Zvonko Bušić

Achtergrond

Bušić werd geboren in Gorica, een dorp in Bosnië en Herzegovina, Joegoslavië, en maakte zijn middelbare school af in Imotski. Op 20-jarige leeftijd emigreerde hij naar Wenen. In Wenen ontmoette hij drie jaar later, in 1969, de Amerikaanse studente Julienne Eden Schultz, die daar Duits studeerde en die kort daarna betrokken raakte bij de activiteiten van de Kroatische emigratie. Samen met Zvonko Bušić reisde zij en een vriend naar Zagreb en gooide anti-Joegoslavische pamfletten op het Republieksplein, waarna zij werden gearresteerd en gevangen gezet. Na hun vrijlating keerde Julienne terug naar Wenen en in 1972 trouwden Julienne en Zvonko in Frankfurt. Later verhuisden ze naar de VS, waar hij lid en leider werd van de Kroatische terreurgroep Kroatisch Nationaal Verzet.

Kaping en bomaanslag

Een groep Kroatische terroristen bestaande uit Zvonko en zijn vrouw, Julienne Bušić, Petar Matanić, Frane Pešut en Slobodan Vlašić kaapte op 10 september 1976 een commercieel vliegtuig van Trans World Airlines. Het was Boeing 727 Vlucht 355, op weg van New York City naar Chicago. Het meesterbrein van deze terroristische groep, Zvonko Bušić bezorgde een verzegelde brief aan de piloot, Captain Carey. De brief informeerde de kapitein dat het vliegtuig was gekaapt. Er stond in dat de kapers vijf gelignietbommen hadden, en dat er een bom was geplaatst in een kast tegenover het Commodore Hotel op 42nd Street in New York met de verdere instructies dat de Amerikaanse autoriteiten moesten volgen. De kapers eisten dat het vliegtuig richting Londen zou gaan. Hun uiteindelijke eisen, gegeven in de instructies, waren:

• Ten eerste moeten kopieën van een "Verklaring van de Kroatische bevrijdingskrachten" in hun geheel verschijnen in de morgeneditie van de volgende kranten: New York Times, alle drie de edities van Los Angeles Times, Chicago Tribune, International Herald Tribune en Washington Post. Deze verklaring is geschreven door een Kroatische dissident, Bruno Bušić.
• Ten tweede moet ten minste een derde van elke propagandatekst op de eerste bladzijde van het eerste deel worden afgedrukt. De rest in het eerste deel.
• Ten derde moeten zij via een vooraf afgesproken codewoord horen of aan deze eisen is voldaan binnen de termijn van de volgende dag. Indien hieraan niet was voldaan, zou een tweede tijdbom, eveneens op een zeer drukke locatie, moeten worden geactiveerd. Als deze teksten volgens de instructies waren afgedrukt, zou dit apparaat worden gedeactiveerd.
• Ten vierde hing het lot van velen aan een zijden draadje als er ook maar enige poging werd ondernomen om hun instructies te omzeilen.

De eerste eis van de terroristen was dat duizenden exemplaren van een "Verklaring van de Kroatische bevrijdingskrachten" vanuit de lucht zouden worden verspreid boven New York, Chicago, Montreal, Parijs en Londen. Deze verklaring was voor dit doel geschreven door een Kroatische dissident, Bruno Bušić.

Het vliegtuig maakte een tankstop in Montreal, en vloog naar Parijs, Frankrijk. Tijdens de nieuwe tankstop in Newfoundland stemde de terrorist ermee in dertig passagiers vrij te laten. Bušić herinnerde kapitein Carey eraan dat het vliegtuig op elk moment kon worden opgeblazen als niet aan de eisen werd voldaan en dat het lot van de in Newfoundland vrijgelaten passagiers op hun geweten zou zijn als zij geen pamfletten zouden verspreiden zoals was bevolen.

In Parijs kregen de kapers te horen dat hun eisen waren ingewilligd. Dus gaven ze zich over aan de Franse politie, die hen uitleverde aan de Verenigde Staten. Bij pogingen om de explosieven vier uur later op de plaats van de ontploffing onschadelijk te maken, kwam de Amerikaanse politieman Brian Murray om het leven en raakten drie andere agenten gewond.

Proces, gevangenisstraf en vrijlating

Zvonko Bušić werd beschuldigd van en veroordeeld voor luchtpiraterij met de dood tot gevolg, waarop een verplichte levenslange gevangenisstraf stond. Drie jaar na het proces verklaarde rechter John Bartels dat Bušić na 31 december 1979 voorwaardelijk vrij kwam.

Op 17 april 1987 ontsnapte Bušić uit de Otisville Correctional Institution, een medium-security federale gevangenis in Orange County, N.Y. Twee dagen later werd Bušić gepakt en gaf zich vreedzaam over.

Op 13 juni 1989 schreef Bartels een brief-advies aan de Amerikaanse paroolcommissie, waarin hij verklaarde dat de dood van de politieagent gedeeltelijk te wijten was aan de nalatigheid van de politie en dat hij de Commissie geen aanbeveling of bezwaar had tegen de vrijlating van Bušić. De Commissie wees deze voorwaardelijke vrijlating echter af.

Zijn tweede verzoek om voorwaardelijke vrijlating werd afgewezen in 2006, na 30 jaar dienst, hoewel de anderen in de groep al minstens 17 jaar vrij waren. Na deze weigering startte de Kroatische regering samen met het Kroatische Helsinki Comité een campagne om zijn vrijlating op humanitaire gronden te bewerkstelligen, met als argument dat Bušić zijn straf had uitgezeten en daarom moest worden vrijgelaten.

Bušić bracht zijn laatste twee jaar van zijn gevangenschap door in het Federal Correctional Complex in Terre Haute, Indiana, waar hij vanuit Allenwood, Pennsylvania, naartoe werd overgebracht.

Het Kroatisch Nationaal Verzet (Otpor) idealiseerde Bušićes en hun bende. Marin Sopta, de voormalige Noord-Amerikaanse Otpor-leider, zei: "De Bušićes waren onze helden. Zij deden meer voor de Kroatische zaak dan wie dan ook". Sopta bezocht Zvonko Bušić regelmatig toen hij in Pennsylvania zat.

Bušić werd in juli 2008 voorwaardelijk vrijgelaten en overgedragen aan de immigratiedienst voor een uitzettingsprocedure. Een voorwaarde van zijn voorwaardelijke vrijlating was dat hij niet mocht terugkeren naar de VS.

Reacties op de vrijlating van Bušić

Deze terrorist bevrijden van een levenslange gevangenisstraf en hem naar zijn vaderland verschepen wekte de afschuw van familieleden van de stadsagent die hij meer dan 30 jaar geleden vermoordde.

Lt. Terence McTigue, die blind werd bij de explosie die Murray doodde, had zich bij eerdere hoorzittingen tegen de vrijlating van Bušić en zijn bemanning uitgesproken, maar hij zei dat hij nooit op de hoogte was gebracht van de laatste, noodlottige hoorzitting. McTigue zag deze gebeurtenis als een politieke gunst voor de Kroatische regering en zei: "Het is alsof Brian Murray wordt vermoord en ik opnieuw word verwond." Senator Chuck Schumer (D-N.Y.) protesteerde bij procureur-generaal Michael Mukasey tegen de vrijlating van Bušić zonder de slachtoffers te horen.

Zvonko Bušić was het voorwerp van verdenking van velen die de La Guardia-bomaanslag van 29 december 1975 onderzochten. De verdenking werd geuit door Lt. McTigue, Edwin T. Dreher, die destijds als plaatsvervangend politiechef belast was met het oplossen van deze zaak, Frank McDarby, een detective die Zvonko Bušić 33 jaar geleden in een F.B.I.-kantoor heeft ondervraagd; de misdaadschrijver Kevin F. McMurray, die in 1997 drie uur lang met Zvonko Bušić sprak in een bezoekersruimte van de federale gevangenis in Lewisburg, Pa; en Robert K. Tanenbaum, een voormalig officier van justitie in Manhattan. Elk van hen heeft deze zaak opnieuw bekeken en zich opnieuw afgevraagd of Zvonko Bušić zijn straf voor een van de grootste onopgeloste terreurdaden in de VS is ontlopen. Zvonko Bušić ontkende elke betrokkenheid bij de La Guardia bomaanslag. Maar luitenant McTigue werd getroffen door de overeenkomsten in de twee bomaanslagen:

"Beide bommen lagen in een openbare kluis in een transportfaciliteit, een paar dagen na een feestdag, en beide waren groot en zwaar," zei de heer McTigue. Hij merkte op dat beide apparaten gebruik maakten van dynamiet en "een 9-volt batterij, mogelijk voor een lantaarn."

Dood

Bušić stierf door zelfmoord op 1 september 2013 met een vuurwapen in zijn appartement in de buurt van Zadar, Kroatië. Hij werd ontdekt door zijn vrouw Julienne.