Lithosfeer
De lithosfeer is het vaste omhulsel van de planeet Aarde. Dat wil zeggen de korst, plus het deel van de bovenmantel dat zich elastisch gedraagt op lange tijdschalen.
Onder de lithosfeer bevindt zich de asthenosfeer, het zwakkere, hetere, en diepere deel van de bovenmantel. Dit deel kan stromen.
De lithosfeer vormt een geleidend deksel op de convecterende mantel: hij vermindert het warmtetransport door de aarde, Een lithosfeer (Oudgrieks: λίθος [lithos] voor "rotsachtig", en σφαίρα [sphaira] voor "bol") is de stijve,[1] buitenste schil van een planeet van het aardse type of een natuurlijke satelliet, die wordt bepaald door zijn stijve mechanische eigenschappen. Op aarde bestaat hij uit de korst en het gedeelte van de bovenmantel dat zich elastisch gedraagt op tijdschalen van duizenden jaren of meer. De buitenste schil van een rotsachtige planeet, de korst, wordt gedefinieerd op basis van zijn chemie en mineralogie.
Aarde uitsnede
De tektonische platen van de lithosfeer.
Soorten lithosfeer :-
Er zijn twee soorten lithosfeer:
- Oceanische lithosfeer, die verbonden is met oceanische korst en zich in de oceaanbekkens bevindt. De lithosfeer van de oceanen is gewoonlijk ongeveer 50-100 km dik
- Continentale lithosfeer, die verbonden is met continentale korst. De continentale lithosfeer heeft een dikte die varieert van ongeveer 40 km tot misschien wel 200 km, waarvan ongeveer 40 km korst.
De lithosfeer is verdeeld in tektonische platen, die geleidelijk ten opzichte van elkaar bewegen.
De oceanische lithosfeer wordt dikker naarmate hij ouder wordt en zich van de mid-ocean ridge verwijdert. Deze verdikking vindt plaats door geleidende afkoeling, waardoor hete asthenosfeer wordt omgezet in lithosferische mantel, en waardoor de oceanische lithosfeer steeds dichter wordt naarmate hij ouder wordt. De oceaanlithosfeer is gedurende enkele tientallen miljoenen jaren minder dicht dan de asthenosfeer, maar wordt daarna steeds dichter dan de asthenosfeer.
Wanneer een continentale plaat samenkomt met een oceanische plaat, bij een subductiezone, zakt de oceanische lithosfeer altijd onder de continentale.
Er wordt voortdurend nieuwe oceanische lithosfeer geproduceerd op de mid-oceanische bergkammen en bij subductiezones wordt die lithosfeer weer naar de mantel teruggevoerd. Als gevolg daarvan is de oceanische lithosfeer veel jonger dan de continentale lithosfeer: de oudste oceanische lithosfeer is ongeveer 200 miljoen jaar oud, terwijl delen van de continentale lithosfeer miljarden jaren oud zijn.
Een ander onderscheidend kenmerk van de lithosfeer zijn de stromingseigenschappen. Onder invloed van de lage-intensiteit, langdurige spanningen die de tektonische beweging aandrijven, is de lithosfeer als een star omhulsel. Hij verandert voornamelijk door te breken ("brosse breuk"). De asthenosfeer (de laag van de mantel onder de lithosfeer) is door warmte zacht geworden en verandert door plastische veranderingen ("vervorming").
De oceanische lithosfeer bestaat voornamelijk uit basalt en gabbro. De continentale lithosfeer bestaat uit graniet en gneis.
Verwante pagina's
- Biosfeer
- Plaattektoniek
Vragen en antwoorden
V: Wat is de lithosfeer?
A: De lithosfeer is het vaste buitenste omhulsel van de planeet Aarde, bestaande uit de korst en de bovenste mantel.
V: Wat is de asthenosfeer?
A: De asthenosfeer is het zwakkere, hetere en diepere deel van de bovenste mantel dat kan stromen.
V: Hoe beïnvloedt de lithosfeer het warmtetransport door de Aarde?
A: De lithosfeer vormt een geleidend deksel op de convecterende mantel, waardoor het warmtetransport door de Aarde wordt beperkt.
V: Waar komt het woord "lithosfeer" vandaan?
A: Het woord "lithosfeer" is afgeleid van de Oudgriekse woorden "λίθος" (lithos) voor "rotsachtig" en "σφαίρα" (sphaira) voor "bol".
V: Wat is de samenstelling van de lithosfeer op Aarde?
A: De lithosfeer op Aarde bestaat uit de korst en het deel van de bovenste mantel dat zich elastisch gedraagt op lange tijdschalen.
V: Hoe wordt de korst gedefinieerd?
A: De korst wordt gedefinieerd op basis van zijn chemie en mineralogie.
V: Wat is de definitie van de buitenste schil van een aardse planeet of natuurlijke satelliet?
A: Het buitenste omhulsel van een aardse planeet of natuurlijke satelliet, de lithosfeer genaamd, wordt gedefinieerd aan de hand van zijn stijve mechanische eigenschappen.
