Ponzifraude | een speciaal soort fraude

Een Ponzi-constructie is een speciaal soort fraude. Het is gebaseerd op een valse investering die een intrigant (of een groep intriganten) andere mensen zover krijgt om geld te geven.

Bij Ponzi-constructies zegt de oplichter in feite: "Ik heb een geweldige manier gevonden om snel geld te verdienen. Hoe meer u mij geeft, hoe meer ik kan investeren in dat doel, en hoe meer ik kan verdienen voor ons allemaal". Maar een Ponzi-regeling "verdient" eigenlijk geen geld. In plaats daarvan komt al het geld van het systeem van de beleggers.

Zodra een Ponzi schema te veel beleggers krijgt, zal het systeem altijd crashen. Dat komt omdat de beleggers allemaal meer geld verwachten dan ze geïnvesteerd hebben, en ze zullen ongeduldig worden.

Deze regelingen stoppen altijd op een van de drie manieren:

De intrigant loopt weg met het geld dat hij heeft gekregen. Dit is wat intriganten proberen te doen.
De intrigant heeft geen geld meer; hij kan niet meteen geld terug beloven. Dit heet liquiditeit, en zorgt ervoor dat beleggers in paniek raken en hun geld terugvragen, vaak allemaal tegelijk.
De autoriteiten (of soms klokkenluiders van binnenuit) komen achter de regeling en maken er een eind aan.

De regeling is genoemd naar een man genaamd Charles Ponzi. Hij gebruikte de regeling nadat hij in 1903 van Italië naar de Verenigde Staten was verhuisd. (Ponzi heeft het systeem echter niet uitgevonden. In 1857 schreef Charles Dickens het boek Little Dorrit over een dergelijk systeem. Het schema is een eenvoudig idee, en waarschijnlijk zeer oud). Het schema van Ponzi was echter zo groot dat het de populairste werd. Zijn oorspronkelijke schema was gebaseerd op het gebruik van de wisselkoersen van landen om geld te verdienen, op basis van internationale postzegels. Maar het geld werd al snel niet meer geïnvesteerd in coupons, maar ging naar vroege investeerders, en veel naar Ponzi zelf.

Ponzi-constructies kunnen overal worden uitgevoerd, zelfs online, en worden zelfs nu nog uitgevoerd.

Charles Ponzi in 1920 toen hij nog als zakenman in Boston werkte

Meer voorbeelden

Mensen die reclame maken voor Ponzi-systemen gebruiken vaak indrukwekkende woorden, die eigenlijk heel vaag zijn. Voorbeelden zijn:

Hedge Futures Trading (een goed risico nemen)
Hoogrentende beleggingsprogramma's (geeft u veel geld terug)
Offshore beleggen (gemakkelijk geld verdienen in andere landen)

Oplichters zijn er vaak van afhankelijk dat beleggers geen verstand hebben van economie. Het Madoff-schandaal van 2008 toonde aan dat zelfs geavanceerde mensen zoals bankiers erin kunnen trappen. Mensen worden misleid doordat de intrigant financiële vaardigheden of een reputatie lijkt te hebben.

Soms beweren de intriganten dat er alleen geld kan worden verdiend als de investering geheim wordt gehouden (weg van de autoriteiten of het publiek). Bernard Madoff liet bijvoorbeeld het accountantskantoor van zijn zwager alleen controles uitvoeren op zijn "hedgefonds", omdat het geheim moest worden gehouden om geld te verdienen.

Omdat de investering erg vaag is, komen niet veel beleggers snel. Maar de regeling krijgt vaak zo'n vaart:

Een vroege investeerder verdient geld en mag dat houden. Het is eigenlijk geld van een latere investeerder, maar de vroege investeerder weet dit niet.
Deze belegger is erg blij, en vertelt andere mensen over de "investering", omdat hij de "investering" wil helpen meer geld te verdienen voor hen allemaal.
Nieuwe investeerders vertellen meer investeerders, enz.

Oplichters proberen vaak de eerste investeerders te verleiden om het geld dat ze hebben "verdiend" opnieuw te investeren. Oplichters sturen beleggers soms "facturen" waarop staat hoeveel ze hebben "verdiend" en hoeveel ze zullen blijven "verdienen" als ze blijven "investeren".

Oplichters proberen er ook voor te zorgen dat nieuwe beleggers hun geld niet kunnen terugnemen, door de regels strenger te maken. In dit geval zal de intrigant vaak een paar beleggers laten zeggen dat zij hun geld hebben gehouden, zodat de investering nog steeds productief genoeg lijkt om goed te zijn.

Wat is geen Ponzi schema

Een piramidespel op meerdere niveaus lijkt op een Ponzi-systeem. Beide berusten op valse financiële beloften en investeringen, maar er zijn verschillen:

In een multilevel-schema vindt het tweede "niveau" van beleggers hun eigen beleggers om een derde "niveau" te maken, waarbij elk direct profiteert van het volgende niveau. Ponzi-constructies "centreren" zich rond de oorspronkelijke intrigant.
Multilevelprogramma's scheppen alleen op over het geld dat de investeerders binnenhalen. Hierdoor zien multilevel schemes er goed uit voor arme mensen. Ponzi's scheppen op over hun speciale connecties met moeilijk te vinden bronnen. Hierdoor zien Ponzi's er goed uit voor rijke mensen.
Multilevelconstructies "crashen" sneller. Dat komt omdat multilevelconstructies volledig afhankelijk zijn van het vinden van nieuwe slachtoffers. Ponzi-oplichters kunnen vroege beleggers alleen maar verleiden om het geld dat ze hebben gekregen opnieuw te investeren.

Een zeepbel: Een "zeepbel" gaat over doorverkoop. Een zeepbel ontstaat wanneer mensen een product opkopen om het zo vaak mogelijk door te verkopen tegen een hogere prijs. De zeepbel "knapt" wanneer kopers het product niet meer kopen, en wederverkopers blijven zitten met een product waarvoor zij te veel hebben betaald. (Het product kan van alles zijn.) Zolang kopers meer blijven betalen, kunnen wederverkopers geld blijven verdienen. Bubbels hebben niet eens centrale intriganten nodig, want mensen kunnen dit per ongeluk doen. (Grondprijzen kunnen bijvoorbeeld op deze manier "bubbelen". De prijzen kunnen stijgen omdat men in de buurt van grote wijken wil bouwen. Zodra er geen nieuw land meer is, zitten herverkopers vast aan hun land). Van zeepbellen wordt vaak gezegd dat ze gebaseerd zijn op de "greater fool" theorie (afhankelijk van mensen die "misleid" worden tot het betalen van "grotere" prijzen). Maar in werkelijkheid worden zeepbellen volgens de Oostenrijkse conjunctuurtheorie veroorzaakt door het verstrekken van leningen aan kopers voor een bepaald soort transactie, en in dit geval zou het gaan om een Ponzi-regeling. In dit geval zijn de leningverstrekkers de intriganten, die geld verdienen aan de verliezende wederverkopers.

"Peter beroven om Paul te betalen": Dit is wanneer mensen met schulden geld lenen om hun schuld te betalen, en meer geld lenen om die schuld terug te betalen. Dit is geen Ponzi-regeling, omdat de schuldenaren geen hoog rendement werd beloofd. Ook verdienen de leners niet altijd geld.

Multi-level marketing: Multi-level marketing (MLM) is wanneer bedrijven beleggers dingen verkopen om direct door te verkopen aan klanten. Doorverkopers kunnen ook geld verdienen door nieuwe doorverkopers naar het bedrijf te verwijzen. Dit lijkt misschien op een piramidespel, maar is niet altijd hetzelfde. Er bestaan eerlijke en legale multi-level markten, en veel daarvan verdienen gewoon geld door in bulk in te kopen....

Gerelateerde pagina's

Witteboordencriminaliteit

Meer lezen

Dunn, Donald (2004). Ponzi: The Incredible True Story of the King of Financial Cons (Library of Larceny) (Paperback). New York: Broadway. ISBN 0767914996.
Zuckoff, Mitchell (2005). Ponzi's Scheme: The True Story of a Financial Legend. New York: Random House. ISBN 1400060397.

Vragen en antwoorden

V: Wat is een Ponzi-regeling?

A: Een Ponzi schema is een vorm van fraude waarbij een intrigant (of een groep intriganten) andere mensen zover krijgt om hen geld te geven voor een valse investering. Hoe meer geld de beleggers geven, hoe meer de intrigant belooft te kunnen verdienen. Al het geld is echter afkomstig van de beleggers en niet van echte investeringen.

V: Hoe eindigt een Ponzi-schema?

A: Een Ponzi-schema loopt altijd vast wanneer het te veel beleggers krijgt, omdat zij allemaal meer geld verwachten dan zij geïnvesteerd hebben en ongeduldig worden. Het kan op drie manieren eindigen - of de intrigant loopt weg met het geld, het geld raakt op door gebrek aan liquiditeit of de autoriteiten komen erachter en stoppen het.

V: Wie was Charles Ponzi?

A: Charles Ponzi was een Italiaanse man die in 1903 naar Amerika verhuisde en na zijn aankomst dit soort fraude toepaste. Hij werd beroemd omdat hij op grote schaal dergelijke zwendelpraktijken uitvoerde, maar hij heeft ze niet uitgevonden omdat auteurs als Charles Dickens vóór hem al over soortgelijke zwendelpraktijken hadden geschreven.

V: Hoe werkte het oorspronkelijke plan van Charles Ponzi?

A: Zijn oorspronkelijke opzet bestond erin de wisselkoersen van de landen te gebruiken om geld te verdienen op basis van internationale postzegels. Het geld werd geïnvesteerd in coupons in plaats van daadwerkelijke investeringen, waarbij een deel terugging naar de eerste investeerders en een groot deel rechtstreeks in zijn eigen zak terechtkwam.

V: Worden er tegenwoordig nog Ponzi-constructies uitgevoerd?

A: Ja, helaas zijn er ook nu nog veel mensen die dit soort zwendelpraktijken zowel online als offline uitvoeren.

V: Welk boek schreef Charles Dickens dat een soortgelijke zwendel bevatte?

A: In 1857 schreef Charles Dickens een boek dat Little Dorrit heette en waarin een soortgelijke zwendel voorkwam als wat wij vandaag kennen als een Ponzi-zwendel.