Eta Carinae
Eta Carinae (η Carinae of η Car) is een superheldere hyperreuzenster in het sterrenbeeld Carina, ongeveer 7.500 tot 8.000 lichtjaar van de zon.
Het stelsel bevat ten minste twee sterren, waarvan de primaire een lichtgevende blauwe variabele (LBV) is die aanvankelijk ongeveer 150 zonsmassa's had, waarvan hij er ten minste 30 is kwijtgeraakt. Een hete superreus van ongeveer 30 zonsmassa's draait in een baan om de primaire ster. Een enorme dikke rode nevel rond Eta Carinae maakt het onmogelijk om deze begeleider optisch te zien, maar de dumbellvormige gaswolk wordt gevormd door twee sterren.
Het Eta Carinae stelsel ligt in de Homunculus nevel, die zelf weer deel uitmaakt van de veel grotere Carina nevel. Samen hebben ze een gezamenlijke lichtkracht van meer dan vijf miljoen keer die van de zon. Hij is niet zichtbaar ten noorden van 30° noorderbreedte en beweegt zich rond de pool ten zuiden van 30° zuiderbreedte. Gezien zijn massa en zijn levensfase wordt verwacht dat hij in de toekomst als supernova zal exploderen.
Opname van de Hubble-ruimtetelescoop van Eta Carinae en de tweepolige Homunculusnevel die de ster omgeeft. De Homunculus werd gevormd tijdens een uitbarsting van Eta Carinae, waarvan het licht in 1843 de aarde bereikte. Eta Carinae zelf is te zien als de witte vlek in het midden van het beeld, waar de twee lobben van de Homunculus elkaar raken.
Een beeld van de Carinanevel, genomen door de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (Ultrahoog beeld beschikbaar door te klikken)
Eta Carinae heeft een superster in zijn centrum, zoals te zien is op deze opname van Chandra. De nieuwe röntgenwaarneming toont drie verschillende structuren: een buitenste, hoefijzervormige ring met een diameter van ongeveer 2 lichtjaar, een hete binnenkern met een diameter van ongeveer 3 lichtmaanden, en een hete centrale bron met een diameter van minder dan 1 lichtmaand, die mogelijk de superster bevat die verantwoordelijk is voor de Homunculusnevel. De buitenste ring levert het bewijs van een andere grote explosie die meer dan 1.000 jaar geleden plaatsvond. Credit: Chandra Science Center en NASA
Geschiedenis
Eta Carinae werd voor het eerst waargenomen als een ster van de 4e magnitude. Hij werd helderder van 1837 tot 1856 tijdens een gebeurtenis die bekend staat als "de Grote Uitbarsting". Eta Carinae werd tussen 11 en 14 maart 1843 de op één na helderste ster aan de hemel, maar verdween daarna tot ver onder de zichtbaarheid met het blote oog.
Sinds ongeveer 1940 is hij helderder geworden, met een piek boven magnitude 4,5 in 2014. Eta Carinae is circumpolair ten zuiden van 30° zuiderbreedte, dus is hij nooit te zien ten noorden van 30° noorderbreedte.
Systeem en eigenschappen
Dit stersysteem is momenteel een van de meest massieve die in detail kunnen worden bestudeerd. Tot voor kort werd gedacht dat Eta Carinae de massiefste enkele ster was, maar in 2005 werd bewezen dat het een dubbelstersysteem is. De zwaarste ster in het meervoudige stersysteem Eta Carinae heeft waarschijnlijk meer dan 100 keer de massa van de zon. Er zijn nog andere massieve sterren waarvan bekend is dat ze lichtgevender zijn en een grotere massa hebben.
Sterren als Eta Carinae produceren meer dan een miljoen keer zoveel licht als de zon. Ze zijn vrij zeldzaam - er zijn er maar enkele tientallen in een melkwegstelsel zo groot als de Melkweg. Aangenomen wordt dat ze dichtbij of boven de Eddington-grens staan. Dat betekent dat de uitgaande druk van hun straling bijna sterk genoeg is om de zwaartekracht tegen te gaan. Sterren met meer dan 120 zonsmassa's overschrijden de Eddington-limiet, en hun zwaartekracht is nauwelijks sterk genoeg om hun straling en gas binnen te houden.
Het belangrijkste belang van Eta Carinae voor de astrofysica is zijn reusachtige uitbarsting, die rond 1843 werd waargenomen. In een paar jaar tijd produceerde Eta Carinae bijna evenveel zichtbaar licht als een supernova-explosie, maar hij overleefde het. Het was een 'supernova-vervalser' of 'mislukte supernova'. De gigantische uitbarsting van Eta Carinae was het prototype voor dit verschijnsel.
Een opmerkelijk aspect van Eta Carinae is zijn wisselende helderheid. Hij wordt momenteel geclassificeerd als een lichtgevende blauwe variabele (LBV) dubbelster, vanwege de eigenaardigheden in zijn patroon van helder worden en verduisteren.
De ioniserende straling die door de secundaire ster in Eta Carinae wordt uitgezonden, is de belangrijkste stralingsbron van het systeem. Veel van deze straling wordt geabsorbeerd door de primaire stellaire wind.
Verwante pagina's
- S Doradus
Vragen en antwoorden
V: Wat is Eta Carinae?
A: Eta Carinae is een superhelder hyperreuzenstelsel in het sterrenbeeld Carina, op ongeveer 7.500 tot 8.000 lichtjaar van de zon.
V: Bevat Eta Carinae meer dan één ster?
A: Ja, Eta Carinae bevat ten minste twee sterren, waarvan de primaire een lichtgevende blauwe variabele (LBV) is en een hete superreus in een baan eromheen.
V: Wat is de massa van de primaire ster in Eta Carinae?
A: De primaire ster in Eta Carinae had aanvankelijk ongeveer 150 zonsmassa's, waarvan hij er minstens 30 heeft verloren.
V: Wat is de Homunculusnevel?
A: De Homunculusnevel is een dikke rode nevel rond Eta Carinae, gevormd door twee sterren. Hij maakt ook deel uit van de veel grotere Carinanevel.
V: Is de begeleidende ster in Eta Carinae zichtbaar door optische telescopen?
A: Nee, de enorme dikke rode nevel rond Eta Carinae maakt het onmogelijk om de begeleider optisch te zien.
V: Hoe helder zijn Eta Carinae en de Homunculusnevel?
A: Eta Carinae en de Homunculusnevel hebben samen een lichtkracht van meer dan vijf miljoen keer die van de zon.
V: Wordt verwacht dat Eta Carinae in de toekomst als supernova zal exploderen?
A: Ja, vanwege zijn massa en zijn levensfase wordt verwacht dat Eta Carinae in de toekomst als supernova zal exploderen.
