Distel
Distels zijn een groep bloeiende planten die rond de bloem scherpe stekels hebben en behoren tot de familie Asteraceae. De stekels zitten vaak over de hele plant - op de stengel en de platte delen van de bladeren. Dit beschermt de plant tegen plantenetende dieren, zodat zij de plant niet kunnen opeten.
Met de term distel worden soms precies die planten in de groep Cynareae (synoniem: Cardueae) bedoeld, met name de geslachten Carduus, Cirsium, en Onopordum. Planten buiten deze groep worden echter soms distels genoemd, en als dit wordt gedaan zouden distels een polyfyletische groep vormen.
De distel is het bloemenembleem van Schotland.
Mariadistel bloemhoofd
Taxonomie
Geslachten in de Asteraceae met het woord distel vaak gebruikt in hun gewone naam omvatten:
- Arctium - Klis
- Carduus - Muskusdistel en andere
- Carlina - Carline Thistle
- Centaurea - Sterdistel
- Cicerbita - Akkerdistel
- Cirsium - Akkerdistel, akkerdistel en andere
- Cnicus - Gezegende Distel
- Cynara - Artisjokken, Kardoen
- Echinops - Akkerdistel
- Notobasis - Syrische distel
- Onopordum - katoendistel, ook bekend als Schotse distel
- Scolymus - Gulden distel of Oesterdistel
- Silybum - Mariadistel
- Sonchus - Akkerdistel
Planten uit andere families dan de Asteraceae die soms distel worden genoemd, zijn onder meer:
- Salsola - Ziltemanskruid of Russische distel (familie Chenopodiaceae)
Heraldiek
De distel is sinds het bewind van Alexander III (1249-1286) het nationale embleem van Schotland en werd gebruikt op zilveren munten die in 1470 door James III werden uitgegeven. Het is het symbool van de Orde van de Distel, een hoge ridderorde van Schotland. Hij komt voor in vele Schotse symbolen en als naam van verschillende Schotse voetbalclubs. De distel, gekroond met de Schotse kroon, is het symbool van zeven van de acht Schotse politiekorpsen (de uitzondering is de Northern Constabulary). De distel is ook het embleem van de Encyclopædia Britannica, die zijn oorsprong heeft in Edinburgh, Schotland. De Carnegie Mellon University heeft de distel in haar wapen.
Oorsprong als symbool van Schotland
Volgens een legende probeerde een Noors invasieleger 's nachts het kampement van een Schots leger binnen te sluipen. Tijdens deze operatie had een Noorman op blote voeten de pech op een distel te stappen, waardoor hij het uitschreeuwde van de pijn en zo de Schotten waarschuwde voor de aanwezigheid van de Noorse indringers. Volgens sommige bronnen was de specifieke aanleiding de Slag bij Largs, die het begin markeerde van het vertrek van koning Haakon IV (Haakon de Oudere) van Noorwegen, die de controle had over de Noordelijke Eilanden en de Hebriden en die de kust van het Koninkrijk Schotland gedurende enkele jaren had geteisterd. Welke distelsoort in de oorspronkelijke legende wordt bedoeld, is omstreden. In de moderne volksmond wordt de voorkeur gegeven aan de katoendistel Onopordum acanthium, wellicht vanwege zijn imposantere uiterlijk, hoewel het onwaarschijnlijk is dat deze soort in de Middeleeuwen in Schotland voorkwam; de speerdistel Cirsium vulgare, een overvloedige inheemse soort in Schotland, is een meer waarschijnlijke kandidaat. Andere soorten, zoals de Dwergdistel Cirsium acaule, de Muskusdistel Carduus nutans en de Melancholische distel Cirsium heterophyllum, zijn ook in overweging genomen.
Schotse distel als een Heraldisch insigne.
Medische toepassingen
Maud Grieve schreef dat Plinius en middeleeuwse schrijvers hadden gedacht dat het kale hoofden weer haar kon geven en dat men in de vroegmoderne tijd geloofde dat het een middel was tegen hoofdpijn, pest, kanker, zweren, duizeligheid en geelzucht.
