Canada | land in Noord-Amerika
Canada is een land in Noord-Amerika. Het ligt ten noorden van de Verenigde Staten. Het land strekt zich uit van de Atlantische Oceaan in het oosten tot de Stille Oceaan in het westen. De Noordelijke IJszee ligt ten noorden van Canada. De landoppervlakte van Canada bedraagt 9,98 miljoen vierkante kilometer. Het is het op één na grootste land ter wereld naar totale oppervlakte, maar slechts het op drie na grootste land naar landoppervlakte. Het heeft de langste kustlijn ter wereld (een grens met water). Canada heeft tien provincies en drie territoria. De meeste delen van het land zijn in de winter koud of zeer koud. Gebieden in het zuiden van Canada zijn warm in de zomer. Veel van het land is bedekt met bos of toendra. De meeste mensen in Canada wonen in stedelijke gebieden, nabij de zuidelijke grens met de VS. Deze grens is de langste tussen twee landen ter wereld. De nationale hoofdstad is Ottawa, en de grootste stad is Toronto. Andere grote steden zijn Montreal, Vancouver, Calgary, Edmonton, Quebec City, Winnipeg en Hamilton.
De naam "Canada" komt waarschijnlijk van het Huron-Iroquois-woord "kanata", dat "dorp" of "nederzetting" betekent. In 1535 vertelden twee Aboriginal jongeren aan de Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier over de route naar kanata. Zij verwezen eigenlijk naar het dorp Stadacona, dat in de buurt van het huidige Québec ligt.
Op de plaatsen die nu Canada zijn, woonden lange tijd Aboriginals. In 1537 begonnen de Fransen een kolonie. Het Britse Rijk volgde al snel. De twee rijken voerden verschillende oorlogen. Aan het eind van de 18e eeuw bleef alleen Brits Noord-Amerika over met wat nu min of meer Canada is. Het land werd gevormd uit verschillende kolonies met de British North America Act op 1 juli 1867. Na verloop van tijd werden meer provincies en gebieden onderdeel van Canada. In 1931 werd Canada bijna volledig onafhankelijk met het Statute of Westminster 1931, en het werd volledig onafhankelijk toen de Canada Act 1982 de laatste overgebleven banden van juridische afhankelijkheid met het parlement van het Verenigd Koninkrijk ophief.
Canada is een federale parlementaire democratie en een constitutionele monarchie, met koning Karel III als staatshoofd. Het land is officieel tweetalig op federaal niveau, wat betekent dat burgers het recht hebben om met de regering te communiceren in twee talen, Engels of Frans. Door immigratie is Canada een van de meest etnisch diverse en multiculturele landen ter wereld geworden. De Canadese economie is de elfde grootste ter wereld en steunt voornamelijk op natuurlijke hulpbronnen en goed ontwikkelde internationale handelsnetwerken. De relatie van Canada met zijn buurland en grootste handelspartner, de VS, heeft een grote invloed op zijn economie en cultuur.
Canada is een ontwikkeld land met het tiende hoogste nominale inkomen per hoofd van de bevolking en de zestiende plaats op de Human Development Index. Het behoort tot de hoogste in internationale metingen van overheidstransparantie, burgerlijke vrijheden, levenskwaliteit, economische vrijheid en onderwijs. Canada is lid van het Gemenebest van Naties, lid van de Francophonie en maakt deel uit van verschillende belangrijke internationale en intergouvernementele instellingen of groeperingen, waaronder de Verenigde Naties, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, de G7, de G20, de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst en het forum voor economische samenwerking Azië-Stille Oceaan.
Geografie
Naar totale land- en wateroppervlakte is Canada het op één na grootste land ter wereld. Het is alleen kleiner dan Rusland. Alleen al naar landoppervlak staat Canada op de vierde plaats. Het heeft de langste watergrens (kustlijn) van alle landen ter wereld. Het grenst aan de Stille Oceaan, de Noordelijke IJszee en de Atlantische Oceaan. Het is het enige land ter wereld dat aan drie oceanen tegelijk grenst. Het heeft zes tijdzones.
Canada bestaat uit tien provincies en drie territoria. De provincies liggen tussen de 45e en 60e breedtegraad, en de territoria liggen ten noorden van de 60e breedtegraad. De meeste grote steden in Canada liggen in het zuiden van het land, waaronder Toronto, Vancouver en Montreal. Heel weinig mensen wonen in het noorden van Canada.
Canada strekt zich uit van de westkust tot de Atlantische provincies. In het noorden zijn er drie territoria: Yukon in het westen, de Northwest Territories en Nunavut. Vier van de vijf Grote Meren (Superior, Huron, Erie en Ontario) worden gedeeld door Canada en de Verenigde Staten (het Michiganmeer ligt in de VS). Ze vormen 16% van het zoetwater op aarde. De Saint Lawrence Seaway verbindt de Grote Meren met de Atlantische Oceaan, waardoor schepen in de oceaan tot aan Thunder Bay in Ontario, Canada, landinwaarts kunnen varen.
Canada deelt land- en zeegrenzen met de VS (de onderste 48 staten en Alaska), Groenland en Frankrijk (St. Pierre en Miquelon, een kleine groep eilanden voor de zuidkust van het eiland Newfoundland).
De geografie van Canada verschilt sterk per regio. De geografie van Canada wordt gekenmerkt door hoge alpiene gebieden in het westen, vlakke graslanden en prairies in het midden, en oude schildrotsen in het oosten. Canada heeft enkele van de allerlaatste ongerepte boreale bossen ter wereld.
Het Canadese Schild is een uitgestrekt gebied van oude Pre-Cambriaanse rotsen dat in een boog rond de Hudsonbaai ligt en meer dan een derde van het Canadese landoppervlak beslaat. Dit is een uniek land van meren, moerassen, bomen en rotsen. Het is een zeer gevaarlijk en moeilijk begaanbaar terrein vanwege de meren, moerassen, moerassen, bomen en rotsen. Canada heeft 60% van alle meren ter wereld.
Geschiedenis
Inheemse volkeren
In wat nu Canada is, woonden duizenden jaren lang inheemse volkeren voordat de eerste Europeanen arriveerden. De inheemse groepen die in Canada leven zijn de First Nations, de Inuit en de Métis. De Métis zijn mensen die afkomstig zijn uit zowel First Nations als Europese families. Samen worden deze drie groepen "inheems", "Aboriginal" of "First Peoples" genoemd. Vroeger werden zij door de Europeanen "Indianen" genoemd, maar dat wordt nu als onbeleefd beschouwd.
Veel mensen denken dat de eerste mensen in Canada minstens 14.000 jaar geleden uit Siberië kwamen, via de Bering-landbrug. De landbrug verbond Azië met Noord-Amerika.
Toen de Europeanen zich voor het eerst in Canada vestigden, leefden er tussen 200.000 en twee miljoen inheemsen.
Europese kolonisatie
De Vikingen waren de eerste Europeanen die in Canada aan land gingen, in wat nu Newfoundland is. De verkenning werd geleid door de Viking ontdekkingsreiziger Leif Erikson. Ze bleven niet lang. In het begin van de 16e eeuw begonnen Europeanen de oostkust van Canada te verkennen. De eerste van deze ontdekkingsreizigers was John Cabot uit Engeland, in 1497, en later Jacques Cartier uit Frankrijk, in 1534. Alexander Mackenzie bereikte later de kust van de Stille Oceaan over land, waar de kapiteins James Cook en George Vancouver over zee heen gingen. De Europeanen verhandelden ook beverbont aan de First Nations.
Sommige delen van Canada werden bewoond door Frankrijk. Andere delen van het land werden bewoond door Groot-Brittannië. In 1605 werd Port-Royal in Acadia (het huidige Nova Scotia) gebouwd door de Fransen, onder leiding van Samuel de Champlain. In 1608 vestigde hij zich in Quebec. De Britten namen de controle over de Franse gebieden over na een slag in de Franse en Indiaanse oorlog op de Abrahamvlakte, nabij Quebec City, in 1759.
Na de Amerikaanse Revolutionaire Oorlog wilden veel mensen in de pas ontstane Verenigde Staten trouw blijven aan Groot-Brittannië. Duizenden mensen kwamen naar het noorden van Canada en vestigden zich in Nova Scotia, New Brunswick, Quebec en Ontario. Zij werden United Empire Loyalists genoemd. Tijdens de Oorlog van 1812 probeerden de Verenigde Staten Canada te veroveren, maar werden verslagen.
Confederatie en uitbreiding
Op 1 juli 1867 werd Canada verenigd onder een federale regering. Aanvankelijk bestond Canada alleen uit de provincies Ontario, Quebec, New Brunswick en Nova Scotia. Sir John A. Macdonald was de eerste premier. Manitoba, het Yukon-gebied en de Northwest Territories werden in 1870 onderdeel van Canada. British Columbia kwam erbij in 1871, en Prince Edward Island in 1873.
Er waren twee Red River Rebellions, in 1869-70 en 1885, beide geleid door Louis Riel. Hij streed voor meer rechten voor de Métis, een mix van Fransen en First Nations. Een spoorlijn door het land, de Canadian Pacific Railway, kwam gereed in 1885, waardoor Canadezen gemakkelijker naar het westen konden trekken. Veel Europeanen kwamen naar de prairies, zodat Alberta en Saskatchewan in 1905 provincies werden.
Begin 20e eeuw
Canadese soldaten vochten in de Eerste Wereldoorlog voor het Britse Rijk. Meer Canadezen stierven in deze oorlog dan in enige andere oorlog. Canada werd als land bekender na de succesvolle verovering van Vimy Ridge op de Duitsers in Frankrijk in 1917. Vrouwen kregen stemrecht tegen het einde van de oorlog, deels vanwege de hulp die zij gaven bij het maken van wapens terwijl de mannen in Europa vochten. In 1931 werd Canada volledig onafhankelijk. De regering van Canada nam alle beslissingen over Canada.
De Canadezen vochten ook in de Tweede Wereldoorlog. De Dieppe Raid, in 1942, verliep zeer slecht. De meeste soldaten werden gedood, gewond of gevangen genomen. Canadezen hielpen in 1944 bij de gevangenneming van soldaten in Normandië. Ze bevrijdden ook Nederland van Duitsland.
Moderne tijden
In 1949 werden Newfoundland en Labrador de 10e provincie van Canada. In 1956 hielp de Canadees Lester Pearson, die later premier werd, een einde te maken aan de Suez-crisis. Hierdoor won hij de Nobelprijs voor de Vrede. In 1965 hielp Pearson het ontwerp van de Canadese vlag te veranderen. Dit ontwerp staat tegenwoordig bekend als de Maple Leaf. Daarvoor was de Rode Vaan de vlag van Canada. In 1982 veranderde Canada zijn grondwet. De verandering introduceerde een nieuw Canadees Handvest van Rechten en Vrijheden. Het belangrijkste onderdeel van de grondwet is de British North America Act uit 1867.
Sommige Franse Canadezen willen tegenwoordig hun eigen land vormen, los van de rest van Canada. De provincie Quebec hield in 1980 een referendum (stemming), maar slechts ongeveer 40% wilde zich afscheiden. In 1995 werd een ander referendum gehouden, waarbij bijna 50% stemde voor het verlaten van Canada. Sindsdien hebben minder mensen in Quebec Canada willen verlaten, maar het is nog steeds belangrijk voor de politiek van Quebec.
Tegenwoordig spreekt ongeveer 25% van de Canadezen Frans als eerste taal. Veel mensen in Canada spreken zowel Frans als Engels. Hoewel de meeste Franse Canadezen in de provincie Quebec wonen, zijn er Franstalige gemeenschappen en mensen in heel Canada. Bijvoorbeeld 40% van de mensen in de provincie New Brunswick en 20% van die in Manitoba hebben een sterke Franse achtergrond, net als sommige mensen in Ontario, voornamelijk langs de grens met Quebec.
In 1999 werd Nunavut in een overeenkomst met de Inuit gecreëerd als het derde grondgebied van Canada, uit de oostelijke Northwest Territories.
Een Canadese bemanning tijdens de slag om Normandië in juni 1944.
Overheid
Canada heeft een regering die een constitutionele monarchie wordt genoemd. Het heeft een monarch (wat betekent dat een koning of koningin het hoofd van dat land is), en is een democratie (wat betekent dat het volk van dat land het regeert). Het staatshoofd is koning Karel III, die officieel de koning van Canada is. Hij benoemt een gouverneur-generaal om hem in het land te vertegenwoordigen, maar de keuze van de gouverneur-generaal wordt gemaakt door de premier.
De bevoegdheden van de koning worden meestal uitgeoefend door de gouverneur-generaal, momenteel Mary Simon. De gouverneur-generaal is, net als de Canadese vorst (koning/koningin van Canada), geen politicus en staat boven de politiek, en daarom gebruikt hij zijn bevoegdheden meestal niet zonder het advies van de premier of andere ministers.
Het hoofd van de regering is de premier. De huidige premier is Justin Trudeau, die in oktober 2015 Stephen Harper verving. Elke provincie en elk territorium heeft een premier die de regering leidt. De dagelijkse werkzaamheden van de regering worden geleid door het kabinet. Het kabinet wordt meestal gevormd door de grootste partij in het parlement.
Het parlement van Canada neemt de wetten van het land aan. De gouverneur-generaal heeft namens de monarch het recht om een veto uit te spreken over een wet (wat betekent dat de wet niet in werking kan treden), maar van dit recht is al enige tijd geen gebruik meer gemaakt. Er zijn vijf belangrijke partijen in het Canadese parlement: de Conservatieve Partij, de Nieuwe Democratische Partij, de Liberale Partij, het Bloc Québécois en de Groene Partij. Naast de vijf partijen met parlementsleden zijn er nog veertien kleinere partijen geregistreerd bij Elections Canada en verschillende parlementsleden die zitting hebben als onafhankelijken.
Provincies en gebieden
Hieronder vindt u een lijst van provincies en territoria. Ze zijn gerangschikt naar bevolking.
| | ||||||
| Naam | Kapitaal | Grootste stad | Toetreding tot | Bevolking | Gebied | Officiële |
|
| Toronto | 1867 | 13,678,700 | 1,076,395 | Engels | |
| Quebec | 1867 | 8,214,700 | 1,542,056 | Frans | ||
| Victoria | Vancouver | 1871 | 4,631,300 | 944,735 | Engels | |
|
| Edmonton | Calgary | 1905 | 4,121,700 | 661,848 | Engels |
|
| Winnipeg | 1870 | 1,282,000 | 647,797 | Engels | |
|
| Regina | Saskatoon | 1905 | 1,125,400 | 651,036 | Engels |
|
| Halifax | Halifax | 1867 | 942,700 | 55,284 | Engels |
|
| Fredericton | Sint Jan | 1867 | 753,900 | 72,908 | Engels en Frans |
|
| St. John's | St. John's | 1949 | 527,000 | 405,212 | Engels |
|
| Charlottetown | Charlottetown | 1873 | 146,300 | 5,660 | Engels |
| Gebieden | ||||||
| Yellowknife | Yellowknife | 1870 | 41,462 | 1,346,106 | meerdere | |
|
| Whitehorse | Whitehorse | 1898 | 33,897 | 482,443 | Engels en Frans |
| Iqaluit | Iqaluit | 1999 | 31,906 | 2,093,190 | meerdere | |
Parliament Hill.
Klimaat en de invloed ervan
Omdat Canada erg noordelijk ligt, en de meeste mensen de omstandigheden niet kunnen overleven, wonen de meeste Canadezen in de zuidelijke delen, waar het weer veel milder is. Bijna tweederde van de Canadezen woont op minder dan 100 kilometer van de Amerikaanse grens. In sommige steden wordt het 's winters erg koud, vooral in het binnenland. Warme luchtsystemen, afkomstig van de Stille Oceaan, brengen meer regen dan sneeuw naar de kust van de Stille Oceaan. De koudere temperaturen verder landinwaarts resulteren in sneeuw. Delen van Canada kunnen in de zomer behoorlijk heet worden, vaak meer dan 30 graden Celsius (86 graden Fahrenheit).
Canadezen staan bekend om hun wintersporten, zoals ijshockey en skiën en snowboarden, maar ook om de vele zomersporten en -spelen.
Noordelijke bergen in Canada. Door zijn noordelijke geografie is het grootste deel van Canada erg koud, waardoor het onleefbaar is voor mensen. Daarom heeft het een kleine bevolking die in beperkte gebieden in het zuiden woont, waar de temperaturen minder streng zijn en waar mensen en infrastructuur kunnen overleven.
Natuurlijke hulpbronnen
Canada heeft veel natuurlijke hulpbronnen. De grote hoeveelheden vis worden al eeuwenlang gebruikt voor voedsel en geld. Waterkracht (elektriciteit door water) is er in overvloed dankzij de vele rivieren in Canada. De bossen in het westen worden gebruikt voor hout. Naast deze hernieuwbare hulpbronnen beschikt Canada over metaalertsen en olievoorraden. Canada is de grootste exporteur van zink, uranium, goud, nikkel, aluminium, staal en lood.
Peyto Lake in Alberta.
Demografische gegevens
In Canada wonen ongeveer 38 miljoen mensen. Dit is bijna hetzelfde aantal als Californië. Ongeveer 80% van de Canadese bevolking woont in het zuiden van Canada, omdat het klimaat daar warmer is dan in het noorden van Canada.
In Canada wonen veel immigranten uit bijna alle delen van de wereld. Een voorbeeld is de voormalige gouverneur-generaal van Canada, Michaëlle Jean, die in 1968 als jong kind met haar familie uit Haïti naar Canada kwam. Tegenwoordig is tot 1/5e van de bevolking een immigrant van Canada.
Gezondheidszorg
De Canadese regering biedt universele gezondheidszorg. De provincies zijn verantwoordelijk voor de ziektekostenverzekering. Vijf provincies verbieden alle extra rekeningen, terwijl Alberta, British Columbia en Newfoundland ze in een klein aantal omstandigheden toestaan, en Prince Edward Island en New Brunswick ze helemaal niet beperken.
In 2020 meldde de Canadian Broadcasting Corporation een verslechtering van het aantal beschikbare bedden voor acute zorg in ziekenhuizen in Ontario per 1.000 mensen in die provincie. Ontario is de grootste provincie van Canada en de thuisbasis van de grootste stad van Canada, Toronto. Het aantal beschikbare ziekenhuisbedden in Ontario is 1,4 per 1.000 mensen. Dit is de helft van het aantal beschikbare ziekenhuisbedden in de Verenigde Staten, en evenveel als in Mexico.
Vragen en antwoorden
V: Wat is de landoppervlakte van Canada?
A: Canada heeft een landoppervlakte van 9,98 miljoen vierkante kilometer.
V: Wat is de langste grens ter wereld?
A: De langste grens ter wereld is die tussen Canada en de Verenigde Staten, met een totale lengte van 8.891 km.
V: Wat zijn enkele grote steden in Canada?
A: Enkele grote steden in Canada zijn Ottawa (de nationale hoofdstad), Toronto (de grootste stad), Montreal, Vancouver, Calgary, Edmonton, Quebec City, Winnipeg en Hamilton.
V: Hoe komt Canada aan zijn naam?
A: De naam "Canada" komt waarschijnlijk van het Huron-Iroquois woord "kanata", dat "dorp" of "nederzetting" betekent. In 1535 vertelden twee Aboriginal jongeren aan de Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier over een route naar kanata, die eigenlijk verwees naar een dorp in de buurt van het huidige Québec.
V: Wie was het staatshoofd toen Canada onafhankelijk werd?
A: Toen Canada bijna volledig onafhankelijk werd met het Statuut van Westminster 1931 en volledig onafhankelijk werd toen de Canada Act 1982 alle banden met het Britse parlement ophief, was koning Karel III het staatshoofd.
V: Is immigratie belangrijk voor de Canadese cultuur?
A: Immigratie heeft Canada tot een van de meest etnisch diverse en multiculturele landen ter wereld gemaakt. Het speelt een belangrijke rol bij de vorming van de huidige Canadese cultuur.
V: Van welke internationale organisaties maakt Canada deel uit?
A: Canada maakt deel uit van verschillende grote internationale en intergouvernementele instellingen of groeperingen, waaronder de Verenigde Naties, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), de G7/G20-landen, de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA) en het forum voor economische samenwerking Azië-Stille Oceaan (APEC).
