Instant messaging

Voordelen

Instant messaging biedt communicatie in real time en maakt een gemakkelijke samenwerking mogelijk, die als meer verwant met een echt gesprek kan worden beschouwd dan het "brief"-formaat van e-mail. In tegenstelling tot e-mail weten de partijen of de peers beschikbaar zijn. De meeste systemen bieden de gebruiker de mogelijkheid om een online status of afwezigheidsbericht in te stellen, zodat peers op de hoogte worden gebracht wanneer de gebruiker beschikbaar, bezet of niet achter de computer zit. Anderzijds zijn mensen niet verplicht om inkomende berichten onmiddellijk te beantwoorden. Om deze reden beschouwen sommige mensen communicatie via instant messaging als minder opdringerig dan communicatie via de telefoon. Niet alle populaire systemen staan echter toe dat berichten worden verzonden naar mensen die op dat moment niet zijn ingelogd (offline-berichten), waardoor een groot deel van het verschil tussen IM en e-mail wordt weggenomen.

Instant messaging maakt onmiddellijke communicatie tussen een aantal partijen tegelijk mogelijk, door informatie snel en efficiënt over te brengen, met onmiddellijke ontvangst van bevestiging of antwoord. In bepaalde gevallen omvat IM extra functies, die het nog populairder maken, d.w.z. de mogelijkheid om de andere partij te zien, b.v. door gebruik te maken van ((web-cams)), of om rechtstreeks en gratis te praten via het internet.

Het is mogelijk een gesprek op te slaan om het later te lezen of opnieuw te bekijken. Instantberichten kunnen worden opgeslagen in een lokale berichtengeschiedenis, wat de kloof dicht met het persistente karakter van e-mails en een snelle uitwisseling van informatie zoals URL's of documentfragmenten (die onhandelbaar kunnen zijn wanneer via de telefoon wordt gecommuniceerd) vergemakkelijkt.

Geschiedenis

Instant messaging toepassingen verschenen in de jaren 1970 op multi-user besturingssystemen zoals UNIX, aanvankelijk om de communicatie te vergemakkelijken met andere gebruikers die op dezelfde machine waren ingelogd, vervolgens op het lokale netwerk, en vervolgens op het Internet. Sommige daarvan maakten gebruik van een peer-to-peer protocol (b.v. talk, ntalk en ytalk), terwijl anderen van peers verlangden dat zij verbinding maakten met een server (zie talker en IRC). Omdat al deze protocollen waren gebaseerd op een consolevenster, kwamen de meeste mensen die halverwege de jaren negentig het internet ontdekten en het gelijkstelden met het web, er niet mee in aanraking.

In de laatste helft van de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig bood de on-linedienst Quantum Link voor Commodore 64-computers berichten van gebruiker tot gebruiker tussen klanten die op dat moment met elkaar verbonden waren, die zij "On-Line Messages" (of kortweg OLM) noemden. De bekendere latere incarnatie van Quantum Link, America Online (AOL), biedt een soortgelijk product aan onder de naam "AOL Instant Messages" (AIM). Terwijl de Quantum Link service draaide op een Commodore 64, en alleen gebruik maakte van de PETSCII tekst-grafiek van de Commodore, was het scherm visueel verdeeld in secties en verschenen OLM's als een gele balk met de tekst "Message From:" en de naam van de afzender samen met het bericht over de bovenkant van wat de gebruiker al aan het doen was, en presenteerde een lijst met opties om te antwoorden. Als zodanig zou het kunnen worden beschouwd als een soort GUI, zij het veel primitiever dan de latere Unix, Windows en Macintosh gebaseerde GUI IM programma's. OLM's waren wat Q-Link "Plus Services" noemde, wat betekent dat ze een extra bedrag per minuut in rekening brachten bovenop de maandelijkse Q-Link toegangskosten.

Moderne, Internet-wijde, GUI-gebaseerde messaging clients, zoals zij vandaag bekend zijn, begonnen midden jaren negentig opgang te maken, met ICQ (1996) als eerste, gevolgd door AOL Instant Messenger (AOL Instant Messenger, 1997). AOL verwierf later Mirabilis, de makers van ICQ. Een paar jaar later kreeg ICQ (inmiddels eigendom van AOL) twee octrooien voor instant messaging toegekend door het Amerikaanse octrooibureau. Intussen ontwikkelden andere bedrijven hun eigen toepassingen (Yahoo, MSN, Excite, Ubique, IBM), elk met een eigen protocol en een eigen client; de gebruikers moesten dus meerdere client-toepassingen gebruiken indien zij meer dan één van deze netwerken wensten te gebruiken.

In 2000 werd een open-sourcetoepassing en een op open standaarden gebaseerd protocol met de naam Jabber gelanceerd. Jabber-servers konden fungeren als gateways naar andere IM-protocollen, waardoor het minder vaak nodig was meerdere clients te draaien. Moderne multiprotocol-clients zoals Pidgin, Trillian, Adium en Miranda kunnen elk van de populaire IM-protocollen gebruiken zonder dat een gateway voor de server nodig is.

Onlangs zijn veel instant messaging-diensten begonnen met het aanbieden van videoconferentiefuncties, Voice Over IP (VoIP) en webconferencing-diensten. Web conferencing diensten integreren zowel video conferencing als instant messaging mogelijkheden. Sommige nieuwere instant messaging-bedrijven bieden naast de spraak- en videofuncties ook desktop sharing, IP-radio en IPTV aan.

De term "instant messenger" is een dienstmerk van Time Warner en mag in de Verenigde Staten niet worden gebruikt in software die niet aan AOL is gelieerd. Om deze reden kondigde de instant messaging client die vroeger bekend stond als Gaim of gaim in april 2007 aan dat hij zou worden omgedoopt tot "Pidgin".

Samenwerking

Er zijn verschillende pogingen gedaan om een uniforme standaard voor instant messaging tot stand te brengen: IETF's SIP (Session Initiation Protocol) en SIMPLE (SIP for Instant Messaging and Presence Leveraging Extensions), APEX (Application Exchange), Prim (Presence and Instant Messaging Protocol), het open XML-gebaseerde XMPP (Extensible Messaging and Presence Protocol), meer bekend onder de naam Jabber en OMA's (Open Mobile Alliance) IMPS (Instant Messaging and Presence Service) dat speciaal voor mobiele apparaten is gemaakt.

Soms hebben bedrijven geprobeerd één standaard te maken voor alle grote IM-aanbieders (AOL, Yahoo! en Microsoft). Dit is niet gelukt, zodat ieder nog steeds zijn eigen propriëtaire protocol gebruikt.

Terwijl de besprekingen bij de IETF vastliepen, verraste David Gurle (de oprichter van Microsofts Real Time Communication and Collaboration business), het hoofd van de samenwerkingsdiensten bij Reuters, iedereen door in september 2003 de eerste inter-service provider connectiviteitsovereenkomst te ondertekenen. Dankzij deze historische overeenkomst konden gebruikers van AIM, ICQ en MSN Messenger tegen een toegangsprijs praten met hun tegenhangers van Reuters Messaging en vice-versa. Na deze baanbrekende overeenkomst tussen netwerken kwamen Microsoft, Yahoo! en AOL tot een overeenkomst waarbij gebruikers van Microsofts Live Communication Server 2005 (die interessant genoeg ook door Reuters wordt gebruikt voor zijn Reuters Messaging-dienst) ook de mogelijkheid zouden krijgen om te praten met gebruikers van publieke instant messaging. Met deze deal werd het protocol voor interconnectiviteit in de markt definitief SIP/SIMPLE en werd een connectiviteitsvergoeding voor toegang tot publieke instant messaging clouds vastgesteld. Los daarvan kondigden Microsoft en Yahoo! op 13 oktober 2005 aan dat zij tegen de zomer van 2006 (op het noordelijk halfrond) zouden samenwerken met gebruikmaking van SIP/SIMPLE, in december 2005 gevolgd door de strategische partnerschapsovereenkomst tussen AOL en Google, waarbij gebruikers van Google Talk zouden kunnen praten met gebruikers van AIM en ICQ, op voorwaarde dat zij een identiteit bij AOL hebben.

Er zijn twee manieren om de vele ongelijksoortige protocollen te combineren:

1. Combineer de vele ongelijksoortige protocollen binnen de IM-clienttoepassing.
2. Combineer de vele ongelijksoortige protocollen binnen de IM-servertoepassing. Deze aanpak verplaatst de taak van communicatie met de andere diensten naar de server. Cliënten hoeven andere IM-protocollen niet te kennen of zich erom te bekommeren. Bijvoorbeeld LCS 2005 Public IM Connectivity. Deze aanpak is populair in Jabber/XMPP-servers, maar de zogenaamde transportprojecten hebben te kampen met dezelfde reverse engineering-problemen als elk ander project dat zich bezighoudt met gesloten protocollen of formaten.

Sommige benaderingen, zoals die van de zakelijke IM-software Sonork of het Jabber/XMPP-netwerk of Winpopup LAN Messenger, stellen organisaties in staat hun eigen privé-netwerk voor instant messaging te creëren door hen in staat te stellen de toegang tot de server te beperken (vaak met het IM-netwerk geheel achter hun firewall) en de gebruikersmachtigingen te beheren. Andere zakelijke berichtensystemen staan geregistreerde gebruikers toe om ook verbinding te maken van buiten het LAN van het bedrijf, door gebruik te maken van een veilig firewall-vriendelijk HTTPS-gebaseerd protocol. Doorgaans biedt een speciale bedrijfs-IM-server verschillende voordelen, zoals vooraf ingevulde lijsten met contactpersonen, geïntegreerde authenticatie en betere beveiliging en privacy.

Sommige netwerken hebben wijzigingen aangebracht om te voorkomen dat ze kunnen worden gebruikt door dergelijke IM-clients voor meerdere netwerken. Trillian moest bijvoorbeeld verschillende herzieningen en patches uitbrengen om zijn gebruikers toegang te verlenen tot MSN-, AOL- en Yahoo! netwerken, nadat in deze netwerken wijzigingen waren aangebracht. De grote IM-providers voeren meestal de noodzaak van formele overeenkomsten en veiligheidsoverwegingen aan als reden om deze wijzigingen door te voeren.

Mobiele Instant Messaging

Mobile Instant Messaging (MIM) is een berichtendienst die gebruik maakt van aanwezigheid en die tot doel heeft de ervaring van messaging op de desktop over te brengen naar het gebruiksscenario van mobiel zijn. Terwijl verschillende van de kernideeën van de desktopervaring enerzijds van toepassing zijn op een aangesloten mobiel toestel, zijn andere dat niet: Gebruikers kijken meestal alleen naar het scherm van hun telefoon - veranderingen in de aanwezigheidsstatus kunnen zich onder andere omstandigheden voordoen dan op de desktop, en er bestaan verschillende functionele beperkingen op basis van het feit dat de overgrote meerderheid van mobiele communicatie-apparaten door hun gebruikers worden gekozen om in de palm van hun hand te passen.

Met sommige verschillen in vormfactor en mobiliteit moet rekening worden gehouden om een echt adequate, krachtige en toch handige mobiele ervaring te creëren: radiobandbreedte, geheugengrootte, beschikbaarheid van mediaformaten, toetsenbordgebaseerde invoer, schermuitvoer, CPU-prestaties en batterijvermogen zijn kernpunten waarmee gebruikers van desktopapparatuur en zelfs nomadische gebruikers met aangesloten notebooks gewoonlijk niet te maken krijgen.

Verschillende voorheen onopgeloste problemen zijn geïdentificeerd en aangepakt binnen IMPS, dat werd ontwikkeld als onderdeel van een vroeg initiatief van de mobiele telefoonindustrie om een breder gebruik van mobiele instant messaging op gang te brengen. De Open Mobile Alliance heeft deze norm, die voorheen Wireless Village heette, in november 2002 overgenomen als IMPS V1.0. Sindsdien is deze norm verder ontwikkeld tot IMPS V1.3, de laatste kandidaat voor vrijgave, die naar verwachting voor eind 2006 zal worden vrijgegeven.

Er zijn downloadbare mobiele toepassingen die door verschillende onafhankelijke ontwikkelaars worden aangeboden en waarmee gebruikers vanaf mobiele apparatuur kunnen chatten binnen openbare (MSN, Yahoo! , Google Talk, AIM, ICQ) en bedrijfs- (LCS, Sametime, Reuters) IM-diensten.

De voordelen van het gebruik van dergelijke IM-clients ten opzichte van SMS zijn onder meer: IM-clients gebruiken data in plaats van SMS-tekstberichten; IM-achtige chatmodus, snellere en snellere berichtgeving. Sommige IM-software maakt groepscommunicatie mogelijk.

Verscheidene grootschalige bedrijven in de sector mobiele telefonie zijn van plan om gezamenlijk een alomtegenwoordige, interoperabele, door aanwezigheid ondersteunde berichtendienst te leveren, die is opgezet volgens de interoperabiliteitsaanbevelingen die in de GSM Association zijn ontwikkeld. Omdat deze organisaties als groep ongeveer 1,5 miljard actieve Short Text Messaging (SMS)-gebruikers hebben, vraagt men zich af of een dergelijk initiatief er ook toe zou kunnen bijdragen dat de verschillende industriefracties spoedig beginnen samen te werken. Hierdoor zou Mobile Instant Messaging voor alle gebruikers vergelijkbaar worden.

Intussen hebben andere ontwikkelingen het gebruik van downloadbare toepassingen voorgesteld met de bedoeling een eigen benadering van IM te creëren die op de meeste mobiele telefoons wereldwijd werkt. In wezen zijn verschillende van deze clients Java-applicaties die onmiddellijk worden gedownload en vervolgens via GPRS/3G Internet-kanalen met back-end servers worden verbonden. Sommige van de implementaties kunnen verbinding maken met andere IM-diensten.

Effecten op mensen met een gehoor- of spraakstoornis

Instant messaging opent nieuwe methoden van spontane communicatie voor mensen met een gehoorbeperking, auditieve verwerking of spraak. Het wordt door velen beschouwd als een krachtige manier om gelijke kansen in communicatie mogelijk te maken, zonder de hulp van speciale apparaten of diensten die zijn ontworpen voor gebruikers met gehoorverlies.

Vriend-tot-vriend netwerken

Instant Messaging kan plaatsvinden in een Friend-to-friend netwerk, waarin elk knooppunt verbinding maakt met de vrienden op de vriendenlijst. Dit maakt het mogelijk om te communiceren met vrienden van vrienden en chatrooms te bouwen voor instant messaging met alle vrienden op dat netwerk.

Bedrijfstoepassing

Instant messaging is vergelijkbaar gebleken met personal computers, e-mail en het WWW, in die zin dat de invoering ervan als een zakelijk communicatiemedium in de eerste plaats werd gestuurd door individuele werknemers die op het werk consumentensoftware gebruikten, veeleer dan door een formeel mandaat of de verstrekking ervan door informatica-afdelingen van bedrijven. Tientallen miljoenen van de in gebruik zijnde IM-accounts voor consumenten worden voor zakelijke doeleinden gebruikt door werknemers van bedrijven en andere organisaties.

In antwoord op de vraag naar zakelijke IM en de noodzaak om de veiligheid en wettelijke naleving te waarborgen, werd een nieuw type instant messaging, Enterprise Instant Messaging ("EIM") genoemd, gecreëerd toen Lotus Software in 1999 Lotus Sametime lanceerde. Microsoft volgde kort daarna met Microsoft Exchange Instant Messaging, en creëerde later een nieuw platform met de naam Microsoft Office Live Communications Server. Sindsdien hebben zowel IBM Lotus als Microsoft federatie geïntroduceerd tussen hun EIM-systemen en sommige van de openbare IM-netwerken, zodat werknemers één enkele interface kunnen gebruiken voor zowel hun interne EIM-systeem als voor hun vrienden op AOL, MSN, en Yahoo! De huidige toonaangevende EIM-platforms zijn IBM Lotus Sametime, Microsoft Office Live Communications Server, en Jabber XCP.

De invoering van IM in bedrijfsnetwerken buiten de controle van IT-organisaties creëert veel risico's en aansprakelijkheden voor bedrijven die niet effectief te beheren en te ondersteunen IM gebruik. Bedrijven implementeren gespecialiseerde IM-archiverings- en beveiligingsproducten en -diensten, zoals die van Secure Computing, Akonix, Surfcontrol en ScanSafe, om deze risico's te beperken en hun werknemers veilige, beveiligde en productieve instant messaging-mogelijkheden te bieden.

Risico's en aansprakelijkheden

Hoewel instant messaging veel goede kanten heeft, kent het ook risico's en aansprakelijkheden, vooral wanneer het op de werkplek wordt gebruikt. Daaronder zijn:

• Veiligheidsrisico's (b.v. IM gebruikt om computers te besmetten met spyware, virussen, trojans, wormen)
• Nalevingsrisico's
• Ongepast gebruik
• Lekken van intellectuele eigendom

Het gebruik door hackers van instant messaging-netwerken voor de verzending van kwaadaardige code is van 2004 tot nu voortdurend toegenomen, waarbij het aantal discrete aanvallen dat door het IM Security Center wordt vermeld, met 15% is gestegen van 347 aanvallen in 2005 tot 406 in 2006. Hackers gebruiken twee methoden om kwaadaardige code te verspreiden via IM: de verspreiding van een virus, trojan of spyware in een geïnfecteerd bestand, en het gebruik van "sociaal gemanipuleerde" tekst met een webadres dat de ontvanger ertoe verleidt op een URL te klikken die hem of haar naar een website brengt waar vervolgens kwaadaardige code wordt gedownload. Virussen, wormen en trojaanse paarden verspreiden zich meestal door zichzelf snel via de vriendenlijst van de geïnfecteerde gebruiker te versturen. Een effectieve aanval met een "gif-URL" kan in enkele minuten tienduizenden mensen bereiken wanneer de buddy-lijst van elke persoon berichten ontvangt die van een vertrouwde vriend lijken te komen. De ontvangers klikken op het webadres, en de hele cyclus begint opnieuw. Infecties kunnen variëren van hinderlijk tot crimineel, en worden elk jaar geraffineerder.

Naast de dreiging van kwaadaardige code brengt het gebruik van instant messaging op het werk ook het risico met zich mee dat de wet- en regelgeving inzake het gebruik van elektronische communicatie in bedrijven niet wordt nageleefd. Alleen al in de Verenigde Staten zijn er meer dan 10.000 wetten en voorschriften met betrekking tot elektronisch berichtenverkeer en het bewaren van gegevens. De bekendste daarvan zijn de Sarbanes-Oxley Act, HIPAA en SEC 17a-3. Recente wijzigingen in de Federal Rules of Civil Procedure, die op 1 december 2006 in werking zijn getreden, creëren een nieuwe categorie voor elektronische bestanden die kunnen worden opgevraagd tijdens discovery (rechtspraak) in gerechtelijke procedures. Ook de meeste landen in de wereld regelen het gebruik van elektronische berichtenuitwisseling en het bewaren van elektronische documenten op soortgelijke wijze als de Verenigde Staten. De meest voorkomende regelgeving met betrekking tot IM op het werk heeft betrekking op de noodzaak om gearchiveerde bedrijfscommunicatie te produceren om te voldoen aan verzoeken van de overheid of gerechtelijke instanties op grond van de wet. Veel instant messaging communicatie valt in de categorie van zakelijke communicatie die moet worden gearchiveerd en opvraagbaar moet zijn.

Organisaties van alle soorten moeten zich beschermen tegen de aansprakelijkheid van hun werknemers voor ongepast gebruik van IM. Het informele, directe en ogenschijnlijk anonieme karakter van instant messaging maakt het een kandidaat voor misbruik op de werkplek. Het onderwerp van ongepast IM-gebruik werd voorpaginanieuws in oktober 2006, toen congreslid Mark Foley zijn zetel neerlegde nadat hij had toegegeven dat hij vanaf zijn pc in het Congres beledigende instantberichten van seksuele aard had gestuurd naar minderjarige oud-leden van het Huis. Het Mark Foley-schandaal leidde tot media-aandacht en krantenartikelen waarin werd gewaarschuwd voor de risico's van ongepast IM-gebruik op de werkplek. In de meeste landen hebben bedrijven de wettelijke verantwoordelijkheid om te zorgen voor een intimidatievrije werkomgeving voor werknemers. Het gebruik van bedrijfscomputers, -netwerken en -software om een persoon lastig te vallen of ongepaste grappen of taal te verspreiden, creëert een aansprakelijkheid voor niet alleen de overtreder maar ook de werkgever. Uit een onderzoek van IM-archiverings- en beveiligingsleverancier Akonix Systems, Inc. van maart 2007 bleek dat 31% van de respondenten op het werk via IM was lastiggevallen. Bedrijven nemen instant messaging nu op als een integraal onderdeel van hun beleid voor gepast gebruik van het World Wide Web, e-mail en andere bedrijfsmiddelen.

Beveiliging en archivering

In het begin van de jaren 2000 ontstond een nieuwe klasse IT-beveiligingsleveranciers die oplossingen boden voor de risico's en aansprakelijkheden waarmee bedrijven werden geconfronteerd die ervoor kozen IM te gebruiken voor zakelijke communicatie. De leveranciers van IM-beveiliging creëerden nieuwe producten die in bedrijfsnetwerken worden geïnstalleerd met als doel het IM-verkeer dat het bedrijf binnenkomt en verlaat te archiveren, de inhoud te scannen en het verkeer te beveiligen. Net als de verkopers van filters voor e-mail richten de leveranciers van IM-beveiligingsproducten zich op de hierboven beschreven risico's en aansprakelijkheden.

Door de snelle invoering van IM op de werkplek begon de vraag naar IM-beveiligingsproducten halverwege de jaren 2000 te groeien. Tegen 2007 was het voorkeursplatform voor de aankoop van beveiligingssoftware het "apparaat" geworden, volgens IDC, dat schat dat tegen 2008 80% van de netwerkbeveiligingsproducten via een apparaat zal worden geleverd.

Verwante pagina's

• e-mail
• IRC