Experiment van Milgram

Het experiment

De deelnemers werd verteld dat zij zouden helpen bij een "leerexperiment". De deelnemer speelde de rol van een "leraar" die vragen moest stellen aan de "leerling". Telkens wanneer de leerling een vraag fout had of geen antwoord gaf, moest de leraar op een schakelaar drukken om de leerling een elektrische schok te geven. De spanning nam telkens toe. In de oorspronkelijke versie van het experiment bevonden de leraar en de leerling zich in afzonderlijke kamers, maar konden zij door de muur heen met elkaar praten.

In feite waren de elektrische schokken vervalst. De "leerlingen" waren acteurs, die alleen maar deden alsof ze pijn hadden. Naarmate de "schokken" toenamen, werden hun kreten van pijn luider. Ze protesteerden, sloegen tegen de muur en stopten met het beantwoorden van de vragen. De schokken bereikten uiteindelijk niveaus die dodelijk zouden zijn geweest als ze echt waren geweest. Op dat moment viel de leerling stil.

Er werd veel aan gedaan om de proefpersonen te laten denken dat het echt was. Toen zij aankwamen, werd hun verteld dat de acteur een andere vrijwilliger was en dat de rollen van "leraar" en "leerling" willekeurig zouden worden bepaald door het trekken van strookjes papier. In feite stond op beide papiertjes "leraar", dus deed de acteur alsof hij "leerling" had gekozen. De elektroshockmachine maakte zoemende geluiden en kon een echte lichte schok van 45 volt geven. De leraar zou dit uitproberen voordat het experiment begon.

Indien de proefpersoon ("leraar") op enig moment het experiment wilde stoppen, had de experimentator instructies over wat hij tegen hem moest zeggen. Deze stonden bekend als "verbale aansporingen". De prikstokken die de experimentator moest gebruiken waren, in deze volgorde:

1. Ga alsjeblieft verder.
2. Het experiment vereist dat je doorgaat.
3. Het is absoluut noodzakelijk dat u doorgaat.
4. Je hebt geen andere keuze, je moet doorgaan.

Er waren nog een paar andere dingen die de experimentator mocht zeggen. Als de proefpersoon bijvoorbeeld vroeg of de leerling ernstig gewond zou raken, kon de experimentator zeggen: "Hoewel de schokken pijnlijk kunnen zijn, is er geen blijvende weefselschade, dus gaat u alstublieft verder."

Indien de proefpersoon nog steeds wenste te stoppen nadat de vier belangrijkste prikstokken waren gebruikt, werd het experiment stopgezet. Anders werd het experiment stopgezet nadat de proefpersoon driemaal achtereen de maximale schok van 450 volt had toegediend.

Resultaten

Voordat Milgram zijn experiment uitvoerde, vroeg hij aan veertien psychologiestudenten van de Yale Universiteit wat zij dachten dat de resultaten zouden zijn. Gemiddeld dachten de studenten dat 1,2% van de "leraren" de grootste elektrische schok van 450 volt zou geven. In feite gaf in Milgram's eerste reeks experimenten 65 procent (26 van 40) van de deelnemers de uiteindelijke enorme schok van 450 volt, en allen gaven een schok van minstens 300 volt.

Milgram ontdekte dat de "leraren" tijdens het experiment tekenen van stress en nervositeit vertoonden. Tekenen hiervan waren zweten, beven, stotteren en kreunen. Allen stopten op een bepaald moment om het experiment in vraag te stellen. De meesten gingen verder nadat ze gerustgesteld waren door de experimentator.

Andere psychologen deden hun eigen versies van Milgram's experiment en vonden zeer vergelijkbare resultaten.

Variaties

Na het oorspronkelijke experiment herhaald te hebben, probeerden Milgram en andere wetenschappers verschillende variaties. Deze omvatten:

• Hoe verder de proefpersoon van de leerling verwijderd was, des te waarschijnlijker was het dat de proefpersoon gehoorzaamde. In variaties waarbij de leerling zich in dezelfde kamer bevond, was de kans kleiner dat de proefpersoon gehoorzaamde.
• Hoe verder de proefpersoon van de experimentator verwijderd was, hoe kleiner de kans dat de proefpersoon gehoorzaamde. Als de experimentator de bevelen over de telefoon gaf, gehoorzaamde slechts ongeveer 21% van de proefpersonen tot het einde. Sommigen deden alleen alsof ze gehoorzaamden.
• De oorspronkelijke versie gebruikte alleen mannen als proefpersonen. Latere versies ontdekten dat vrouwen even gehoorzaam waren als mannen, hoewel ze meer tekenen van stress vertoonden...
• Een andere versie vond plaats in een kantoor in een achterafstraatje, in plaats van de beroemde Yale Universiteit. De proefpersonen waren minder geneigd te gehoorzamen, maar niet veel minder.
• Verschillende variaties probeerden meer mensen in de kamer te zetten:
• De proefpersoon werd vergezeld door een andere acteur, die de rol van een gehoorzame assistent speelde. Hierdoor was de proefpersoon eerder geneigd te gehoorzamen.
• Een andere variant deed het tegenovergestelde. De proefpersoon werd vergezeld door een acteur die de rol speelde van een assistent die vragen stelde en zich tegen de experimentator keerde. Dit maakte de proefpersonen minder geneigd te gehoorzamen.
• In een andere kreeg de proefpersoon een kleine taak terwijl een acteur de elektrische schokken uitvoerde. Proefpersonen die deze rol vervulden, waren zeer geneigd te gehoorzamen.

Interpretaties

Milgram schreef over het experiment in zijn boek Obedience to Authority: an experimental view. Het werd gepubliceerd in 1974. Milgram bood twee theorieën aan:

• De eerste is de theorie van het conformisme. Het idee is dat mensen geneigd zijn te doen wat andere mensen om hen heen doen.
• De tweede is de agentische staatstheorie. Dit is het idee dat mensen gehoorzaam worden wanneer zij zichzelf zien als "agenten" die het werk van een ander doen. Een van de belangrijkste redenen waarom veel proefpersonen met het experiment doorgingen, was dat hun was verteld dat zij niet verantwoordelijk zouden worden gehouden voor eventuele schade die aan de leerling werd toegebracht.

Andere factoren zouden de Milgram-experimenten gedeeltelijk kunnen verklaren:

"Mensen hebben geleerd dat wanneer deskundigen zeggen dat iets in orde is, het dat waarschijnlijk ook is, zelfs als het niet zo lijkt. In feite is het vermeldenswaard dat in dit geval de experimentator inderdaad gelijk had: het was in orde om de "schokken" te blijven geven - ook al vermoedden de meeste proefpersonen de reden niet".

Volgens sommige onderzoekers geven de experimenten geen volledig antwoord op de vraag waarom ogenschijnlijk normale mensen wreedheden begaan in oorlogstijd. De proefpersonen werd bijvoorbeeld verteld dat de schokken geen grote schade aan de leerling zouden toebrengen, terwijl degenen die gebeurtenissen als de Holocaust veroorzaakten heel goed wisten dat zij moord pleegden.

Popcultuur

Het experiment is talloze malen genoemd in de popcultuur. In de graphic novel V for Vendetta zei Dr. Surridge dat hij door het experiment het vertrouwen in de mensheid heeft verloren. In 2013 was er een conferentie over het experiment aan de Nipissing University in Canada.