Provincies van Nederland

Provincies

De twaalf provincies zijn hieronder opgesomd met hun hoofdstad:

Structuur

Een Nederlandse provincie is de bestuurslaag tussen de nationale overheid en de lokale gemeenten. Zij is verantwoordelijk voor zaken van regionaal belang. De regering van elke provincie bestaat uit drie grote delen: de Provinciale Staten, het provinciale parlement dat om de vier jaar wordt gekozen. Uit haar leden worden de Gedeputeerde Staten gekozen, een college dat belast is met de meeste uitvoerende taken. Dit college wordt voorgezeten door de Commissaris van de Koningin, die door de Kroon wordt benoemd.

Historische achtergrond

Bijna alle Nederlandse provincies kwamen voort uit een middeleeuwse staat, zoals een graafschap of hertogdom. Hetzelfde geldt voor de gewesten van België. Hun status veranderde zodra ze onder de invloed van een heerser kwamen. Deze ene heerser centraliseerde vervolgens hun bestuur. Ze werden dan provincies van een grotere staat. In totaal zijn er nu 17 provincies. Uit deze verenigde Nederlanden vormden zeven noordelijke provincies in de 16e eeuw de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Dit waren Holland, Zeeland, Gelderland, Utrecht, Friesland, Overijssel en Groningen. Tot de landen van de Republiek behoorden ook Drenthe (een van de 17, maar zonder de autonome status van de andere) en delen van Brabant, Limburg en Vlaanderen, die als "veroverde landen" werden beschouwd en rechtstreeks door de Staten-Generaal, het parlement, werden bestuurd. Hieruit kwam hun naam Generaliteitslanden voort. Ze werden Staats-Brabant, Staats-Limburg en Staats-Vlaanderen genoemd, wat "van de staat" betekent. Elk van deze "Nederlanden" had een grote mate van autonomie. Ze werkten vooral met elkaar samen op het gebied van defensie en op internationaal niveau in het algemeen. Elders hielden ze hun eigen zaken.

Op 1 januari 1796, tijdens de Bataafse Republiek, werden Drenthe en Staats-Brabant de achtste en negende provincie van Nederland; de laatste stond bekend als Bataafs Brabant en veranderde zijn naam in 1815 in Noord-Brabant, toen het deel ging uitmaken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Dit koninkrijk omvatte ook (toen nog) Zuid-Brabant, een provincie in België. In deze nieuwe eenheidsstaat kregen de provincies hun moderne vorm. Tegenwoordig zijn het niet-autonome onderverdelingen van de nationale staat. Er zijn weer 17 provincies, die echter niet allemaal dezelfde zijn als de 16e-eeuwse. In 1839, met de onafhankelijkheid van België, werd de oorspronkelijke enige provincie Limburg verdeeld tussen beide landen. Elk land heeft nu een provincie Limburg. Een jaar later werd ook Holland, de grootste en dichtstbevolkte van de Nederlandse provincies, opgesplitst in twee provincies voor een totaal van 11. De 12e zou Flevoland worden, een provincie die bijna volledig uit ontgonnen land bestaat en op 1 januari 1986 werd opgericht.

De departementen van de Franse periode

Tijdens de Bataafse Republiek werd Nederland van 1798 tot 1801 volledig gereorganiseerd in 8 nieuwe departementen, de meeste genoemd naar rivieren, naar Frans revolutionair voorbeeld, in een poging om een einde te maken aan de oude autonome provinciale status. Zij worden hieronder opgesomd, met hun hoofdsteden en het grondgebied van de voormalige provincies die zij grotendeels opnamen:

Al na drie jaar, na een staatsgreep, werden de grenzen van de voormalige provincies hersteld, maar niet hun autonome status. Ze werden nu ook "departementen" genoemd en Drenthe werd toegevoegd aan Overijssel. In 1806 verving het Koninkrijk Holland de republiek om de Franse belangen te bevorderen. Tijdens dit bestuur werd Holland voor het eerst in tweeën gesplitst, met het departement Amstelland in het noorden en dat van Maasland in het zuiden. Oost-Friesland, toen net als nu in Duitsland, werd in 1807 als departement aan het koninkrijk toegevoegd en Drenthe werd weer afgesplitst, waardoor er in totaal 11 departementen waren.

Toen Nederland uiteindelijk in 1810 volledig deel ging uitmaken van Frankrijk, bleven de departementen van het koninkrijk en hun grenzen grotendeels gehandhaafd, waarbij sommige werden samengevoegd. Ze werden echter bijna allemaal hernoemd, opnieuw voornamelijk naar rivieren, hoewel de namen verschilden van hun Bataafse tegenhangers. Hieronder volgen hun namen en de hedendaagse provincie waarmee ze grotendeels overeenkwamen:

Met de nederlaag en de terugtrekking van de Fransen in 1813 werden de oude provincies en hun namen hersteld, werd Holland herenigd en ging Oost-Friesland zijn eigen weg. De 17 provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden waren voor een belangrijk deel gebaseerd op de voormalige Franse departementen en hun grenzen, met name in wat later België zou worden.