Duccio

Duccio's leven

De eerste schriftelijke vermelding van Duccio dateert van 1278, toen hij in Siena schilderde. Zijn schilderijen, waarvan er slechts enkele zijn overgebleven, zijn allemaal Heilige schilderijen. Twee ervan zijn zeer groot en werden geschilderd als altaarstukken. Sommige zijn erg klein en waren voor particuliere eigenaren, niet voor kerken.

In die tijd schilderden veel kunstenaars afbeeldingen die speciaal bedoeld waren om naar te kijken tijdens het bidden. De afbeeldingen zijn meestal van de Madonna met kind. Ze hebben vaak gouden achtergronden die oplichten als ze door kaarslicht worden verlicht. De figuren op de schilderijen zien er niet erg solide of realistisch uit. Ze zien er heel stil, kalm en heilig uit. Deze schilderijen werden al vele honderden jaren in dezelfde stijl gemaakt, in Griekenland, Constantinopel en vele andere landen waar de Grieks-orthodoxe kerk de belangrijkste kerk was. De stijl, die de Byzantijnse stijl werd genoemd, had zich ook verspreid naar Italië, waar verschillende orthodoxe iconen (heilige afbeelding) beroemd waren geworden en door vele kunstenaars werden gekopieerd.

Duccio was een van de grootste schilders in de Byzantijnse stijl in Italië in die tijd. Hij had een beroemde rivaal die in Florence werkte. Zijn naam was Cimabue. Een van Cimabue's leerlingen, Giotto, zou nog beroemder worden, en wordt herinnerd als de schilder die de Renaissance stijl in Florence begon. Hoewel Duccio waarschijnlijk Giotto's schilderijen heeft gezien, waarin de figuren er solide en driedimensionaal uitzien, als acteurs op een toneel, was Duccio niet erg door hem beïnvloed.

Duccio had verschillende leerlingen die ook beroemde schilders werden in de jaren 1300. Hiertoe behoren Simone Martini en de gebroeders Lorenzetti, die ook door Giotto werden beïnvloed.

De "Rucellai Madonna"

In 1285 werd Duccio gevraagd naar Florence te gaan om een altaarstuk van de Madonna met kind te schilderen voor de kerk van Santa Maria Novella, die was herbouwd voor de Dominicaanse broeders. Het was een zeer grote kerk en Duccio schilderde er het grootste antieke altaarstuk van dit type dat bekend is. Het wordt de "Rucellai Madonna" genoemd omdat de Rucellai, een zeer rijke familie, betaalden voor de decoratie van de hoofdkapel van de kerk, waar dit altaarstuk in de jaren 1600 werd opgehangen.

Duccio schilderde de Madonna zittend op een troon met het Christuskind op haar schoot, dat zijn hand zegenend opheft. Om hen heen zitten zes geknielde engelen in gewaden van delicate kleuren. Het gewaad van de Madonna is zeer donkerblauw en lijkt bijna zwart; het is beschilderd met gemalen halfedelsteen, lapis lazuli genaamd. Het gewaad van de baby ziet er transparant uit. Duccio was een van de eerste schilders die probeerde transparant materiaal te schilderen. Een van de belangrijke onderdelen van Duccio's ontwerp is de gouden rand van het kleed van de Madonna, die in een golvende lijn rond het schilderij lijkt te slingeren en het gezicht van de Madonna zo omlijst dat de aandacht van de kijker wordt vastgehouden.

De "Rucellai Madonna" bevindt zich niet meer in de kerk van Santa Maria Novella. In 1948 werd het overgebracht naar de Ufizzi Galerij, waar het in dezelfde zaal te zien is als de "Trinita Madonna" van Cimabue en de "Ognisanti Madonna" van Giotto.

De "Maestà"

In Duccio's eigen stad stond een grote kathedraal. In 1308 kreeg hij de opdracht een enorm altaarstuk van de Madonna op een troon te maken voor de kathedraal. Het moest niet zo hoog worden als de "Rucellai Madonna", maar veel breder, omdat het twee rijen heiligen en een rij engelen aan weerszijden van de troon toonde. De vier heiligen die vooraan op de afbeelding knielen, zijn degenen die in de stad Siena in het bijzonder werden herdacht. Het altaarstuk zou een zeer fraaie gotische gouden lijst krijgen met meer figuren bovenaan en kleine afbeeldingen onderaan, maar helaas is de lijst vernietigd.

Omdat het schilderij boven een altaar stond dat midden in de kathedraal stond, en niet tegen een muur, was het gemakkelijk voor mensen om rond te lopen om de achterkant van het altaarstuk te zien. Dus schilderde Duccio ook de achterkant. De achterkant van het altaarstuk had veel kleine scènes die het leven van Jezus vertellen. Deze kleine scènes, met gouden achtergronden en felle kleuren zoals gebruikelijk, zijn zeer levendige illustraties bij de Bijbelverhalen.

Na drie jaar was het altaarstuk klaar. Het werd in een grote processie vanuit Duccio's werkplaats de heuvel opgedragen naar de kathedraal, die op het hoogste punt van de stad stond. Het werd de "Maestà" (of "Majesteit") genoemd. Vier andere kunstenaars werden gevraagd kleinere altaarstukken te maken voor de vier nabijgelegen kapellen.

Helaas vond men in de jaren 1700 in de kathedraal dat Duccio's altaarstuk ouderwets was. Het werd in stukken gehakt, en sommige van de kleinere delen werden verkocht. Ze zijn te zien in de National Gallery, Londen en andere plaatsen. Gelukkig werden de meeste stukken bij elkaar gehouden en zijn ze nu te zien in het Kathedraal Museum dat zich bij de kathedraal van Siena bevindt.

Enkele van de kleinere panelen van de "Maestà"

Enkele andere werken van Duccio

 
De "Maestà"