Gestaltpsychologie
De Gestalt-psychologie is een theorie van de geest en de hersenen die in het begin van de 20e eeuw in Berlijn is ontstaan.
Het idee is dat de hersenen de dingen als een geheel zien. Het gestalt effect is het duidelijkst bij het zien. We herkennen figuren en hele vormen, niet alleen een verzameling van lijnen en curven. In de psychologie staat het gestaltisme vaak tegenover het structuralisme. De uitdrukking "Het geheel is groter dan de som der delen" wordt vaak gebruikt bij de uitleg van de Gestaltetheorie. Een betere formulering is : "Het geheel is anders dan de delen".
"We zijn van nature gedreven om de dingen in een zo goed mogelijk gebaar te ervaren. "Goed" kan hier veel dingen betekenen, zoals een regelmatige, ordelijke, eenvoudige, symmetrische, enzovoort, die dan verwijzen naar specifieke gestaltwetten".
"De oorspronkelijke waarneming was die van Wertheimer, toen hij opmerkte dat we beweging waarnemen waar niets meer dan een snelle opeenvolging van individuele zintuiglijke gebeurtenissen. Dit is wat hij zag in de speelgoedstroboscoop die hij op het station van Frankfurt kocht, en wat hij in zijn laboratorium zag toen hij experimenteerde met snel achter elkaar knipperende lichten (zoals de kerstverlichting die om de boom heen lijkt te gaan, of de chique neonlichten in Las Vegas die lijken te bewegen). Het effect wordt schijnbare beweging genoemd, en het is eigenlijk het basisprincipe van bewegende beelden".
Begin 20e eeuwse theoretici, zoals Kurt Koffka, Max Wertheimer en Wolfgang Köhler (studenten van Carl Stumpf) zagen de visie op objecten als alle elementen samengevoegd in een globale constructie. Deze 'gestalt' of 'hele vorm' benadering probeerde de perceptie te begrijpen - schijnbaar aangeboren mentale wetten die de manier waarop objecten worden waargenomen bepalen. Het is gebaseerd op het hier en nu, en op de manier waarop je de dingen bekijkt. Het kan in tweeën worden gedeeld: figuur of grond, zie je op het eerste gezicht de figuur voor je of de achtergrond?
Deze wetten namen verschillende vormen aan. Een voorbeeld is de manier waarop we soortgelijke objecten, of dicht bij elkaar staande objecten, als betekenisvol met elkaar verbonden zien. Gestalt is bekritiseerd omdat het slechts beschrijvend is, maar het heeft de basis gevormd van veel verder onderzoek naar de perceptie van patronen en objecten, en van onderzoek naar gedrag, denken, probleemoplossing en psychopathologie.
"Ik sta bij het raam en zie een huis, bomen, lucht. Theoretisch zou ik kunnen zeggen dat er 327 helderheden en kleurnuances waren. Heb ik "327"? Nee. Ik heb de lucht, het huis en de bomen. Max Wertheimer Wetten van organisatie in perceptuele vormen. 1923
De Gestalt-psychologie was een voorloper van de moderne cognitieve psychologie. Het is te onderscheiden van de Gestalt-psychotherapie.
Deze beroemde illusie van de 'onzichtbare' driehoek is een voorbeeld van gestaltperceptie...
Deze illusie is van een verschuivend gebaar: soms wordt een konijn gezien, soms een eend.
Mijn vrouw en mijn schoonmoeder : Een andere beroemde dubbelzinnige illusie
Probleemoplossing
Gestalt-psychologen waren de eersten die het oplossen van problemen bij mensen en apen bestudeerden. Wolfgang Kohler toonde aan dat chimpansees problemen konden oplossen door alleen te denken; Max Wertheimer bestudeerde hoe diagrammen studenten hielpen bij het oplossen van geometrieproblemen, en Karl Duncker bestudeerde het oplossen van algemene problemen. Over het algemeen gaven zowel Wertheimer als Duncker de voorkeur aan de bredere term 'productief denken' boven 'probleemoplossing', maar die wordt nu niet veel gebruikt.
Vragen en antwoorden
V: Wat is Gestaltpsychologie?
A: Gestaltpsychologie is een theorie over geest en hersenen die begin 20e eeuw in Berlijn is ontstaan. Het stelt dat de hersenen dingen als een geheel zien, in plaats van als een verzameling lijnen en krommen.
V: Hoe verklaart de Gestalttheorie de waarneming?
A: De Gestalttheorie verklaart de waarneming door te suggereren dat wij van nature gedreven zijn om de dingen in een zo goed mogelijke gestalt (gehele vorm) te ervaren. Dit kan regelmaat, ordelijkheid, eenvoud, symmetrie, enz. betekenen, die dan verwijzen naar specifieke gestaltwetten.
V: Wie heeft het idee van de Gestaltpsychologie ontwikkeld?
A: Het idee van de Gestaltpsychologie is ontwikkeld door theoretici uit het begin van de 20e eeuw, zoals Kurt Koffka, Max Wertheimer en Wolfgang Köhler (leerlingen van Carl Stumpf).
V: Wat is een voorbeeld van schijnbare beweging?
A: Een voorbeeld van schijnbare beweging is wanneer wij beweging waarnemen terwijl er niets meer is dan een snelle opeenvolging van individuele zintuiglijke gebeurtenissen. Dit effect is te zien bij kerstverlichting die rond de boom lijkt te draaien of neonlichten die lijken te bewegen in Las Vegas.
V: Wat observeerde Max Wertheimer over hoe mensen objecten waarnemen?
A: Max Wertheimer merkte op dat mensen geneigd zijn gelijksoortige voorwerpen of voorwerpen die dicht bij elkaar staan als betekenisvol verbonden te zien. Hij merkte ook op dat wanneer hij voor een raam stond en naar een huis, bomen en lucht keek, hij geen "327" helderheden en nuances zag, maar in plaats daarvan lucht, huis en bomen.
V: Hoe wordt de Gestaltpsychologie sinds haar ontstaan gebruikt?
A: Sinds haar ontstaan is de Gestaltpsychologie gebruikt als basis voor verder onderzoek naar de perceptie van patronen en objecten; gedrag; denken; probleemoplossing; psychopathologie; en moderne cognitieve psychologie (hoewel opgemerkt moet worden dat het te onderscheiden is van gestaltpsychotherapie).
