) in geschiedenis aan de Universiteit van Dhaka. Hij behaalde ook LLB aan de DU en vervolgens BA Honours (1958) en MA (1962) in Moderne Geschiedenis aan de Universiteit van Oxford.

Habibur Rahman begon zijn loopbaan op 1 mei 1952 als tijdelijk Docent Geschiedenis aan de Universiteit van Dhaka. Maar hij moest vier dagen later aftreden wegens deelname aan de Taalbeweging. Hij doceerde ook geschiedenis aan het Sirajganj College en de Jagannath Universiteit (voorheen Jagannath College). Later trad hij in dienst bij de Rajshahi Universiteit, waar hij vervolgens decaan van de rechtenfaculteit (1961) en docent geschiedenis (1962-64) werd.

Juridische arena

Habibur Rahman veranderde zijn beroep in 1964 toen hij rechten ging studeren en toetrad tot de balie van het Hooggerechtshof van Dhaka. In zijn juridische loopbaan bekleedde hij de functies van assistent-advocaat-generaal (1969), vice-voorzitter van de High Court Bar Association (1972) (nu Supreme Court Bar Association) en lid van de Bangladesh Bar Council (1972).

Hij was rechter in de High Court Division (1976-85), rechter in de Appellate Division van het Hooggerechtshof van Bangladesh (1985-95), waarnemend opperrechter (1990-91) en opperrechter van het Hooggerechtshof van Bangladesh (1995). Justitie Habibur Rahman is in 1995 met pensioen gegaan als opperrechter van Bangladesh.

Zijn juridische competentie blijkt uit zijn adviezen en interpretaties zoals die zijn uitgesproken in veel van de uitspraken van het Hooggerechtshof van Bangladesh over vitale kwesties, zoals de jurisdictie over admiraliteit, wijziging van de grondwet, burgerschap, habeas corpus, administratieve rechtbanken en rechterlijke bevoegdheden. In 1994 sprak hij echter een controversieel vonnis uit ten gunste van Ghulam Azam, waardoor de voormalige leider van de Jamaat-e-Islami zijn staatsburgerschap terugkreeg. Hij nam deel aan vele internationale conferenties van advocaten en juristen, waaronder de conferentie van opperrechters van Azië-Pacific in Perth, Australië (1991), de vierde conferentie van opperrechters van het Gemenebest in Abuza, Nigeria (1992), de eerste SAARC-conferentie van opperrechters in Kathmandu, Nepal (1995). 

Wetenschappelijk leven

Onderzoeker en schrijver Habibur Rahman heeft een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de literatuur en aan een gevarieerde intellectuele arena. De bekende geleerde schreef ongeveer 70 boeken over recht, taal, literatuur, Rabindranath Tagore, antropologie en religie. Enkele van zijn literaire en andere bekende publicaties zijn: Law of Requisition (1966), রবীন্দ্র প্রবন্ধেসঞ্জনা ও পার্থক্য বিচার (Rabindra Prabandhey Sanjna O Parthakya Bichar) (1968), যথা-শব্দ (Jatha-sabda) (1974), মাতৃভাষার স্বপক্ষেরবীন্দ্রনাথ (Matri-bhashar Sapakshey Rabindranath) (1983), কোরআন সূত্র (Qoran-sutra) (1984), বচন ও প্রবাচন (Bachan O Prabachan) (1985), গঙ্গারিদ্ধী থেকে বাংলাদেশ (Gangariddhi thekey Bangladesh) (1985), রবীন্দ্র রচনার রবীন্দ্র ব্যাখ্যা (Rabindra Rachanar Rabindra-byaksha) (1986), রবীন্দ্র কাব্যে, শীল্পে, সঙ্গীত ও সাহিত্যে(Rabindra- kabyey Art, Sangeet O Sahitya) (1986), On Rights and Remedies, আমরা কি যাবো না তাদের কাছে যারা শুধু বাঙলায় কথা বলে (Amara ki Jabo-na Tader Kachhey Jara Shudhu Banglai Katha Baley) (1996). 

Justice Rahman kreeg in 1984 een Bangla Academy award voor zijn bijdrage aan de literatuur en in 2007 de Ekushey Padak. Hij is fellow van de Asiatic Society of Bangladesh; Fellow van de Bangla Academy; Honorary Bencher, Lincoln's Inn.  

Politiek leven

Tijdens zijn tijd aan de DU was hij vice-voorzitter van de studentenraad van de Fazlul Huq Muslim Hall in 1951 en speelde hij een sleutelrol in de Taalbeweging van 1952. Ook werd hij op 21 februari 1952 samen met vele anderen gearresteerd in een optocht die de door de Pakistaanse machthebber opgelegde sectie 144 trotseerde.

Als laatste aftredende opperrechter en volgens de toenmalige nieuwe grondwettelijke bepaling voor een demissionaire regering legde hij de eed af als de allereerste hoofdadviseur van de demissionaire regering van Bangladesh voor het houden van de verkiezingen van de Jatiya Sangsad (Nationaal Parlement) van 31 maart tot 23 juni 1996. 

Dood

Op 11 januari 2014 verklaarden artsen hem op 84-jarige leeftijd dood bij aankomst in het United Hospital, Dhaka.