Hendrik IV, Heilige Roomse Keizer
Hendrik IV (1050-1106) was koning van Duitsland vanaf 1056 en keizer van het Heilige Roomse Rijk vanaf 1084, tot hij werd gedwongen af te treden in 1105. Hij was de derde keizer van de Salische dynastie en een van de meest interessante en belangrijke figuren van de elfde eeuw. Zijn heerschappij werd gekenmerkt door de Investituurstrijd met het pausdom en verschillende burgeroorlogen met troonpretendenten in Italië en Duitsland.
Biografie
Hendrik was de oudste zoon van keizer Hendrik III, bij zijn tweede vrouw Agnes de Poitou, en werd waarschijnlijk geboren in het koninklijk paleis te Goslar. Toen Hendrik III in 1056 onverwacht overleed, werd de zesjarige Hendrik IV zonder problemen koning. Keizerin Agnes trad op als regentes, en de Duitse paus Victor II werd benoemd tot haar raadsman.
In tegenstelling tot Hendrik III kon Agnes geen invloed uitoefenen op de verkiezing van de nieuwe pausen, Stefanus IX en Nicolaas II. Deze pausen werkten samen met de Noormannen van Zuid-Italië. Maar het eerste grote probleem begon toen Nicolaas invloed opeiste bij de verkiezing van Duitsland.
Investituur controverse
Gregorius VII, een hervormingsgezinde monnik, werd in 1073 tot paus gekozen. Toen begon de controverse tussen de keizer en de paus.
In de hogere rangen van de Duitse geestelijkheid had Gregorius veel vijanden. Koning Hendrik verklaarde daarom dat Gregorius niet langer paus was en dat de Romeinen een nieuwe paus moesten kiezen.[1] Toen Gregorius hiervan hoorde, excommuniceerde hij Hendrik IV, verklaarde dat hij niet langer keizer was en annuleerde de eden die het volk aan koning Hendrik had gezworen.
De excommunicatie van de koning maakte zowel in Duitsland als in Italië een diepe indruk. Dertig jaar eerder had Hendrik III drie pausen afgezet, maar toen Hendrik IV probeerde deze procedure te kopiëren, kreeg hij niet de steun van het volk. De Saksen begonnen een tweede opstand en de anti-royalistische partij groeide in kracht.
Naar Canossa
De situatie werd nu uiterst kritiek voor Hendrik. Het werd duidelijk dat hij tot elke prijs zijn absolutie van Gregorius moest krijgen. Eerst probeerde hij dit door een gezantschap, maar toen Gregorius dit afwees, ging hij persoonlijk naar Italië.
De paus had Rome al verlaten. Hendrik probeerde de paus te dwingen hem absolutie te verlenen door boete voor hem te doen in Canossa, waar Gregorius verbleef. Voor een christen leek het onmogelijk een boeteling de toegang tot de kerk te ontzeggen, en daarom schafte Gregorius het verbod af. Maar er volgde een nieuw conflict omdat Hendrik IV dacht dat het einde van de excommunicatie betekende dat hij weer koning was. Maar Gregorius besliste daar niet over.
Tweede excommunicatie van Henry
De opstandige Duitse edelen maakten gebruik van de excommunicatie van Hendrik om een rivaliserende koning aan te stellen, hertog Rudolph van Zwaben (Forchheim, maart 1077). Aanvankelijk leek Gregorius zich neutraal op te stellen omdat de twee partijen (keizer en opstandelingen) even sterk waren. Maar uiteindelijk besloot hij Rudolph van Zwaben te steunen na diens overwinning bij Flarchheim (27 januari 1080) en kondigde hij de excommunicatie en afzetting van koning Hendrik opnieuw af (7 maart 1080).
Dit werd algemeen als onrechtvaardig ervaren. Toen Rudolph van Zwaben op 16 oktober van datzelfde jaar stierf, begon Hendrik te vechten om koning te worden. In 1081 begon hij het conflict tegen Gregorius in Italië. Gregorius was nu minder machtig geworden, en dertien kardinalen steunden hem niet langer. Rome gaf zich over aan de Duitse koning, en Guibert van Ravenna werd getroond als Clement III (24 maart 1084). Hendrik werd door zijn rivaal tot keizer gekroond, terwijl Gregorius zelf uit Rome moest vluchten in gezelschap van zijn Normandische "vazal", Robert Guiscard.
Huwelijken
Hendriks vrouw Bertha stierf op 27 december 1087. Zij werd ook begraven in de kathedraal van Speyer. Hun kinderen waren:
- Agnes van Duitsland (geboren 1072), trouwde met Frederik I von Staufen, hertog van Zwaben.
- Conrad (12 februari 1074 - 27 juli 1101)
- Adelaide, jong gestorven.
- Henry, stierf in kinderjaren
- Hendrik V, Heilige Roomse Keizer
Stamboom
| Familieleden van Hendrik IV, Heilige Roomse Keizer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
