Theoretische toonaarden | muziektheorie
In de muziektheorie zijn theoretische toonsoorten of onmogelijke toonsoorten toonsoorten met een signatuur die minstens één dubbel-flat of dubbel-sharps bevatten.
Double-flats en double-sharps worden in muziek gebruikt als accidentalen, maar ze worden zelden in de toonsoort geplaatst (in muziek die gebruik maakt van gelijkzwevende stemming), omdat het lezen van de toonsoort dan erg moeilijk wordt.
De toonsoort van G♯ majeur wordt bijvoorbeeld zelden gebruikt om muziek op te schrijven, omdat de toonsoort een F
heeft. Een gelijkzwevende toonladder van G♯ majeur heeft precies dezelfde noten als de A♭ majeur toonladder. Dergelijke sleutelparen worden enharmonisch equivalent genoemd. De theoretische toonsoort van G♯ majeur wordt dus meestal geschreven met de signatuur van A♭ majeur.
Enharmonische gelijkwaardigheid
Een stuk westerse muziek heeft meestal een thuistoonaard, en een passage daarin kan moduleren naar een andere toonaard, die meestal nauw verwant is aan de thuistoonaard. (Meestal dicht bij het origineel rond de kwintencirkel.) Als de toonaard dichtbij de top van de cirkel ligt (een toonsoort van nul of weinig toevalligheden), is het schrijven van beide toonsoorten eenvoudig - er wordt een klein aantal extra kruizen of mollen toegevoegd. Maar als de thuistoonaard dicht bij de onderkant van de cirkel ligt (een toonsoort met veel toevalligheden), kan het nodig zijn enharmonische equivalentie te gebruiken, omdat het simpelweg toevoegen van toevalligheden resulteert in een toonaard met te veel toevalligheden om er gemakkelijk in te kunnen spelen of schrijven.
Kwintencirkel met grote en kleine toonsoorten
De noodzaak om rekening te houden met theoretische sleutels
Op elk van de onderste drie plaatsen van de kwintencirkel kunnen de twee enharmonische equivalenten beide worden geschreven zonder double-sharps of double-flats en dus niet worden geclassificeerd als "theoretische toonaarden":
| Hoofdvak (bijvak) | Belangrijke handtekening |
| Hoofdvak (bijvak) | Belangrijke handtekening |
| B (G♯) | 5 naalden |
| C♭ (A♭) | 7 flats |
| F♯ (D♯) | 6 naalden |
| G♭ (E♭) | 6 flats |
| C♯ (A♯) | 7 scherven |
| D♭ (B♭) | 5 flats |
Maar als een relatieve toonaard aan de andere kant van de cirkel ligt dan de thuistoonaard, dan zou moduleren naar die toonaard in theorie zoveel kruizen of mollen inhouden dat er dubbele scharen en dubbele vetten in de signatuur moeten worden geschreven. De volgende toonaarden (zes daarvan zijn de parallelle majeur/mineur toonaarden van die hierboven) zouden tot zeven dubbele kruizen of mollen vereisen:
| Sleutel | Belangrijke handtekening | |
| D♭ klein (= C♯ klein) | 8 flats | F♭ majeur (= E-majeur) |
| G♭ mineur (= F♯ mineur) | 9 flats | B |
| C♭ mineur (= B mineur) | 10 flats | E |
| F♭ mineur (= E mineur) | 11 flats | A |
| B | 12 flats | D |
| E | 13 flats | G |
| A | 14 flats | C |
| G♯ groot (= A♭ groot) | 8 naalden | E♯ mineur (= F mineur) |
| D♯ groot (= E♭ groot) | 9 naalden | B♯ mineur (= C mineur) |
| A♯ groot (= B♭ groot) | 10 naalden | F |
| E♯ groot (= F groot) | 11 naalden | C |
| B♯ groot (= C groot) | 12 naalden | G |
| F | 13 naalden | D |
| C | 14 sharps | A |
Als een stuk in E-groot bijvoorbeeld een kwint omhoog zou moduleren naar B-groot, dat ernaast staat op de cirkel en aan dezelfde kant van de cirkel, is de notatie duidelijk en eenvoudig; er wordt een extra scherpe noot toegevoegd om vijf kruizen te maken. Als het opnieuw zou worden gemoduleerd, zou het F♯ majeur worden, geschreven met zes kruizen. De volgende modulatie, naar C♯ heeft zeven kruizen. Maar de volgende modulatie zou naar een theoretische toonaard van G♯ gaan, waarvoor een achtste kruis nodig zou zijn - voor de vorige F♯ noot om F te worden in de toonsoort. Om theoretische toonsoorten te vermijden, wordt het nieuwe deel meestal geschreven in de enharmonisch equivalente toonsoort A♭ majeur.
| Diatonische toonladders en toonsoorten | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| De tabel toont het aantal kruizen of mollen in elke toonladder. Kleine toonladders worden in kleine letters geschreven. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vragen en antwoorden
V: Wat zijn theoretische sleutels?
A: Theoretische toonaarden zijn muzikale toonaarden met signaturen die ten minste één dubbel-flat of dubbel-sharp bevatten.
V: Waarom worden double-flats en double-sharps zelden in de toonsoort gezet?
A: Dubbelflats en double-sharps worden gebruikt als accidentals, maar ze worden zelden in de sleutelhandtekening geplaatst omdat het lezen van de sleutelhandtekening dan erg moeilijk wordt.
V: Wat is een voorbeeld van een theoretische toonaard?
A: Een voorbeeld van een theoretische toonaard is G♯ majeur, waarvan de signatuur een F is.
V: Hoe kunnen wij muziek schrijven in deze theoretische toonaard?
A: Wij kunnen muziek schrijven in deze theoretische toonaard door deze te schrijven met dezelfde noten als A♭ majeur, aangezien deze twee toonaarden enharmonisch equivalent zijn.
V: Wat betekent enharmonisch equivalent?
A: Enharmonisch gelijkwaardig betekent dat twee verschillende toonaarden precies dezelfde noten hebben.
V: Waarom gebruiken wij de gelijkzwevende stemming bij het opschrijven van muziek? A: Bij het noteren van muziek gebruiken we de gelijkzwevende stemming, zodat alle noten even goed klinken, ongeacht hun positie op de toonladder.
