Urdu

Geschiedenis

Wat vandaag de dag het meest bekend staat als "Urdu" is vermoedelijk ontstaan in de 11e eeuw na Christus in Lahore en omgeving, toen het Ghaznavid-rijk het subcontinent binnentrok en heerste over Punjab, het land van de vijf rivieren.

Punjab stond ook bekend als "Hind" of het land ten oosten van de Indus.

De Ghaznaviden, hoewel van Turkse afkomst, spraken Perzisch als hoofdtaal. Toen zij Punjab of Hind veroverden met Lahore als hoofdstad, kwamen zij in contact met de lokale bevolking die een Indo-Arische taal sprak en Perzische woorden begon over te nemen in hun taal. Deze lokale taal was ook de voorouder van het moderne standaard Punjabi.

De contacten tussen het Perzisch en de moedertaal van Punjab begonnen een nieuwe taal te vormen en die werd bekend als "Lashkari Zaban" of taal van de bataljons.

Deze nieuwe taal, ook bekend als Hindavi, werd de gemeenschappelijke taal van de lokale bevolking en de heersende Ghaznaviden in de regio. In de twaalfde eeuw na Christus drongen de Ghaznaviden verder oostwaarts het subcontinent binnen en brachten deze taal naar Delhi, waar zij werd beïnvloed door de plaatselijke taal, het Khariboli.

Vanuit Delhi verspreidde het zich over een groot deel van het noordelijke subcontinent en werd het de gemeenschappelijke communicatietaal. Het werd verder beïnvloed door het Khariboli en verspreidde zich naar steden als Lucknow en Hyderabad Daccan. Het kreeg door de eeuwen heen ook nieuwe namen en titels.

Inheemse dichters in deze steden en het grootste deel van de regio droegen bij aan de ontwikkeling ervan en voegden er veel Perzische en Chagatai woorden aan toe. Zij voegden ook indirect Arabische woorden toe die het Perzisch al bevatte.

Het bleef zich ontwikkelen tijdens het sultanaat van Delhi onder invloed van Khariboli.

Het Mughal-rijk was een ander islamitisch rijk van Turkse oorsprong en sprak van nature Chagatai en Perzisch als andere taal, hoewel zij etnisch niet Perzisch waren of van Iraanse afkomst.

In die tijd werd de taal algemeen bekend als de Zaban-i-Ordu of taal van het Koninklijk Kamp.

In de late achttiende eeuw na Christus zou de dichter Ghulam Mashafi het de naam "Urdu" hebben gegeven, afgekort tot "Zaban-i-Urdu".

Het woord komt van Chagatai, de moedertaal van de Mughals en behoorde tot de Oost-Turkse subfamilie van talen. Chagatai was nauw verwant aan het huidige Oezbeeks en Oeigoer en in de verte aan het huidige Turks, omdat ze allemaal tot dezelfde Turkse taalfamilie behoren.

In zijn eigen inheemse vertaling was het Lashkari Zaban en kortweg Lashkari.

Ook tijdens het Mughal-rijk was wat algemeen bekend werd als Urdu een hoftaal in een aantal grote Zuid-Aziatische steden, waaronder Delhi, Amristsar, Lucknow en Lahore.

Tegen de tijd van het Britse Rijk werd het ook bekend als "Hindustani" of de taal van Hindustan, het land van de Indus. Het bleef dienen als hoftaal in dezelfde steden.

Het werd door veel mensen in Noord-India als eerste taal aangenomen.

Tegen het einde van de Britse overheersing en de onafhankelijkheid van Pakistan werd het gekozen als de nationale taal voor de bevolking van het land, omdat zij verschillende talen en dialecten spraken.

In India werd het de nationale taal, maar het kreeg de naam Hindi en werd geschreven in het Devanagari-schrift. Het gebruikte ook minder Arabische, Perzische en Chagatai woorden en in plaats daarvan werden Sanskriet woorden overgenomen.

Tegenwoordig is het de meest gesproken taal in Pakistan wat betreft het aantal sprekers en een geregistreerde taal in 22 Indiase deelstaten.

 

Verband met Perzisch

Verschillen

De letters in het Urdu zijn afgeleid van het Perzische/Farsi alfabet, dat is afgeleid van het Arabische alfabet. De extra letters die in het Urdu voorkomen zijn ٹ, ڈ, ڑ (ṫ, ḋ, ṙ). Om het alfabet te verrijken werden twee letters gecreëerd voor de klanken ه (h) en ی (y). Door deze letters toe te voegen aan de bestaande Perzische letters werd het Urdu-alfabet geschikter voor de mensen in Pakistan en voor sommige mensen in Noord-India die voornamelijk het nastaliq-schrift gebruiken. Beide zijn ook Indo-Iraanse talen die afstammen van het Proto-Indo-Iraanse, maar voortkomen uit afzonderlijke subtakken, respectievelijk Iraans en Indo-Arisch.

Gelijkenissen

Urdu wordt net als Farsi (Perzisch) van rechts naar links geschreven. Urdu wordt ook geschreven in de Nasta' liq stijl van de Perzische kalligrafie. De Nastaliq stijl is een cursief schrift uitgevonden door Mīr ʿAlī van Tabrīz, een zeer beroemde kalligraaf tijdens de Timuridische periode (1402-1502). Beide behoren tot de Indo-Iraanse taalsubfamilie.

 

Formaliteitsniveaus

Informeel

Urdu in zijn minder geformaliseerde register wordt een rekhta genoemd (ریختہ, ), wat "ruwe mengeling" betekent. Het meer formele register van Urdu wordt soms zabān-e-Urdu-e-mo'alla genoemd (زبان اردو معلہ [zəbaːn eː ʊrd̪uː eː moəllaː]), de "Taal van het Kamp."

In lokale vertaling heet het Lashkari Zabān (لشکری زبان [lʌʃkɜ:i: zɑ:bɑ:n]) wat "taal van de bataljons" of "bataljons taal" betekent. Dit kan worden afgekort tot Lashkari.

De etymologie van het gebruikte woord in het Urdu bepaalt voor het grootste deel hoe mooi of goed uw spraak is. Urdu-sprekers zouden bijvoorbeeld onderscheid maken tussen پانی pānī en آب āb, die beide "water" betekenen, of tussen آدمی ādmi en مرد mard, dat "man" betekent. Het eerste woord is een Arabische afgeleide van Adam (آدم) en kan zowel voor man als vrouw gebruikt worden in plaats van mens. Het tweede woord مرد mard verwijst naar een geslacht of kan ook gebruikt worden voor mannelijk kapsel.

Als een woord van Perzische of Arabische oorsprong is, wordt het spraakniveau als formeler beschouwd. Als Perzische of Arabische grammaticaconstructies, zoals de izafat, in Urdu worden gebruikt, wordt het spraakniveau ook formeler en correcter geacht. Als een woord afkomstig is van Chagatai, wordt het spraakniveau colloquialer en persoonlijker geacht.

Formeel

Urdu wordt verondersteld een goed gevormde taal te zijn; er worden veel woorden in gebruikt om respect en beleefdheid te tonen. Deze nadruk op beleefdheid, die voortkomt uit de woordenschat, staat in het Urdu bekend als Aadab (hoffelijk) en soms als takalluf (formeel). Deze woorden worden meestal gebruikt bij het aanspreken van ouderen, of mensen die men nog niet kent. Net als het Franse Vous en Tu. Bij het bestuderen van het Frans en andere vormen van taal zijn soortgelijke formele taalconstructies aanwezig. De hele grammaticale indeling lijkt vrijwel identiek aan de Franse taalstructuur. De regels om zinnen te vormen en te structureren zijn identiek

 
Lashkari Zabān ("Battalionese taal") titel in Nashk schrift  

Poëtica

Twee zeer gerespecteerde dichters die niet alleen in het Zuid-Aziatische subcontinent worden geroemd, maar ook in vele andere gemeenschappen wereldwijd, zijn Mirza Ghalib en Sir Dr Muhammed Iqbal. 

Mirza Ghalib

Ghalib (1797-1869) is beroemd om zijn klassieke satire en sarcasme, zoals blijkt uit het volgende vers;

(Latijns/Roma-alfabet):

Umer bhar hum yun hee ghalati kartey rahen Ghalib

Dhool ch-herey pei thee aur hum aaina saaf karte rahe

(vertaling):

O Ghalib (zelf) mijn hele leven maakte ik steeds weer dezelfde fouten,

Ik was bezig de spiegel schoon te maken terwijl het vuil op mijn gezicht zat. 

Sir Dr Muhammed Iqbal

Iqbal (1877-1938) was dichter en actief politicus. Hij richtte zijn poëzie op de benarde situatie van de lijdende moslimgemeenschap van Brits-India. In zijn poëzie vestigde hij de aandacht op de ontbrekende deugden en waarden in de moreel corrupte Indiase samenleving. Ondanks veel tegenstand in het begin, liet hij uiteindelijk een enorme impact achter. Hij wordt ook wel de "Dichter van het Oosten" en de "Dichter van de Islam" genoemd. Zijn werk wordt weergegeven in het volgende vers;

(Latijns/Roma-alfabet):     

Aapne bhe khafa mujh sei beganey bhe na khush

Mein zeher -e-halahal ku kabhi keh na saka qand

(vertaling):

Ik kon noch mijn geliefden noch de vreemden tevreden houden,

want ik zou een stuk gif nooit een stuk snoep kunnen noemen.  

Iqbal wordt door velen beschouwd als een inspirerend dichter. Hij speelde een grote rol in de Pakistaanse Beweging, en velen beweren dat hij degene was die deze beweging heeft bedacht en geïnitieerd.

 
Ghulam Hamdani Mushafi, de dichter, zou rond 1780 de naam "Urdu" hebben bedacht voor de taal. Daarvoor had deze taal verschillende namen.  

Gemeenschappelijke woorden/zinnen in het Urdu

Formeel Urdu:

Aap tashreef rakhein = Ga alstublieft zitten

Main mu'azzarat chahta/chahti hun = Verontschuldig mij/Ik verontschuldig mij.

Informeel Urdu: Aap bethein (Je zit) of Tum betho (Zitten, meer informeel)

Main maafi chahta/chahti hun= Ik vraag om vergeving

*************

Aap kaisay hein? = Hoe gaat het met u?

Main theek hun = Ik ben in orde

Assalam O Alaikum = Vrede zij met u (het betekent eigenlijk hallo, en het is een gebruikelijke groet in islamitische landen of onder moslims in het algemeen).

 

Urdu vs. Hindi - Wat is het verschil?

De terminologie van Urdu leent van Chagatai, Sanskriet, Perzisch en Arabisch. Hindi, historisch ook bekend als Hindui (हिंदुई), is een taal die vooral in India wordt gesproken en die Farsi, Chagatai en Arabische terminologie heeft vervangen door Sanskriet. Grammaticaal zijn ze hetzelfde, waardoor Hindi- en Urdu-sprekers een enigszins gemakkelijke conversatie met elkaar kunnen voeren.

Urdu heeft een meerderheid van zijn woorden en uitdrukkingen ontleend aan het Perzisch, Chagatai en Arabisch, talen die worden gesproken in Turkije, Iran, Saudi-Arabië, veel landen in het Midden-Oosten en in Afghanistan enz. Het schrift van Urdu is ook in de exacte alfabetten en schriften van het Perzisch-Arabisch en Chagatai. Daarom kunnen zij gemakkelijk lezen en schrijven in het Arabisch en Perzisch.

De namen van kleuren, voorwerpen, gevoelens, dieren en meer zijn allemaal verschillend in het Urdu en het Hindi.