Transcriptie (taal)
Transcriptie is de omzetting van een tekst uit een ander medium.
Dat kan de omzetting van menselijke spraak in geschreven, getypte of gedrukte vorm zijn. Maar het kan ook het scannen van boeken en het maken van digitale versies betekenen. Een transcriber is een persoon die transcripties uitvoert.
Transcriptie als overgang van geluid naar script moet worden onderscheiden van transliteratie, waardoor een mapping van het ene script naar het andere ontstaat die zo direct mogelijk overeenkomt met het originele script.
Tot de standaardtranscriptieschema's voor taalkundige doeleinden behoren het Internationaal Fonetisch Alfabet (IPA) en het ASCII-equivalent daarvan, SAMPA. Zie ook fonetische transcriptie
In deze tabel is IPA een voorbeeld van fonetische transcriptie van de naam van de voormalige Russische president die in het Engels bekend staat als Boris Jeltsin, gevolgd door geaccepteerde hybride vormen in verschillende talen. Merk op dat 'Boris' eerder een transliteratie is dan een transcriptie in strikte zin.
Dezelfde woorden worden waarschijnlijk anders getranscribeerd onder verschillende systemen. Zo is de Mandarijn Chinese naam voor de hoofdstad van China Peking in het veelgebruikte hedendaagse systeem Hanyu Pinyin, en in het historisch belangrijke Wade Giles systeem is het geschreven Pei-Ching.
Praktische transcriptie kan ook in een niet-alfabetische taal worden gedaan. Zo wordt bijvoorbeeld in een Hong Kong Krant de naam van George Bush getranslitereerd in twee Chinese karakters die klinken als "Bou-sū". (布殊) door gebruik te maken van de tekens die "doek" en "speciaal" betekenen. Op dezelfde manier worden veel woorden uit het Engels en andere West-Europese talen in het Japans geleend en getranscribeerd met behulp van Katakana, een van de Japanse syllabi.
Na de transcriptie
Na het transcriberen van een woord van de ene taal naar het script van een andere taal:
- een of beide talen kunnen zich verder ontwikkelen. De oorspronkelijke correspondentie tussen de klanken van de twee talen kan veranderen, waardoor de uitspraak van het getranscribeerde woord zich in een andere richting ontwikkelt dan de oorspronkelijke uitspraak.
- het getranscribeerde woord kan worden overgenomen als leenwoord in een andere taal met hetzelfde schrift. Dit leidt vaak tot een andere uitspraak en spelling dan een directe transcriptie.
Dit is vooral duidelijk bij Griekse leenwoorden en eigennamen. Griekse woorden worden normaal gesproken eerst getranscribeerd naar het Latijn (volgens hun oude uitspraak), en vervolgens uitgeleend in andere talen, en ten slotte heeft het leenwoord zich ontwikkeld volgens de regels van de doeltaal. Zo is Aristoteles bijvoorbeeld de momenteel gebruikte Engelse vorm van de naam van de filosoof wiens naam in het Grieks gespeld is Aριστoτέλης (Aristotélēs), die werd getranscribeerd naar het Latijn Aristóteles, van waaruit het in andere talen werd uitgeleend en hun taalkundige ontwikkeling volgde. (In het "klassieke" Grieks van Aristoteles werden geen kleine letters gebruikt en werd de naam ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ gespeld).
Wanneer dit proces zich over verschillende talen heen voortzet, kan het jammerlijk mislukken bij het overbrengen van de oorspronkelijke uitspraak. Een oud voorbeeld is het Sanskriet woord dhyāna dat in het Chinese woord Ch'an is getranscribeerd door middel van boeddhistische geschriften. Ch'an (禪 Zen Boeddhisme) werd getranscribeerd van Japans (ゼン zen) naar Zen in het Engels. dhyāna naar Zen is een hele verandering.
Een ander complex probleem is de daaropvolgende verandering in de "voorkeurstranscriptie". Zo werd bijvoorbeeld het woord dat een filosofie of religie in China beschrijft in het Engels gepopulariseerd als Taoïsme en gezien de beëindiging -isme om een Engels woord Taoïsme te produceren. Die transcriptie weerspiegelt het Wade-Giles systeem. Meer recente Pinyin transliteraties produceren Tao en Taoïsme.
Gerelateerde pagina's
- Romanisatie
- Vertaling
Vragen en antwoorden
V: Wat is transcriptie?
A: Transcriptie is de omzetting van een tekst van een ander medium, zoals menselijke spraak, in geschreven, getypte of gedrukte vorm. Het kan ook het scannen van boeken en het maken van digitale versies betekenen.
V: Wie voert transcripties uit?
A: Een transcribent is iemand die transcripties uitvoert.
V: Wat is het verschil tussen transcriptie en transliteratie?
A: Bij transcriptie gaat men van geluid naar schrift, terwijl bij transliteratie een omzetting van het ene schrift naar het andere wordt gemaakt die zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke schrift ligt.
V: Wat zijn enkele voorbeelden van standaardtranscriptieschema's voor taalkundige doeleinden?
A: Voorbeelden van standaardtranscriptieschema's voor taalkundige doeleinden zijn het Internationaal Fonetisch Alfabet (IPA) en zijn ASCII-equivalent, SAMPA.
V: Hoe kan praktische transcriptie plaatsvinden naar een niet-alfabetische taal?
A: Praktische transcriptie naar een niet-alfabetische taal is mogelijk door tekens te gebruiken die klanken weergeven die lijken op die in de oorspronkelijke taal. De naam George Bush kan bijvoorbeeld worden getranscribeerd in twee Chinese karakters die klinken als "Bou-sū" (布殊). Evenzo worden veel woorden uit het Engels en andere West-Europese talen geleend in het Japans en getranscribeerd met Katakana.
V: Welke invloed hebben de verschillende systemen op de transcriptie van woorden?
A: Dezelfde woorden kunnen verschillend worden getranscribeerd in verschillende systemen; Beijing wordt bijvoorbeeld Pei-Ching geschreven in Wade Giles, maar Hanyu Pinyin gebruikt Beijing.
