Aspiratie
Aspiratie is een functie in talen waar het zeggen van een medeklinker een luchtje geeft. Als je bijvoorbeeld een stuk papier voor je mond laat bungelen, zul je het zien bewegen als je zegt dat een medeklinker een luchtstoot geeft. Als het papier niet beweegt, dan is het ongeaspireerd of ademt het niet. In het Engels worden stemloze stops en fricatieven die aan het begin van een woord gebeuren opgezogen, dat zijn de geluiden 'p', 't', 'k', en 'ch' (die geschreven zijn als /p/, /t/, /k/, /t͡ʃ/ in IPA in dezelfde volgorde). In IPA kunnen de aangezogen geluiden achteraf worden geschreven met een ʰ symbool, zoals in /pʰ/, /tʰ/, /kʰ/, en /t͡ʃʰ/. Bijvoorbeeld, het eerste geluid in de woorden "pick", "tick", "kick", en "chick" worden allemaal opgezogen. In IPA worden ze geschreven als /pʰɪk/, /tʰɪk/, /kʰɪk/, en /t͡ʃʰɪk/ in dezelfde volgorde. Echter, stemloze stops en fricatieven die na het eerste geluid verschijnen zijn ongeaspireerd. Bijvoorbeeld, terwijl de /p/ in "pit" wordt opgezogen, zijn de /p/ in "spit" en de /p/ in "tip" niet, zodat ze achteraf niet met een ʰ symbool zouden worden gemarkeerd. Hieronder staan meer voorbeelden van het opzuigen.
Engels heeft geen geaspireerde stemgeluiden, maar Hindi wel. Ze worden normaal gesproken geschreven met een 'h' na de medeklinkerbrief. Een voorbeeld hiervan is de naam Bhattacharya, waarin 'bh' een opgezogen 'b' geluid is, dus het zou geschreven zijn als /bʱ/ in IPA.
In het Mandarijn-Chinees zijn er geen stemhebbende haltes, fricatessen of affricaten, dus de enige manier om ze uit elkaar te houden is door middel van aspiratie. In Pinyin worden aspiratieklanken geschreven als stemloze geluiden in het Engels, dus de geluiden /pʰ/, /tʰ/, en /kʰ/ worden geschreven als 'p', 't', en 'k' in dezelfde volgorde, maar ongeaspirateerde geluiden worden geschreven als stemhebbende geluiden in het Engels, dus de geluiden /p/, /t/, en /k/ worden respectievelijk geschreven als 'b', 'd', en 'g'. Het woord "Gaokao" zou bijvoorbeeld in IPA geschreven zijn als /kau̯.kʰau̯/. In Wade-Giles worden spelling, aspirated stops, fricatieven, of affricates geschreven met een apostrof na de brief in plaats van een andere letter zoals in Pinyin, dus "Gaokao" zou worden geschreven als "Kaok'ao" in Wade-Giles.
Vragen en antwoorden
V: Wat is aspiratie?
A: Aspiratie is een kenmerk van talen waarbij het uitspreken van een medeklinker een zuchtje lucht geeft.
V: Hoe weet u of een klank geaspireerd of ongeaspireerd is?
A: U kunt zien of een klank geaspireerd of ongeaspireerd is door een stuk papier voor uw mond te houden en te kijken of het beweegt als u de medeklinker uitspreekt. Beweegt het papier, dan is het een geaspireerde of ademende medeklinker. Beweegt het papier niet, dan is het een ongeaspireerde, of niet-ademende medeklinker.
V: Wat zijn enkele voorbeelden van geaspireerde klanken in het Engels?
A: In het Engels worden stemloze registers en fricatieven aan het begin van een woord geaspireerd, dat zijn de klanken 'p', 't', 'k', en 'ch' (die in IPA in dezelfde volgorde worden geschreven als /p/, /t/, /k/, /t͡ʃ/).
V: Hoe schrijft u een geaspireerde klank in het IPA?
A: Een geaspireerde klank kan worden geschreven met een ʰ symbool achteraf in het IPA; bijvoorbeeld /pʰ/, /tʰ/, /kʰ/, en /t͡ʃʰ/.
V: Zijn er stemhebbende klanken die geaspireerd worden in het Engels?
A: Nee, er zijn geen stemhebbende klanken die geaspireerd worden in het Engels.
V: Heeft het Hindi stemhebbende aspiraten?
A: Ja, het Hindi heeft enkele stemhebbende klanken die normaal gesproken met een 'h' na de medeklinkerletter worden geschreven. Bijvoorbeeld "Bhattacharya" zou met IPA worden geschreven als "/bʱ/".
V: Hoe geven Chinese talen aspiratie anders weer dan andere talen?
A: In het Mandarijn Chinees zijn er geen stemhebbende registers, fricatieven of affricaten, dus wordt er onderscheid gemaakt door aspiratie. In het Pinyin schrijven ze die als stemloze klanken in het Engels en de niet-aspiraten als stemhebbende; bijvoorbeeld "Gaokao" zou worden geschreven als "/kau̯.kʰau̯/" met behulp van IPA en "Kaok'ao" met behulp van Wade-Giles spelling.
