Gastrulatie
Gastrulatie is een fase die vroeg in de ontwikkeling van de meeste dierlijke embryo's valt. Hierin wordt het embryo drastisch geherstructureerd door celmigratie.
De gastrulatie varieert per fyla. Het wordt gevolgd door organogenese, wanneer individuele organen zich ontwikkelen binnen de nieuw gevormde kiemlagen.
De gastrula is het dubbelwandige stadium van het embryo. Tijdens de gastrulatie migreren sommige cellen van de blastula naar binnen om een binnenste laag te vormen, het endoderm. Bij sommige dieren vormt zich tussen het endoderm en het ectoderm een andere cellaag, het mesoderm.
Gastrulatie van een diploblast: De vorming van kiemlagen van een (1) bol cellen (de blastula) tot een (2) gastrula. Sommige ectodermcellen (oranje) bewegen naar binnen en vormen het endoderm (rood).
Kiemlagen
Onder de dieren vertonen sponzen de eenvoudigste organisatie, met één enkele kiemlaag. Cnidaria en ctenoforen vertonen een toename in complexiteit en hebben twee kiemlagen, het endoderm en het ectoderm. Alle hogere dieren (van platwormen tot mensen) hebben een mesoderm, ectoderm en endoderm.
Ontwikkeling van kiemlagen
Het doel van de gastrulatie is om de 3 embryonale kiemlagen, het endoderm, ectoderm en mesoderm, te positioneren. Deze lagen ontwikkelen zich later tot bepaalde lichaamssystemen.
- Het ectoderm ontwikkelt zich tot de huid, de nagels, het epitheel van de neus, de mond en het anale kanaal; de ooglens, het netvlies en het zenuwstelsel.
- Het endoderm ontwikkelt zich tot de binnenbekleding van het spijsverteringskanaal en de bekleding van de luchtwegen. Het vormt ook veel klieren, zoals de lever en de alvleesklier.
- Het mesoderm vormt de somieten, de notochorda en het mesenchym, waaruit de spieren, de bloedsomloop en de uitscheidingsorganen van het lichaam ontstaan. Deze belangrijke innovatie ontwikkelde zich honderden miljoenen jaren geleden en leidde tot de evolutie van bijna alle grote, complexe dieren. De vorming van een mesoderm leidde tot de ontwikkeling van een coëloom. Organen in een coëloom kunnen vrij bewegen, groeien en zich onafhankelijk van de lichaamswand ontwikkelen, terwijl vloeistof ze beschermt tegen schokken.
Vragen en antwoorden
V: Wat is gastrulatie?
A: Gastrulatie is een fase in de vroege ontwikkeling van de meeste dierlijke embryo's waarin het embryo een herstructureringsproces ondergaat door celmigratie.
V: Wat gebeurt er tijdens de organogenese?
A: Tijdens de organogenese ontwikkelen individuele organen zich in de nieuw gevormde kiemlagen.
V: Wat is een gastrula?
A: Een gastrula is het dubbelwandige stadium van een embryo.
V: Wat is het endoderm?
A: Het endoderm is een binnenste laag die gevormd wordt tijdens de gastrulatie wanneer sommige cellen van de blastula naar binnen migreren.
V: Wat is het mesoderm?
A: Het mesoderm is een andere cellaag die zich bij sommige dieren vormt tijdens de gastrulatie tussen het endoderm en het ectoderm.
V: Verschilt de gastrulatie in verschillende fyla?
A: Ja, gastrulatie varieert in verschillende fyla.
V: Wat volgt er op gastrulatie?
A: Na de gastrulatie volgt de organogenese.
