Het Ballet van de Zusters
Het Ballet der Zusters is het eerste ballet blanco en het eerste romantische ballet. Het is een aflevering in akte III van de grootse opera van Giacomo Meyerbeer, Robert le Diable. Het ging in november 1831 in première in de Parijse Opéra. De (nu verloren gegane) choreografie werd gemaakt door Filippo Taglioni of Jean Coralli.
Het korte ballet vertelt over overleden nonnen die opstaan uit hun graven in een geruïneerd klooster om de ridder, Robert le Diable, te verleiden. Aan het einde van het ballet keren de in het wit geklede nonnen terug naar hun graven. Het ballet is ontstaan omdat de ambtenaren van de Parijse Opéra de nieuw geïnstalleerde gasverlichting van het gebouw wilden demonstreren. De verlichting was in staat om afschuwelijke effecten te creëren.
Het Ballet der Zusters met Marie Taglioni in de hoofdrol als de Abdis Helena. Hoewel de openingsavond werd ontsierd met een paar ongelukken, maakte Taglioni haar onuitwisbare stempel op de balletwereld in de rol. Ze werd bekend om haar etherische kwaliteiten en haar morele zuiverheid, en is een van de meest gevierde ballerina's uit de geschiedenis.
Verhaal
Het ballet opent met Bertram, de vader van Robert le Diable, die het verwoeste klooster van Sainte-Rosalie betreedt. Hij roept de geesten van de nonnen op die hun geloften hebben geschonden. Ze staan op uit hun graf. Hij beveelt hen om zijn zoon Robert te verleiden tot het aanvaarden van een dodelijke talisman. De Abdis Helena beveelt de geesten te walsen. Ondanks hun heilige geloften walsen de nonnen. De dode nonnen geven zich over aan onheilspellende sensaties.
Robert komt binnen. De nonnen verstoppen zich, maar komen terug om zijn ontsnapping te voorkomen. Robert staat doodsbang voor het graf van een heilige. De Abdis lokt hem naar de talisman in de hand van de heilige. Robert grijpt hem. De nonnen gaan door met hun dans, fladderend als witte motten. Hun graven gaan open en ze zinken in de aarde. Stenen platen glijden op hun plaats en bedekken de doden. Een koor van demonen wordt gehoord.
Achtergrond
Ballet van de 18e eeuw was gebaseerd op rationeel denken en klassieke kunst. De Franse Revolutie luidde echter een periode in die het romantische ballet op het toneel bracht. Valdeuren, gasverlichting en andere elementen die met het romantische ballet werden geassocieerd, werden al enige tijd gebruikt in de populaire theaters op de Parijse boulevards. Dergelijke elementen zouden in de Parijse Opéra in het midden van de 19e eeuw officiële goedkeuring en prestige krijgen.
Een ballet op een Robert le Diable thema werd in 1652 in Parijs gedanst voor Hare Hoogheid Mlle de Longueville. Het Ballet der Zusters was echter iets heel nieuws voor het publiek op de openingsavond van het ballet. Henri Duponchel, directeur van de Parijse Opéra, was verantwoordelijk voor de visuele effecten van de Opéra. Hij wilde de onlangs geïnstalleerde gasverlichting van de zaal demonstreren. De reflectoren produceerden een sterker, scherper gericht licht dan ooit tevoren. Pierre Ciceri, hoofd decorontwerper, werkte met hem samen. Ciceri liet zich inspireren door het Saint-Trophime klooster in Arles of het klooster van Monfort-l'Amaury voor het maanverlichte decor van het ballet.
Het thema van het ballet is passie en dood, en liefde voorbij het graf. De scène is nacht in plaats van dag, en gotisch Europa in plaats van de klassieke wereld van Griekenland en Rome. Na bijna 100 jaar van rationeel denken, werd het publiek geprikkeld door het mysterieuze, het bovennatuurlijke, het vage en het verdoemde. Het verhaal van het ballet gaat over een ridder die om middernacht een klooster binnenglipt om een talisman te stelen uit de hand van een dode heilige die hem in staat stelt een prinses te winnen.
Hans Christian Andersen nam de scène op in een van zijn romans. Andersen schrijft over het tafereel: "Bij het honderdtal staan ze op van het kerkhof en drijven ze het klooster in. Ze lijken de aarde niet te raken. Als dampende beelden glijden ze langs elkaar heen... Plotseling vallen hun lijkwade op de grond. Ze staan in al hun voluptueuze naaktheid, en daar begint een bacchanaal." De nonnen waren niet helemaal naakt, maar Andersen legde wel de essentie van de scène vast.
Openingsavond
De openingsavond werd verpest door een vallend gaslicht en een niet goed sluitend valluik. Er viel een stuk landschap, waarbij Taglioni ternauwernood ontbrak. Het gordijn werd neergehaald. De ballerina verzekerde iedereen dat ze ongedeerd was. Het gordijn ging omhoog en de voorstelling ging verder. Het eindigde in een triomf voor Meyerbeer, de Taglioni's, en Dr. Louis Véron, de nieuwe manager van de Opéra.
Dr. Véron heeft onlangs de Parijse Opéra als privé-onderneming gekregen. Hij had veel vertrouwen in Taglioni. Hij verhoogde haar salaris tot een ongekende 30.000 frank per jaar. Haar vader werd benoemd tot balletmeester met een contract van drie jaar. Véron's stoutmoedigheid werd beloond toen Taglioni haar belofte nakwam en een grote ster werd.
Louis Véron
Receptie
Het publiek was dolgelukkig met de schandalige nonnen. Een recensent voor de Revue des Deux-Mondes schreef:
Een menigte van stomme tinten glijdt door de bogen. Al deze vrouwen gooien het kostuum van hun nonnen af, ze schudden het koude poeder van het graf af; plotseling gooien ze zich in de heerlijkheden van hun vorige leven; ze dansen als bacchanten, ze spelen als heren, ze drinken als sappers. Wat een genot om deze lichte vrouwen te zien.
Nonnen was het eerste ballet blanco en het eerste romantische ballet. De opera werd tussen 1831 en 1893 756 keer opgevoerd in de Parijse Opéra. De Franse impressionist Edgar Degas schilderde de balletscène meerdere malen tussen 1871 en 1876.
Onder haar contract zou Taglioni ongeveer een dozijn keer in Nuns verschijnen. Ze vertrok na zes uur. Het is mogelijk dat de erotische implicaties van het ballet van de nonnen niet goed bij haar in de smaak vielen. Mogelijk was ze terughoudend om in een ballet binnen een opera te verschijnen. Een voetblessure en de ongelukken die de eerste voorstelling ontsierden, kunnen de ballerina tot nadenken hebben aangezet. Slechte pers, gericht op haar vader, kan ervoor gezorgd hebben dat Taglioni zich terugtrok. Taglioni werd vervangen door Louise Fitzjames, die de rol 232 keer danste.
De Deense choreograaf August Bournonville zag Fitzjames in 1841 als abdis in Parijs optreden. Hij baseerde zich hierop zijn eigen choreografie, die tussen 1833 en 1863 in Kopenhagen werd gebruikt. Zijn choreografie is volledig bewaard gebleven. Het is de enige opname van het origineel.
Henry Wadsworth Longfellow's toekomstige vrouw Fanny Appleton schreef: "De duivelse muziek en de doden die uit hun graven oprijzen en de vreselijke duisternis en de vreemde dans verenigen zich tot een bijna ongeëvenaard podium effect. De dans van de beroemde heksen (nonnen) in het ijskoude maanlicht in de verwoeste abdij, was zo indrukwekkend als verwacht ... Ze vallen binnen als sneeuwvlokken en zijn zeker zeer charmante heksen met hun paranormale Parijse figuren en meest verfijnde pirouettes".
Criticus en danshistoricus Andre Levinson schrijft: "De academische dans was een aangename oefening geweest om naar te kijken. Nu, [ballet] verduidelijkt zaken van de ziel. Ballet was een afleiding (een vermaak, een afleiding). Het werd een mysterie." Kisselgoff schrijft: "... de preoccupatie met het bovennatuurlijke dat zoveel van het 19de-eeuwse ballet kenmerkte, was terug te voeren op het succes van het Ballet der Zusters in de eerste productie van Meyerbeer in de Parijse Opéra".
Het Ballet van de Zusters in de Parijse Opéra
Ciceri's ontwerp voor The Ballet of the Nuns
Vragen en antwoorden
V: Wat is het Ballet van de Nonnen?
A: Het Ballet van de Nonnen is het eerste ballet blanc en het eerste romantische ballet, dat in november 1831 in première ging in de Parijse Opéra.
V: Wat is het verhaal van het Ballet van de Nonnen?
A: Het korte ballet vertelt over overleden nonnen die uit hun graven in een vervallen klooster opstaan om de ridder Robert le Diable te verleiden. Aan het einde van het ballet keren de witgeklede nonnen terug naar hun graven.
V: Wie heeft de choreografie voor het Ballet van de Nonnen gemaakt?
A: De choreografie werd gemaakt door Filippo Taglioni of Jean Coralli, maar is nu verloren gegaan.
V: Waarom werd het Ballet van de Nonnen gecreëerd?
A: Het ballet werd gecreëerd omdat de ambtenaren van de Parijse Opéra de pas geïnstalleerde gasverlichting van het gebouw wilden demonstreren, die gruwelijke effecten kon creëren.
V: Wie speelde de hoofdrol in het Ballet van de Nonnen?
A: Marie Taglioni speelde de hoofdrol in het Ballet der Nonnen als abdis Helena.
V: Waar stond Marie Taglioni bekend om?
A: Marie Taglioni werd bekend om haar etherische kwaliteiten en haar morele zuiverheid, en is een van de meest gevierde ballerina's uit de geschiedenis.
V: Wanneer ging het Ballet van de Nonnen in première?
A: Het Ballet van de Nonnen ging in november 1831 in première in de Parijse Opéra.
