Hatsjepsoet — Vrouwelijke farao van de 18e dynastie (1507–1458 v.Chr.)

Belangrijke verwezenlijkingen

Hatsjepsoet herstelde de handelsnetwerken die tijdens de Hyksos-bezetting van Egypte in de Tweede Tussentijd waren onderbroken.

Veel Egyptologen hebben beweerd dat haar buitenlandse politiek voornamelijk vreedzaam was. Er zijn echter bewijzen dat Hatsjepsoet in het begin van haar carrière succesvolle militaire campagnes voerde in Nubië, de Levant en Syrië.

Bouwprojecten

Hatsjepsoet was een van de meest productieve bouwers in het oude Egypte. Zij gaf opdracht tot honderden bouwprojecten, zowel in Opper-Egypte als in Neder-Egypte, die groter en talrijker waren dan die van haar voorgangers in het Middenrijk. Latere farao's probeerden sommige van haar projecten als de hunne op te eisen.

Zij nam de grote architect Ineni in dienst. Hij had ook gewerkt voor haar vader, haar echtgenoot, en voor de koninklijke vizier Senemoet. Tijdens haar bewind werd zoveel beeldhouwwerk geproduceerd dat bijna elk groot museum in de wereld Hatsjepsoet beeldhouwwerk in zijn collectie heeft. De Hatsjepsoetzaal in het Metropolitan Museum of Art in New York City bestaat bijvoorbeeld uit enkele van deze stukken.

In navolging van de traditie van de meeste farao's liet Hatsjepsoet monumenten bouwen bij de tempel van Karnak. In Karnak herstelde zij ook de oorspronkelijke voorburcht van Mut, een oude godin van Egypte, die door de Hyksos-bezetting was beschadigd. Zij liet twee obelisken, destijds de hoogste ter wereld, oprichten bij de ingang van de tempel. De ene staat er nog steeds, als de hoogste overgebleven antieke obelisk op aarde. De andere is in tweeën gebroken en naar beneden gevallen.

Zoals bij veel farao's was het meesterstuk van Hatsjepsoet's bouwprojecten haar dodentempel. Zij bouwde de hare in een complex in Deir el-Bahri. Het werd ontworpen en uitgevoerd door Senemut op een plaats op de westelijke oever van de Nijl bij de ingang van wat nu de Vallei der Koningen wordt genoemd. Het middelpunt was de Djeser-Djeseru of "het sublieme der sublieme", een bouwwerk van perfecte harmonie dat bijna duizend jaar vóór het Parthenon werd gebouwd. Djeser-Djeseru staat op een reeks landbouwterrassen die ooit weelderige tuinen hadden. Djeser-Djeseru is gebouwd in een rotswand die er scherp bovenuit steekt. Djeser-Djeseru en de andere gebouwen van Hatsjepsoet's Deir el-Bahri complex waren een belangrijke vooruitgang in de architectuur. Een andere verwezenlijking van Hatsjepsoet is de Hatsjepsoetnaald (de granieten obelisk).

Haar status

Vrouwen hadden een hoge status in het oude Egypte en genoten het wettelijke recht om eigendom te bezitten, te erven en te erven. Een vrouw die farao werd, was echter zeldzaam. Alleen Khentkaues, Sobekneferu, en Neferneferuaten kwamen vóór haar in de bekende registers voor als heersers uitsluitend in hun eigen naam. Twosret, een vrouwelijke koning en de laatste farao van de negentiende dynastie, was wellicht de enige vrouw onder de inheemse heersers die haar opvolgde.

In de Egyptische geschiedenis was er geen woord voor een "koningin-regent". Ten tijde van de regering van Hatsjepsoet was farao de naam voor de heerser geworden. Hatsjepsoet is echter niet de enige die deze titel draagt. Sobekneferu, die zes dynastieën vóór Hatsjepsoet regeerde, deed dit ook toen zij over Egypte heerste. Hatsjepsoet was goed opgeleid in haar taken als dochter van de farao. Tijdens de regering van haar vader bekleedde zij het machtige ambt van Gods vrouw. Zij had een sterke rol als koningin van haar echtgenoot op zich genomen en was goed ervaren in het bestuur van haar koninkrijk tegen de tijd dat zij farao werd. Er zijn geen aanwijzingen dat haar leiderschap werd betwist en tot haar dood bleef haar mederegent in een ondergeschikte rol, in alle vriendschap aan het hoofd van haar machtige leger - wat hem de macht zou hebben gegeven die nodig was om een usurpator van zijn rechtmatige plaats af te werpen, als dat nodig was geweest.

Hatsjepsoet droeg alle regalia en symbolen van het faraonische ambt in officiële voorstellingen. Veel bestaande standbeelden tonen haar in typisch vrouwelijke kledij. Andere tonen haar in de koninklijke ceremoniële kledij. Beelden die Sobekneferu afbeelden combineren ook elementen van de traditionele mannelijke en vrouwelijke iconografie. Deze beelden kunnen de inspiratie zijn geweest voor de werken die in opdracht van Hatsjepsoet werden gemaakt. Na deze overgangsperiode echter, toonden de meeste formele afbeeldingen van Hatsjepsoet als farao haar in koninklijke kledij, met alle faraonische regalia.

Moderne geleerden denken dat Hatsjepsoet, door het gebruik van de typische symbolen van de faraonische macht, haar aanspraak op de soevereiniteit deed gelden in plaats van de "Grote Echtgenote van de Koning" of de gemalin van de koningin te zijn. Het geslacht van de farao's werd nooit benadrukt in officiële afbeeldingen. Zelfs de mannen werden afgebeeld met de sterk gestileerde valse baard die bij hun positie in de maatschappij hoorde.

Bovendien tonen de Osirische beelden van Hatsjepsoet - net als bij andere farao's - de dode farao als Osiris, met het lichaam en de regalia van die godheid. Alle beelden van Hatsjepsoet bij haar graftombe doen dat. De cultus van Osiris geloofde in verrijzenis na de dood. Aangezien veel beelden van Hatsjepsoet die op deze wijze zijn afgebeeld in musea zijn tentoongesteld en deze beelden op grote schaal zijn gepubliceerd, zijn kijkers die geen inzicht hebben in de religieuze betekenis van deze afbeeldingen misleid.

De meeste officiële standbeelden die van Hatsjepsoet zijn gemaakt tonen haar minder symbolisch en meer natuurlijk, als een vrouw in typische jurken van de adel van haar tijd. Opmerkelijk is dat Hatsjepsoet zichzelf, zelfs nadat zij de formele regalia had aangenomen, nog steeds beschreef als een mooie vrouw, vaak als de mooiste van alle vrouwen, en hoewel zij bijna alle titels van haar vader aannam, weigerde zij de titel "De Sterke Stier" aan te nemen (de volledige titel luidt: "De Sterke Stier van zijn Moeder"), die de farao verbond met de godinnen Isis, de troon, en Hathor, (de koe die de farao's baarde en beschermde) - doordat haar zoon op haar troon zat - een onnodige titel voor haar, omdat Hatsjepsoet zelf verbonden werd met de godinnen, wat geen enkele mannelijke farao kon. In plaats van de sterke stier, verbond Hatsjepsoet, die in het begin van haar bewind als farao een zeer succesvol krijger was, zich met het leeuwinnenbeeld van Sekhmet, de belangrijkste oorlogsgodheid in het Egyptische pantheon.

Het Orakel van Amun verkondigde dat het de wil van Amun was dat Hatsjepsoet farao zou worden, wat haar positie nog versterkte. Zij bevestigde de steun van Amun door deze uitspraken van de god Amun in haar monumenten te laten kerven:

"Verwelkom mijn lieve dochter, mijn lieveling, de koning van Opper- en Neder-Egypte, Maatkare, Hatsjepsoet. Gij zijt de Farao, die bezit neemt van de Twee Landen".