Gough Whitlam
Edward Gough Whitlam (11 juli 1916 - 21 oktober 2014), bekend als "Gough Whitlam", was een Australisch politicus. Hij was de 21ste premier van Australië, en de enige premier die door een gouverneur-generaal uit zijn ambt is ontheven. Hij was drie jaar lang premier. Zijn Labor Party werd na 23 jaar regering gekozen door de Liberal-Country Party Coalition, en zijn regering voerde een groot aantal nieuwe veranderingen door. Whitlam is de enige premier die tijdens het leven van alle andere premiers heeft geleefd.
Vroege leven
Whitlam werd geboren in Kew, een voorstad van Melbourne, Victoria. Hij studeerde aan de Universiteit van Sydney. Whitlam diende bij de Royal Australian Air Force van 1941 tot 1945 tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Eerste Minister van Australië
Whitlam werd eerste minister in december 1972. Hij volgde William McMahon op. Zijn regering had, gedurende het grootste deel van haar ambtstermijn, geen meerderheid in de Senaat (het Hogerhuis van het Australische Parlement). Dit maakte het voor Whitlam's regering moeilijk om wetten te maken. De Whitlam-regering boekte niettemin vooruitgang op vele gebieden, waaronder gratis gezondheidszorg voor iedereen, gelijke rechten voor vrouwen, gelijke rechten voor Aboriginals, waaronder het recht om land te bezitten of te controleren, geen verplichte militaire dienst meer, handelsbetrekkingen met communistisch China, gratis tertiair onderwijs, en de kans voor mensen met lage inkomens om een advocaat te krijgen om voor hun rechten op te komen.
In 1975 dacht de regering aan het lenen van 4 miljard dollar aan buitenlandse leningen. Een kabinetsminister, Rex Connor, had geheime besprekingen met een leningsmakelaar uit Pakistan. De penningmeester, Jim Cairns, misleidde het parlement hierover. Mede als gevolg daarvan gebruikte de nieuwe oppositieleider, Malcolm Fraser, de Senaat om de regering geen geld meer te geven totdat er verkiezingen zouden zijn. Dit betekende dat de regering geen geld had om ambtenaren te betalen en de administratie te voeren. Om de crisis te beëindigen ontsloeg de gouverneur-generaal, Sir John Kerr, namens Koningin Elisabeth II, Whitlam. Dat gebeurde slechts één keer in de Australische geschiedenis en veel mensen vonden het onrechtvaardig en ondemocratisch. Fraser werd toen de tijdelijke premier. Whitlam werd gemakkelijk verslagen door Fraser in de verkiezingen die een maand later werden gehouden.
Whitlam werd bij de volgende verkiezingen in 1977 voor de tweede maal verslagen door Fraser, en nam kort daarna ontslag uit het parlement. Vanaf dat moment tot aan zijn dood in 2014 bleef hij een zeer publiek figuur, die boeken schreef en vaak commentaar gaf op politieke zaken.
Dood
Whitlam trouwde in 1942 met Margaret Dovey een prominente Australische zwemster en maatschappelijk werkster en zij bleven getrouwd tot haar dood op 17 maart 2012. Op 21 oktober 2014 overleed Whitlam in Elizabeth Bay, Sydney, New South Wales op 98-jarige leeftijd.
Legacy
Whitlam is een van de meest omstreden personen in Australië. Velen beschouwen hem als een held, terwijl anderen vinden dat zijn regering inefficiënt is geweest.
