Wolk
Een wolk is waterdamp in de atmosfeer (hemel) die is gecondenseerd tot zeer kleine waterdruppeltjes of ijskristallen die in zichtbare vormen of formaties boven de grond verschijnen.
Water op de aarde verdampt (verandert in een onzichtbaar gas) en stijgt op naar de hemel. Hogerop waar de lucht kouder is, condenseert het water: het verandert van een gas in waterdruppels of ijskristallen. We zien deze waterdruppels als wolken. De druppels vallen terug naar de aarde als regen, en dan verdampt het water weer. Dit wordt de "watercyclus" genoemd.
De atmosfeer heeft altijd wat wat waterdamp. Er ontstaan wolken als de atmosfeer niet langer alle onzichtbare luchtdamp kan vasthouden. Meer waterdamp condenseert tot zeer kleine waterdruppels.
Warme lucht houdt meer waterdamp vast dan koele lucht. Dus als warme lucht met veel water binnenin afkoelt, kan het een wolk vormen. Dit zijn manieren waarop lucht voldoende kan afkoelen om wolken te vormen:
- wanneer de lucht dicht bij de grond wordt verwarmd door de zon en opstijgt naar de plaats waar de lucht kouder is.
- langs weersfronten wordt de warmere lucht afgekoeld terwijl het in de koudere lucht loopt;
- als de lucht aan de kant van een berg omhoog gaat, koelt het af als het hoger gaat;
- wanneer warme lucht over iets kouder gaat, zoals koel water in een meer) of grond die 's nachts wordt afgekoeld, koelt het af.
Wolken zijn niet zwaar. Het water in een wolk kan een massa van enkele miljoenen tonnen hebben. Elke kubieke meter (m3) van de wolk heeft slechts ongeveer 5 gram water in zich. Wolkdruppels zijn ook ongeveer 1000 keer zwaarder dan verdampt water, dus ze zijn veel zwaarder dan lucht. Ze vallen niet, maar blijven in de lucht, omdat er rondom de zwaardere waterdruppels warme lucht zit. Wanneer water van gas naar druppeltjes verandert, maakt dit warmte. Omdat de druppels erg klein zijn, "plakken" ze aan de warme lucht.
Soms lijken wolken bij zonsopgang of zonsondergang briljante kleuren te hebben. Dit komt door stofdeeltjes in de lucht.
Wolken aan de hemel
Cloudclassificatie
Wolken worden geclassificeerd op basis van hoe ze eruit zien en hoe hoog de wolkenbasis in de lucht is. Dit systeem werd voorgesteld in 1803. Er zijn verschillende soorten wolken omdat de lucht waar ze zich vormen stil kan staan of zich met verschillende snelheden op en neer kan bewegen. Zeer dikke wolken met voldoende grote waterdruppels kunnen regen of sneeuw maken, en de grootste wolken kunnen donder en bliksem veroorzaken.
Er zijn vijf basisfamilies van wolken op basis van hoe ze er uitzien:
- Cirruswolken zijn hoog en dun. De lucht is erg koud op hoge niveaus, dus deze wolken zijn gemaakt van ijskristallen in plaats van waterdruppels. Cirruswolken worden ook wel merriesstaarten genoemd omdat ze op de staarten van een paard lijken.
- Stratuswolken zijn als platte platen. Het kunnen laaghangende wolken zijn (stratus), middelhangende (altostratus), hooghangende (cirrostratus), of dikke meerhandige wolken die regen of sneeuw maken (nimbostratus).
- Stratocumuluswolken zijn in de vorm van rollen of rimpelingen. Het kan gaan om wolken op laag niveau (stratocumulus), middelhoog niveau (altocumulus) of hoog niveau (cirrocumulus).
- Cumuluswolken zijn gezwollen en klein als ze zich voor het eerst vormen. Ze kunnen uitgroeien tot hoopjes wolken die een matige verticale omvang hebben (niets aan de naam toegevoegd), of torenhoge verticale wolken worden (torenhoge cumulus).
- Cumulonimbuswolken zijn zeer grote cumulus-achtige wolken die meestal cirrustoppen ontwikkelen en soms andere kenmerken die hen een eigen unieke uitstraling geven.
Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste soorten wolken, gerangschikt naar hoe hoog ze zijn:
Wolken op hoog niveau
Hoge wolken vormen zich van 10.000 tot 25.000 voet (3.000 tot 8.000 m) op koude plaatsen, 16.500 tot 40.000 voet (5.000 tot 12.000 m) in milde streken en 20.000 tot 60.000 voet (6.000 tot 18.000 m) in de zeer hete tropen. Ze zijn te hoog en te dun om regen of sneeuw te produceren.
Hoogwaardige wolken omvatten:
- Cirrus (Ci)
- Cirrocumulus (Cc)
- Cirrostratus (Cs)
Middelhoge wolken
Middenwolken vormen zich meestal op 6.500 ft (2.000 m) in koudere gebieden. In de tropen, waar het het hele jaar door erg warm is, kunnen ze echter wel tot 25.000 ft (8.000 m) hoog worden. Middenwolken zijn meestal gemaakt van waterdruppels, maar kunnen ook wat ijskristallen bevatten. Ze produceren af en toe regen of sneeuw die meestal verdampt voordat ze de grond bereiken.
De wolken op middelbaar niveau omvatten:
- Altocumulus (Ac)
- Altostratus (As)
Laaghangende wolken
Laaghangende wolken worden meestal gezien vanaf bijna het maaiveld tot een hoogte van 2.000 meter. Lage wolken zijn meestal gemaakt van waterdruppels en kunnen af en toe zeer lichte regen, motregen of sneeuw produceren.
Laag niveau wolken omvatten:
- Stratocumulus (Sc)
- Stratus (St)
Wanneer een zeer lage stratuswolk de grond raakt, wordt het mist genoemd.
Gematigd-verticale wolken
Dit zijn wolken van gemiddelde dikte die zich overal kunnen vormen vanaf bijna het maaiveld tot wel 3.000 meter. Cumulus van middelhoog niveau heeft geen alt aan zijn naam toegevoegd. De toppen van deze wolken zijn meestal niet veel hoger dan 20.000 ft (6.000 m). Verticale wolken zorgen vaak voor regen en sneeuw. Ze zijn meestal gemaakt van waterdruppels, maar als ze door koude hogere niveaus omhoog duwen kunnen ze ook ijskristallen bevatten.
Matig-verticale wolken omvatten:
- Cumulus (Cu)
- Nimbostratus (Ns)
Torenhoge-verticale wolken
Deze wolken zijn erg hoog met toppen die meestal hoger zijn dan 6000 meter. Ze kunnen zware regen- en sneeuwbuien veroorzaken. Cumulonimbus, de grootste wolk van allemaal, kan ook onweersbuien veroorzaken. Deze wolken zijn meestal gemaakt van waterdruppels, maar de toppen van zeer grote cumulonimbuswolken zijn vaak gemaakt van ijskristallen.
Torenhoge-verticale wolken omvatten:
- Torenhoge cumulus (Tcu)
- Cumulonimbus (Cb)
Een hemel van cirruswolken (links) die overgaat in cirrostratus (midden-rechts) met wat cirrocumulus (rechtsboven).
Een wolkenlandschap van gematigd-verticale cumulus over Swifts Creek, Victoria, Australië
Galerij
· 
Bergpieken die door haveloze stratuswolken in de Zwitserse Alpen prikken.
· 
Cumuluswolk buigt boven de Stille Oceaan met lage stratocumulus op de achtergrond.
Vragen en antwoorden
V: Wat is een wolk?
A: Een wolk is waterdamp in de atmosfeer (lucht) die gecondenseerd is tot zeer kleine waterdruppeltjes of ijskristallen die in zichtbare vormen of formaties boven de grond verschijnen.
V: Hoe ontstaat een wolk?
A: Wolken ontstaan wanneer de atmosfeer niet langer alle onzichtbare luchtdamp kan vasthouden. Nog meer waterdamp condenseert tot zeer kleine waterdruppels. Warme lucht houdt meer waterdamp vast dan koele lucht, dus als warme lucht met veel water erin afkoelt, kan er een wolk ontstaan. Dit zijn manieren waarop lucht genoeg kan afkoelen om wolken te vormen: wanneer lucht dicht bij de grond door de zon wordt verwarmd en opstijgt naar een plaats waar de lucht kouder is; langs weerfronten wordt warmere lucht afgekoeld wanneer deze in koudere lucht stroomt; wanneer lucht langs de zijkant van een berg omhoog gaat, koelt deze af naarmate hij hoger komt; wanneer warme lucht over iets kouder gaat (zoals koel water in een meer) of over grond die 's nachts is afgekoeld, koelt deze af.
V: Hoe zwaar zijn wolken?
A: Wolken zijn zwaar - Het water in een wolk kan een massa hebben van enkele miljoenen tonnen en elke kubieke meter (m3) van de wolk bevat slechts ongeveer 5 gram water. Wolkendruppels zijn ook ongeveer 1000 keer zwaarder dan verdampt water, dus ze zijn veel zwaarder dan lucht. Ze vallen niet, maar blijven in de lucht hangen omdat er rondom warme lucht is die hen helpt "plakken".
V: Waarom hebben sommige wolken bij zonsopgang of zonsondergang schitterende kleuren?
A: Dat komt doordat stofdeeltjes in de atmosfeer het licht vanuit verschillende hoeken weerkaatsen, waardoor zij er bij zonsopgang of zonsondergang uitzien als schitterende kleuren.
V: Wat gebeurt er nadat de regen op aarde is gevallen?
A: Nadat de regen op aarde is gevallen, begint de cyclus opnieuw - het water verdampt opnieuw en dit proces wordt "de watercyclus" genoemd.
V: Wat houdt wolken in de lucht?
A: De warmte die vrijkomt bij de overgang van gas naar druppels helpt wolken in de lucht te houden, omdat deze kleine druppels zich vasthechten aan warme zakken in de omringende warme lucht, waardoor ze niet naar het aardoppervlak kunnen vallen.
