Alpen

Geografie

De Alpen strekken zich uit van Oostenrijk en Slovenië in het oosten, via Italië, Zwitserland, Liechtenstein en Duitsland naar Frankrijk in het westen.

Het gebergte is verdeeld in de Westelijke Alpen en de Oostelijke Alpen. De verdeling ligt langs de lijn tussen het Bodenmeer en het Comomeer, langs de Rijn. De westelijke Alpen zijn hoger, maar hun centrale keten is korter en gebogen; ze liggen in Italië, Frankrijk en Zwitserland.

De Oostelijke Alpen (langgerekt en breed hoofdkammenstelsel) behoren tot Oostenrijk, Duitsland, Italië, Liechtenstein, Slovenië en Zwitserland. De hoogste toppen van de westelijke Alpen zijn de Mont Blanc, 4.808 meter, de Mont Blanc de Courmayeur, 4.748 meter, de Dufourspitze, 4.634 meter en de andere toppen van de Monte Rosa groep, en de Dom, 4.545 meter. De hoogste top in de oostelijke Alpen is de Piz Bernina, 4.049 meter. Wellicht de bekendste locatie voor toeristen naar de Alpen zijn de Zwitserse Alpen.

Hoofdketen

De hoofdketen van de Alpen volgt de waterscheiding van de Middellandse Zee naar het Wienerwald, dat de noordgrens van Italië bepaalt. Hij loopt vervolgens over veel van de hoogste en beroemdste toppen van de Alpen. Van de Colle di Cadibona tot de Col de Tende loopt hij naar het westen om vervolgens naar het noordwesten en vervolgens naar het noorden bij de Colle della Maddalena af te buigen. Bij het bereiken van de Zwitserse grens gaat de lijn van de hoofdketen ongeveer naar het noordoosten, een richting die hij volgt tot zijn einde bij Wenen.

Gemeenschappelijke passen

De Alpen vormen geen onbegaanbaar blok; ze zijn doorkruist voor oorlog en handel, en later door pelgrims, studenten en toeristen. Bergpassen geven paden tussen de bergen, voor weg-, trein- of voetverkeer. Sommige zijn beroemd en worden al duizenden jaren gebruikt.

 
Hoe de Alpen werden gemaakt.  


De waterscheiding tussen Italië en Zwitserland (Uitzicht vanaf Tête Blanche, Pennine Alpen)

Vierduizenders

De Union Internationale des Associations d'Alpinisme (UIAA) heeft een lijst opgesteld van 82 "officiële" Alpentoppen van 4000 meter. De lijst bevat veel subtoppen die weinig bekendheid genieten, maar goed zijn voor het alpinisme. Hier zijn de twaalf vierduizenders met minstens 1 km hoogte.

Naam	Hoogte (meter, voet)	Bereik
Mont Blanc	4.810,45 m (15.782 ft)	Graische Alpen
Monte Rosa	4.634 m (15.203 ft)	Pennine Alpen
Dom	4.545 m (14.911 ft)	Pennine Alpen
Weisshorn	4.505 m (14.780 ft)	Pennine Alpen
Matterhorn	4.478 m (14.692 ft)	Pennine Alpen
Grote Combinatie	4.314 m (14.154 ft)	Pennine Alpen
Finsteraarhorn	4.273 m (14.019 ft)	Berner Alpen
Aletschhorn	4.192 m (13.753 ft)	Berner Alpen
Barre des Écrins	4.102 m (13.458 ft)	Dauphiné Alpen
Gran Paradiso	4.061 m (13.323 ft)	Graische Alpen
Piz Bernina	4.049 m (13.284 ft)	Bernina assortiment
Weissmies	4.023 m (13.199 ft)	Pennine Alpen

Karl Blodig was de eerste persoon die alle belangrijke vierduizenders beklom, rond 1900.

 

Geologie en orogenese

De reden dat bergen zich vormen is meestal het tegen elkaar schuiven van continentale platen van de aardkorst. De Alpen ontstonden als gevolg van de langzame maar gigantische druk van de Afrikaanse plaat toen die naar het noorden bewoog tegen de stabiele Euraziatische landmassa. Met name Italië (dat een apart eiland was geweest) werd bij Europa geduwd.

Dit alles vond plaats in het Tertiair, voornamelijk in het Mioceen en Plioceen. Dat is ongeveer 35 tot 5 miljoen jaar geleden.

De Alpen zijn slechts een deel van een grotere orogene gordel van bergketens, die de Alpide-gordel wordt genoemd. Deze reikt door Zuid-Europa en Azië van de Atlantische Oceaan tot aan de Himalaya.

Een kloof in deze bergketens in Midden-Europa scheidt de Alpen van de Karpaten in het oosten. Bodemdaling is de oorzaak van de kloof ertussen.

Tussen Afrika en Europa lag ooit een grote en oude oceaan, de Tethys Oceaan. Nu liggen de sedimenten van het bekken van de Tethys Oceaan en zijn Mesozoïsche en vroeg Cenozoïsche lagen hoog boven de zeespiegel. Zelfs metamorfe basisrotsen zijn te vinden op de Mont Blanc, de Matterhorn en andere hoge toppen in de Pennine Alpen en de Hohe Tauern.

De vorming van de Middellandse Zee is een recentere ontwikkeling.

 

Reizen en bezoekers

De Alpen zijn zowel in de zomer als in de winter populair. De Alpen als plaats voor bezienswaardigheden en sport. Wintersporten (alpien en noords skiën, snowboarden, rodelen, sneeuwschoenwandelen, skitochten) kunnen in de meeste regio's van december tot april worden beoefend. In de zomer zijn de Alpen populair bij wandelaars, mountainbikers, paragliders en bergbeklimmers. Er zijn ook alpenmeren die zwemmers, zeilers en surfers aantrekken. De lager gelegen plaatsen en de grotere steden van de Alpen worden goed bediend door snelwegen en hoofdwegen, maar de hogere passen en bijwegen kunnen zelfs in de zomer slecht zijn. Veel passen zijn in de winter gesloten. Vele luchthavens rond de Alpen (en enkele daarbinnen), alsmede langeafstandsspoorverbindingen vanuit alle aangrenzende landen, bieden grote aantallen reizigers gemakkelijke toegang vanuit het buitenland. De Alpen hebben normaal gesproken meer dan 100 miljoen bezoekers per jaar.

 
Königssee, Beieren  

Klimaat

De Alpen zijn verdeeld in vijf klimaatzones, elk met een ander soort milieu. Het klimaat, het plantenleven en het dierenleven variëren op verschillende delen of zones van de berg.

1. Het gedeelte van de Alpen boven de 3000 meter wordt de névé-zone genoemd. Dit gebied, met het koudste klimaat, is permanent bedekt met samengeperste sneeuw. Planten zijn daarom schaars in de névé-zone.
2. De alpiene zone ligt tussen 2.000 en 3.000 meter hoogte. Deze zone is minder koud dan de névé-zone. Hier groeien wilde bloemen en grassen.
3. Net onder de alpiene zone ligt de subalpiene zone, op 1.500 tot 2.000 meter hoogte. In de subalpiene zone groeien bossen van sparren en sparren als de temperatuur langzaam omhoog gaat.
4. Op ongeveer 1.000 tot 1.500 meter hoogte ligt de akkerbouwzone. Hier groeien miljoenen eikenbomen. Hier vindt ook de landbouw plaats.
5. Onder de 1.000 meter bevinden zich de laaglanden. Hier wordt een grotere verscheidenheid aan planten geproduceerd. Behalve planten liggen ook dorpen in het laagland, omdat de temperatuur daar gemakkelijker is voor mensen en boerderijdieren.

De Alpen zijn een klassiek voorbeeld van wat er gebeurt als een gematigd gebied op lagere hoogte plaats maakt voor hoger gelegen land. Een stijging van het zeeniveau naar de hogere gebieden veroorzaakt een daling van de temperatuur. Het effect van bergketens op de wind is dat warme lucht uit het lager gelegen gebied naar een hoger gelegen gebied wordt gevoerd, waar het uitzet en warmte verliest, en sneeuw of regen laat vallen.

 
Dennenbomen boven de Aletschgletsjer, Wallis  

Planten

De typische bomen - eik, beuk, es en esdoorn - hebben een natuurlijke hoogtegrens: de "boomgrens". Hun bovengrens komt overeen met de verandering in klimaat die gepaard gaat met toenemende hoogte. De overgang van een gematigd naar een kouder klimaat komt ook tot uiting in een verandering van de wilde flora. Deze grens ligt normaal gesproken ongeveer 1.200 meter boven de zee aan de noordkant van de Alpen. Op de zuidelijke hellingen reikt hij vaak tot 1.500 meter, soms zelfs tot 1.700 meter.

De Alpen hebben niet altijd de typische bomen. Mensen hebben ze op veel plaatsen gekapt. Behalve de beukenbossen in de Oostenrijkse Alpen zijn er nauwelijks bossen met de typische loofbomen. Waar zulke bossen waren, groeien nu grove dennen en fijnsparren. Deze bomen zijn minder gevoelig voor de aanvallen van geiten die de jonge bomen van loofbomen opeten.

Boven de boomgrens staat vaak een band van dwergdennen (Pinus mugo), die plaats maakt voor dwergstruiken. Deze struiken zijn Rhododendron ferrugineum (op zure bodems) of Rhododendron hirsutum (op niet-zure bodems).

Daarboven ligt de alpenweide. Boven de alpenweide wordt het plantenleven steeds minder algemeen. Op deze grote hoogten maken de planten waarschijnlijk aparte groepen. In de Alpen zijn veel soorten bloeiende planten geregistreerd boven de 4.000 meter. Deze zijn zoals Ranunculus glacialis, Androsace alpina en Saxifraga biflora.

 

Dieren

Soorten die in de Alpen voorkomen.