Tekstlinguïstiek
Tekstgrammatica is de studie van teksten boven het niveau van de zin. Zij laat zien hoe teksten in elkaar zitten om ideeën, feiten, boodschappen en fictie over te brengen.
Een soortgelijke term is discoursanalyse. Beide houden zich vooral bezig met natuurlijk taalgebruik; discoursanalyse zou ook gesproken taal omvatten. Spraak is ook de moedertaal van de retorica, de oude studie van het overtuigend spreken. Op een vergelijkbare manier is literaire kritiek vergelijkbaar met tekstgrammatica, omdat beide zich concentreren op het gedrukte woord. Een benadering op basis van tekstgrammatica legt de nadruk op de linguïstische structuur van een tekst, eerder dan op de culturele of symbolische betekenis ervan.
Een tekst is een samenhangend geheel van zinnen. Samenhangend betekent dat ze verbonden zijn door een consistent thema. De tekst eindigt wanneer de voltooiing wordt aangegeven. Bijvoorbeeld wanneer een aan het begin geïntroduceerd probleem is opgelost, of wanneer een beloofde discussie tot een conclusie is gekomen.
Tekst typen
Elke tekst richt zich op bepaalde dingen. Als teksten worden gegroepeerd naar wat ze doen, dan zijn er vijf basistekstsoorten:
- Beschrijving. Gebruikelijk in wetenschap en technologie.
- Verhaal. Omvat het verstrijken van de tijd, en is gebruikelijk in de menswetenschappen.
- Uiteenzetting. Waarin de verteller of schrijver een gedetailleerde analyse en uitleg geeft van een of ander onderwerp.
- Argumentatie. Waarin de communicator alternatieve standpunten vergelijkt, oordeelt en overtuigt.
- Instructie. Waarin de communicator de lezers vertelt wat ze moeten doen. Gebruikt "actie vragende zinnen in volgorde".
Veel teksten kunnen natuurlijk een mengeling van twee of meer van deze types bevatten en doen dat ook.
Vragen en antwoorden
V: Wat is tekstgrammatica?
A: Tekstgrammatica is de studie van teksten boven het zinsniveau, die laat zien hoe ze in elkaar zitten om ideeën, feiten, berichten en fictie over te brengen.
V: Wat is discoursanalyse?
A: Discoursanalyse is een soortgelijke term als tekstgrammatica, en houdt zich voornamelijk bezig met natuurlijk taalgebruik, inclusief gesproken taal.
V: Wat is de relatie tussen spraak en retorica?
A: Spraak is de ouder van retorica, de oude studie van overtuigend spreken.
V: Wat is het verband tussen tekstgrammatica en literatuurkritiek?
A: Literaire kritiek lijkt op tekstgrammatica omdat beide zich concentreren op het gedrukte woord.
V: Waar legt een tekstgrammatica-aanpak de nadruk op?
A: Een tekstgrammatica-benadering legt de nadruk op de linguïstische structuur van een tekst, in plaats van op de culturele of symbolische betekenis ervan.
V: Wat betekent coherent in de context van een tekst?
A: Samenhangend betekent dat de zinnen in een tekst verbonden zijn door een consistent thema.
V: Wanneer eindigt een tekst?
A: Een tekst eindigt wanneer de voltooiing wordt aangegeven, bijvoorbeeld wanneer een probleem dat aan het begin werd geïntroduceerd, is opgelost, of wanneer een beloofde discussie tot een einde is gekomen.
