Karl von Frisch
Karl Ritter von Frisch (20 november 1886 - 12 juni 1982) was een Oostenrijks etholoog die in 1973 samen met Niko Tinbergen en Konrad Lorenz de Nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde kreeg.
Zijn werk betrof de communicatie en de zintuigen van de Europese honingbij. Hij was de eerste die de betekenis van de waggeldans vertaalde. Door deze dans te doen als ze terugkomen in de bijenkorf, geven honingbijen aan waar ze nectar hebben gevonden, en andere details.
Zijn theorie werd door andere wetenschappers betwist en destijds met scepsis begroet. Pas onlangs werd definitief bewezen dat het een accurate theoretische analyse was.
Bijenperceptie
Reukzin: Frisch ontdekte dat bijen verschillende bloeiende planten kunnen onderscheiden door hun geur, en dat elke bij "bloemconstant" is. 45–51
Polarisatie patroon: Licht dat in een blauwe lucht wordt verstrooid, vormt een patroon van gedeeltelijk gepolariseerd ultraviolet licht. Dit hangt af van de stand van de zon, en is onzichtbaar voor menselijke ogen. Elke lenseenheid van een samengesteld oog heeft een UV-receptor, en een UV-filter dat in elk van deze eenheden anders is georiënteerd, zodat een bij in staat is dit polarisatiepatroon te detecteren. Een klein stukje blauwe lucht is voldoende voor een bij om de patroonveranderingen in de loop van een dag te herkennen. Dit levert niet alleen richtingsinformatie op, maar ook informatie over het tijdstip van de dag.
Variaties in de positie van de zon overdag: Karl von Frisch bewees dat variaties in de stand van de zon bijen een navigatiemiddel verschaften. Zij gebruiken dit vermogen om diep in een donkere bijenkorf informatie te krijgen over het verloop van de dag. Hierdoor kunnen de bijen tijdens hun waggeldans actuele richtingsinformatie doorgeven, zonder dat zij tijdens lange dansfasen een vergelijking met de zon hoeven te maken.
Interne klok: Bijen hebben een interne klok met drie verschillende synchronisatie- of tijdmeetmechanismen. Als een bij de richting weet van een voederplaats die tijdens een ochtendexcursie is gevonden, kan zij dezelfde plaats ook vinden, evenals het precieze tijdstip waarop deze bron 's middags voedsel levert, op basis van de stand van de zon. 137–147
De waggeldans
Interpretatie van de waggeldans
Waggledans
Een eenvoudige dans, "rondedans" genaamd, wordt gebruikt voor bloemen in de buurt. Het betekent "er is een voederplaats in de buurt van de bijenkorf op 50 tot 100 meter". Bloesemgeur zou ook worden opgepikt.
De eigenlijke waggeldans wordt gebruikt om de weg te wijzen naar een bron verder weg. Andere bijen volgen haar terwijl ze danst, en houden contact met hun antennes. De dans neemt een achtvorm aan, met variaties zoals de hoek en de kracht van de wiebels. De communicatie is blijkbaar heel doeltreffend.
