Graubünden
De titel van dit artikel bevat het teken ü. Waar het niet beschikbaar of niet gewenst is, kan de naam worden geschreven als Graubuenden.
Graubünden' is het grootste en ligt het verst naar het oosten van de kantons van Zwitserland. De naam betekent "Grijze Unie" in het Duits en het kanton ligt geheel in de Alpen. In Zwitserland ontvangt het elk jaar het grootste aantal toeristen.
Chur, hoofdstad van Graubünden gezien in het westen en het Rijndal in het westen.
Geografie
De oppervlakte van het kanton bedraagt 7.105 km². Slechts een derde daarvan wordt gebruikt voor landbouw. Bossen beslaan 20% van de totale oppervlakte. Het kanton heeft veel bergen die de hooglanden van de Rijn- en Inn-dalen vormen. Veel van de natuurgebieden maken deel uit van het Zwitserse nationale park of het natuurpark Ela.
Er zijn veel belangrijke toppen in de Grison Alpen, waaronder de Tödi op 3.614 meter en de hoogste top Piz Bernina op 4.049 meter. Veel bergketens hebben enorme gletsjers, zoals de Adula, de Albula, de Silvretta, de Bernina, de Bregaglia en de Rätikon. De bergketens in het centrale gebied bevatten veel van de diepste dalen van Zwitserland.
Het kanton grenst in het noorden aan Liechtenstein, in het noorden en oosten aan Oostenrijk, in het zuiden aan Italië en in het noordwesten aan de kantons St. Gallen, in het westen aan Glarus en het kanton Uri en in het zuidwesten aan Ticino. De hoofdstad is Chur. Davos en St. Moritz zijn wereldberoemde badplaatsen en liggen in dit gebied.
Geschiedenis
De meeste gebieden van het kanton maakten ooit deel uit van de Romeinse provincie Raetia, die in 15 voor Christus werd opgericht. Het gebied maakte later deel uit van het grondgebied van het bisdom Chur.
In 1367 werd de Liga van Gods Huis opgericht tegen de macht van de bisschop van Chur. In 1395 volgde de oprichting van de Grijze Bond, ook wel Oberbund genoemd, in het dal van de Boven-Rijn. De naam Grijze Bond is afgeleid van de huisgemaakte grijze kleding die de mensen droegen. De naam van deze bond gaf later zijn naam aan het kanton Graubünden.
De eerste stap naar de naamgeving van het kanton in Graubünden was toen de Liga van de Tien Rechtbanken zich in 1450 aansloot bij de Liga van Gods Huis. In 1471 sloten beide liga's zich aan bij de Grijze Liga. Dit betekende dat de liga's zich aansloten bij de Zwitserse Confederatie. De Habsburgers werden verslagen bij Calven Gorge en Dornach, waardoor de Zwitserse confederatie en de geallieerde liga's van het kanton Graubünden erkend werden.
De laatste sporen van de jurisdictie van de bisschop van Chur werden afgeschaft in 1526. De Musso-oorlog van 1520 dreef de Drie Liga's dichter bij de Zwitserse Confederatie. De gebieden van het kanton Graubünden maakten deel uit van de Helvetische Republiek, maar de "eeuwige bondgenoot" van Zwitserland werd in 1803 een kanton. De grondwet van het kanton dateert van 1892.
De wapens van de drie oorspronkelijke liga's maken nu alle deel uit van het wapen van het kanton.
In het kanton Graubünden werden personenauto's pas na verschillende stemmingen in 1926 toegestaan.
Cultuur
De Graubünden staan bekend om de gedroogde rundvleesdelicatesse Bündnerfleisch en om de noten- en honingtaart Bündner Nusstorte. Een andere specialiteit, die vooral in het westen van Grison wordt gemaakt, is Capuns, een vullende maaltijd van pasta en een beetje vlees, gerold in snijbiet en uiteindelijk gebakken in de vorm van een gratin met kaas.
Economie
Landbouw en toerisme vormen het grootste deel van de economie van het kanton. De landbouw combineert bossen en bergweiden in de zomer, voornamelijk rundvlees, maar ook schapen en geiten. Het toerisme vindt overal in het kanton plaats, vooral rond de steden Davos/Arosa, Flims en St. Moritz/Pontresina, die zowel in de winter als in de zomer belangrijk zijn. Er zijn een groot aantal andere vakantieoorden in het kanton waar mensen die het land bezoeken naartoe kunnen gaan.
Er is wijnproductie rond de hoofdstad Chur. Chur is ook het centrum van de industrie. In de zuidelijke valleien van Mesolcina/Misox en Poschiavo wordt maïs en kastanje verbouwd.
Demografie
De talen die in Graubünden worden gesproken zijn Duits in het noordwesten, Romansh in het Engadin en rond Disentis/Mustér), en Standaard Italiaans in de dalen Mesolcina/Misox, Calanca, Val Bregaglia en Poschiavo.
De belangrijkste godsdiensten zijn het protestantisme en het katholicisme. Beide zijn goed vertegenwoordigd in het kanton, waarbij de rooms-katholieken een lichte meerderheid vormen.
Wijken
Graubünden is verdeeld in 11 districten:
- Albula
- Bernina
- Hinterrhein
- Imboden
- Herberg
- Landquart
- Maloja
- Moesa
- Plessur
- Davos
- Surselva
Gemeenten
Er zijn 209 gemeenten in Graubünden (stand april 2004):
|
|
|
