Ishi | het laatst bekende lid van het indiaanse Yahi-volk uit Californië

Biografie

Vroeg leven

Deze sectie heeft meer betrouwbaarheid nodig. Help dit artikel te verbeteren door betrouwbare bronnen toe te voegen. Onbewerkt materiaal kan worden aangevochten of verwijderd. Zoek bronnen: "Ishi" - nieuws - kranten - boeken - scholar - JSTOR (augustus 2017) (Learn how and when to remove this template message)

In 1865 werden Ishi en zijn familie aangevallen tijdens het bloedbad van Three Knolls, waarbij 40 van hun stamgenoten werden gedood. Hoewel 33 Yahi wisten te ontsnappen, doodden veehouders ongeveer de helft van de overlevenden. De laatste overlevenden, waaronder Ishi en zijn familie, doken de volgende 44 jaar onder. Men dacht dat hun stam was uitgestorven. Vóór de Californische goudkoorts van 1848-1855 telde de Yahi-bevolking 404 mensen in Californië, maar het totale aantal Yana in de grotere regio bedroeg 2.997.

De goudkoorts bracht tienduizenden mijnwerkers en kolonisten naar Noord-Californië, waardoor de inheemse bevolking onder druk kwam te staan. De goudwinning vervuilde het water en doodde vissen. Herten verlieten het gebied. De kolonisten brachten nieuwe besmettelijke ziekten mee, zoals pokken en mazelen. De noordelijke Yana-groep stierf uit, terwijl de centrale en zuidelijke groepen (die later deel gingen uitmaken van Redding Rancheria) en de Yahi-populaties dramatisch daalden. Op zoek naar voedsel kwamen zij in conflict met kolonisten, die premies van 50 cent per scalp en 5 dollar per hoofd op de inheemsen zetten. In 1865 vielen de kolonisten de Yahi aan terwijl ze nog sliepen.

Sindsdien is er meer bekend geworden. Men schat dat met dit bloedbad de hele culturele groep van Ishi, de Yana/Yahi, is gereduceerd tot ongeveer zestig mensen. Van 1859 tot 1911 werd Ishi's afgelegen band steeds meer vermengd met niet-Yahi Indianen, zoals Wintun, Nomlaki en Pit River leden.

In 1879 begon de federale regering met Indiaanse kostscholen in Californië. Sommige mannen uit de reservaten werden afvalligen in de heuvels. Vrijwilligers onder de kolonisten en militaire troepen voerden in die periode meer campagnes uit tegen de indianenstammen in Noord-Californië.

Eind 1908 vond een groep landmeters het kamp met twee mannen, een vrouw van middelbare leeftijd en een oudere vrouw. Dit waren Ishi, zijn oom, zijn jongere zus en zijn moeder. Drie renden weg, terwijl de oude vrouw zich verborg in dekens omdat ze ziek was en niet kon vluchten. De landmeters stalden uit het kamp, en Ishi's moeder stierf kort nadat hij was teruggekeerd. Zijn zus en oom keerden nooit meer terug.

De moderne wereld binnenwandelen

Na de aanval van 1908 bracht Ishi nog drie jaar door in de wildernis, alleen. Uiteindelijk werd Ishi, uitgehongerd op 29 augustus 1911, gevangen genomen toen hij probeerde vlees te bemachtigen in de buurt van Oroville, Californië, na bosbranden in het gebied.

De plaatselijke sheriff nam de man ter bescherming in hechtenis. De "wilde man" trok de verbeelding en aandacht van duizenden toeschouwers en nieuwsgierigen. Professoren van de University of California, Berkeley, Museum of Anthropology - nu het Phoebe A. Hearst Museum of Anthropology (PAHMA) - lazen over hem en brachten hem naar de universiteit. Gestudeerd door de universiteit, werkte Ishi ook als conciërge en woonde het grootste deel van de resterende vijf jaar van zijn leven in een appartement in het museum. In juni 1915 woonde hij in Berkeley bij de antropoloog Thomas Talbot Waterman en zijn gezin.

Waterman en Alfred L. Kroeber, directeur van het museum, bestudeerden Ishi in de loop der jaren nauwgezet. Ze spraken lange tijd met hem. Ze wilden de Yahi-cultuur begrijpen. Hij beschreef families, Yahi-namen en de ceremonies die hij kende. Veel tradities waren al verloren gegaan toen hij opgroeide, omdat er weinig oudere mensen in zijn groep waren. Ishi onderwees zijn moedertaal Yana. Deze werd vastgelegd en bestudeerd door de taalkundige Edward Sapir, die eerder werk had verricht aan de noordelijke dialecten.

Ishi stierf aan tuberculose op 25 maart 1916. Men zegt dat zijn laatste woorden waren: "Jij blijft. Ik ga." Zijn vrienden op de universiteit probeerden een autopsie op Ishi's lichaam te voorkomen, omdat Yahi het lichaam volgens de traditie heel hield. Maar de artsen van de universiteit van Californië voerden een autopsie uit voordat Waterman hen kon tegenhouden.

Ishi's hersenen werden geconserveerd en het lichaam gecremeerd. Kroeber stopte Ishi's geconserveerde hersenen in een Pueblo Indiaanse aardewerken pot, gewikkeld in hertenhuid. Hij stuurde het naar het Smithsonian Instituut in 1917. Op 10 augustus 2000 gaf het Smithsonian het terug aan de afstammelingen van de Redding Rancheria en Pit River stammen. Dit volgde op de National Museum of the American Indian Act van 1989. Volgens Robert Fri, directeur van het National Museum of Natural History, "was Ishi niet de laatste van zijn soort ... We hebben geleerd dat zijn naaste levende afstammelingen als Yahi-Yana-indiaan het Yana-volk van Noord-Californië zijn." Zijn overblijfselen werden ook teruggebracht uit Colma, en de stamleden waren van plan ze op een geheime plaats te begraven.

 
Ishi (rechts) met Alfred L. Kroeber in 1911  


Ishi's pijlenkoker (Richard Burrill, 2011).  

Erfenis en onderscheidingen

• Ishi wordt door vuursteenknappers vereerd als waarschijnlijk een van de laatste twee inheemse makers van stenen werktuigen in Noord-Amerika. Zijn technieken worden op grote schaal geïmiteerd door knappers. Ethnografische verslagen van zijn gereedschapsbouw worden beschouwd als de Rosetta Stone van de productie van stenen werktuigen.
• Kroeber en Watermans 148 opnames op wascilinders (in totaal 5 uur en 41 minuten) van Ishi die spreken, zingen en verhalen vertellen in de Yahi-taal werden door de Library of Congress geselecteerd als toevoeging aan het National Recording Registry in 2010. Dit is een jaarlijkse selectie van opnamen die "cultureel, historisch of esthetisch belangrijk" zijn.
• Schrijver en criticus Gerald Vizenor zorgde ervoor dat mensen vroegen om de binnenplaats in Dwinelle Hall aan de Universiteit van Californië, Berkeley om te dopen tot "Ishi Court".
• De Ishi Wilderness Area in het noordoosten van Californië, waarvan wordt aangenomen dat het de voorouderlijke gronden van zijn stam zijn, is naar hem vernoemd.
• Ishi Giant, een zeer grote mammoetboom die in 1993 door natuuronderzoeker Dwight M. Willard werd ontdekt, is naar hem vernoemd.
• Ishi was het onderwerp van een sculptuur van Thomas Marsh in zijn werk Called to Rise uit 1990. Isshi is een van de twintig opmerkelijke San Franciscanen in het werk op de gevel van de 25 verdiepingen hoge flat aan 235 Pine Street, San Francisco.
• Antropologen van de Universiteit van Californië, Berkeley schreven in 1999 een brief waarin zij zich verontschuldigden voor Ishi's behandeling.

 

Ishi in de populaire cultuur

Films

• Ishi: The Last of His Tribe (uitgezonden op 20 december 1978), met Eloy Casados in de titelrol, werd uitgezonden op NBC. De film werd geschreven door Christopher Trumbo.
• The Last of His Tribe (1992), met Graham Greene als Ishi, werd geproduceerd als tv-film.
• Ishi: The Last Yahi (1992), is een bekroonde documentaire film van Jed Riffe.
• In Search of History: Ishi, the Last of His Kind (1998), is een televisiedocumentaire over hem uit 1998.

Literatuur

• Lawrence Holcomb schreef een roman, The Last Yahi: Een roman over Ishi (2000).
• De jeugdroman van Othmar Franz Lang, Meine Spur löscht der Fluss (1978), is een fictieverhaal in het Duits.
• Merton, Thomas (1976). Ishi betekent mens. Unicorn keepsake serie. Vol. 8. Voorwoord van Dorothy Day, houtsnede van Rita Corbin. Greensboro, N. C.: Unicorn Press.

Toneelproducties

• Ishi (2008), een toneelstuk geschreven en geregisseerd door John Fisher, werd opgevoerd van 3-27 juli 2008 in Theatre Rhinoceros in San Francisco.

Muziek

Te zien in de video voor "blue train lines" een nummer van Mount Kimbie en King Krule. De video vertelt het verhaal van de twee antropologen die ruzie krijgen. De een verkoopt alle bezittingen van Ishi op eBay. (kimbie.2017)

Strips

• Osamu Tezuka: Het verhaal van Ishi de primitieve man, (voor het eerst verschenen in Weekly-Shonen-Sunday, Shogakkan in Japan, uitgave van 20 okt. 1975, totaal 44 pagina's）.

 

Meer lezen

• Kroeber, Theodora; Kroeber, Karl (2002). Ishi in twee werelden: een biografie van de laatste wilde indiaan in Noord-Amerika. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-22940-2. OCLC 50805975.
• Het boek van de antropologe Theodora Kroeber, Ishi in Two Worlds (1961), is een populair verslag van Ishi's levensverhaal. Zij publiceerde het na de dood van haar man Alfred, die met Ishi had samengewerkt.
• Theodora Kroeber publiceerde Ishi: Last of His Tribe (1964), een gedeeltelijk gefictionaliseerde versie van zijn relaas.
• Ishi de laatste Yahi: A Documentary History (1981), geredigeerd door Robert Heizer en Theodora Kroeber, bevat aanvullend wetenschappelijk materiaal.
• Ishi in Three Centuries (2003), uitgegeven door de antropologen Clifton en Karl Kroeber, de zonen van Theodora en Alfred Kroeber, is het eerste wetenschappelijke boek over Ishi met essays van inheemse Amerikanen. Inheemse schrijvers, zoals Gerald Vizenor, gaven al sinds het eind van de jaren zeventig commentaar op de zaak.
• Samuel J. Redman's Bone Rooms: From Scientific Racism to Human Prehistory in Museums (2016), verkent het complexe verhaal van de inspanningen van stammen en het Smithsonian om de lichamelijke resten van Ishi te verzamelen en te repatriëren.
• Het boek van antropoloog Orin Starn, Ishi's Brain: In Search of America's Last "Wild" Indian (2004), verhaalt over de zoektocht van de auteur naar de overblijfselen van Ishi, terwijl hij interpreteert wat Ishi betekende voor de Amerikanen en de moderne Amerikaanse Indianen vandaag. (In 2000 werden Ishi's hersenen teruggegeven aan de stammen, die ze bij zijn gecremeerde overblijfselen plaatsten).
• Waterman, T. T. (1917). "Ishi, de laatste Yahi-indiaan". The Southern Workman. Vol. 46. Hampton Normal and Agricultural Institute. pp. 528-537. Zie ook de audiovertelling bij LibriVox's Short Nonfiction Collection Vol. 026 (2012).
• Waterman, T. T. (januari 1915). "De laatste wilde stam van Californië". Popular Science Monthly. Vol. 86. pp. 233-244.
• Ishi's Brein: In Search of America's Last 'Wild' Indian Starn, Orin, New York: W.W. Norton, 2004. (ISBN 0-393-05133-1)