Charles X

Vroeg leven

Charles-Philippe werd in 1757 geboren als jongste zoon van de dauphin Louis Ferdinand en zijn vrouw, de Dauphine Marie Josèphe, in het paleis van Versailles. Charles werd bij zijn geboorte door zijn grootvader, de regerende koning Lodewijk XV, benoemd tot comte d'Artois. Als jongste man in de familie leek het onwaarschijnlijk dat Charles ooit koning zou worden.

Charles' vader stierf in 1765, waardoor Charles' oudste overlevende broer, Louis-Auguste (de latere Louis XVI), hun vader moest opvolgen als Dauphin, het Franse equivalent van een kroonprins of troonopvolger. Charles' moeder, Marie Josèphe, is het verlies van haar man nooit te boven gekomen en zij stierf in maart 1767 aan tuberculose. Hierdoor werd Karel op negenjarige leeftijd wees.

Gedurende de jaren 1770 gaf Karel rijkelijk uit. Hij bouwde enorme schulden op (in totaal 21 miljoen livres), die Lodewijk XVI begin jaren 1780 voor hem betaalde. Ook hun broer, de comte de Provence, bouwde schulden van een dergelijke omvang op, die Lodewijk XVI eveneens afbetaalde.

Zijn politieke ontwaken begon met de eerste grote crisis van de monarchie in 1786, waarna hij de reactionaire factie aan het hof van Lodewijk XVI aanvoerde. De comte d'Artois steunde de afschaffing van de financiële privileges van de aristocratie, maar was tegen elke vermindering van de sociale privileges die zowel de kerk als de adel genoten.

Tijdens en na de Franse Revolutie

Toen in 1792 de Franse Revolutionaire Oorlogen uitbraken, ontsnapte Charles naar Groot-Brittannië. George III van Groot-Brittannië en Ierland verwelkomde de comte d'Artois hartelijk en gaf hem een royale toelage. Hij woonde in Edinburgh en Londen met zijn maîtresse Louise de Polastron. Na de toetreding (1814) van Lodewijk XVIII tot de Franse troon keerde Charles terug naar Frankrijk, waar hij aan het hoofd stond van de ultraroyalistische reactionaire partij.

Koning van Frankrijk

Charles' eerste daad als koning van Frankrijk was het verlenen van de stijl van Koninklijke Hoogheid aan zijn neven van de cadetten-tak van het Huis Bourbon, de Orléans. Omdat de hertog van Orléans de dood van zijn broer Lodewijk XVI had gestemd, had Lodewijk XVIII een grote hekel aan de familie Orléans. Zijn vriendjespolitiek tijdens zijn bewind ten aanzien van de Rooms-Katholieke Kerk en de aristocratie riep grote weerstand op, wat leidde tot de julirevolutie van 1830.

Juli Revolutie

Karel X geloofde sterk in het absolutisme en verwierp het Handvest van de Franse Vrijheden, uitgevaardigd door zijn voorganger en broer Lodewijk XVIII. In juli 1830 schortte hij de wetgevende macht op, beperkte het stemrecht en legde de pers aan banden. Liberalen en radicalen reageerden krachtig op de absolute koning. In Parijs wierpen boze burgers barricades op in de smalle straten. Anderen schoten op soldaten en gooiden met stenen en dakpannen. De revolutionaire driekleur wapperde van de torens van de Notre Dame kathedraal. Charles werd gedwongen af te treden. Hij ging opnieuw in ballingschap in Groot-Brittannië. Hij werd opgevolgd door zijn neef, Louis-Philippe, zoon van de hertog van Orléans die de Franse Revolutie had gesteund.

Dood

Charles kreeg cholera toen hij aankwam in Gorizia, Italië. Hij stierf op 6 november 1836. De inwoners van de stad hulden hun ramen in het zwart om hem te betreuren. Karel werd begraven in de Kerk van de Aankondiging van Onze-Lieve-Vrouw, in het Franciscaanse Kostanjevica-klooster (nu in Nova Gorica, Slovenië).

Huwelijk en kwestie

Karel X trouwde op 16 november 1773 met prinses Maria Teresa van Savoye, de dochter van Victor Amadeus III van Sardinië en Maria Antonia van Spanje. Het paar kreeg vier kinderen:

1. Louis Antoine, hertog van Angoulême (6 augustus 1775 - 3 juni 1844) Louis Antoine d'Artois
2. Sophie d'Artois (5 augustus 1776 - 5 december 1783) Sophie d'Artois
3. Charles Ferdinand d'Artois, hertog van Berry (24 januari 1778 - 13 februari 1820) Charles Ferdinand d'Artois
4. Marie Thérèse d'Artois (1783)