Fig

Fig fruit

Veel vijgen worden geteeld voor hun vruchten, maar alleen de gewone vijg wordt geteeld om te eten.

De vijg is een schijnvrucht of meervrucht, waarbij de bloemen en de zaden samengroeien tot één massa. Afhankelijk van het type kan elke vrucht enkele honderden tot enkele duizenden zaden bevatten.

Een "vijgenvrucht" is afgeleid van een speciaal soort arrangement van meerdere bloemen. In dit geval is het een naar binnen gekeerde, bijna gesloten vrucht, met vele kleine bloemen aan de binnenkant.

Dan zijn de eigenlijke bloemen van de vijg niet te zien, tenzij de vijg wordt opengesneden. Het is een vrucht zonder zichtbare bloem.

Inhoud van de vrucht

De vijgenvruchten, belangrijk als voedsel en traditionele geneeskunde, bevatten laxerende stoffen, pigmenten, suikers, vitamine A en C, zuren en enzymen. Vijgen zijn echter allergisch voor de huid, en het sap is een grote oogirritatie.

Gekweekte vijgen

Sommige "virgin fruit"-kwekerijen van gewone vijgen hebben helemaal geen bestuiving nodig en produceren een oogst van zaadloze eetbare vijgen zonder vijgenwespen.

Bestuiving en vijgwespen

Het syconium heeft vaak een bolvorm met aan het uiteinde een kleine opening (de ostiole) die door bestuivers wordt gebruikt. De bloemen worden bestoven door zeer kleine wespen die door de opening kruipen op zoek naar een geschikte plaats om eieren te leggen.

Zonder dit kunnen vijgenbomen zich niet voortplanten door zaad. Op hun beurt bieden de bloemen een veilige haven en voeding voor de volgende generatie wespen. Dit heeft geleid tot een co-evolutionaire relatie.

Vijgenplanten kunnen eenhuizig (hermafrodiet) of gynodieerd (hermafrodiet en vrouwelijk) zijn. Bijna de helft van de vijgensoorten is gynodiose, en heeft planten met bloeiwijzen (syconium) met lange gestileerde stampers, of planten met staminaatbloemen gemengd met korte gestileerde stampers. De lange bloemstijlen verhinderen dat wespen hun eieren in de zaadknoppen leggen, terwijl de korte gestileerde bloemen toegankelijk zijn voor het leggen van eieren.

De gewone vijg (Ficus carica) is een gynodioecieuze plant, wat betekent dat zijn vruchten ofwel hermafrodiet en "oneetbare vijgen" ofwel caprifiguren zijn. In de traditionele cultuur in het Middellandse-Zeegebied werden ze beschouwd als voedsel voor geiten (Capra aegagrus): "caprifig" betekent "geitenvijg". Bij de vrouwelijke vijgenbomen komen de mannelijke bloemdelen niet tot ontwikkeling; zij produceren de "eetbare vijgen". [need reference]

Vijgenwespen groeien in caprifigs, maar niet in de vrouwelijke syconiums. De vrouwelijke bloem is te lang voor de wesp om er met succes haar eieren in te leggen. Toch bestuift de wesp de bloem met stuifmeel van de caprifig waarin ze opgroeide. Als de wesp sterft, wordt ze afgebroken door enzymen in de vijg. Dit betekent dat je de wesp niet opeet omdat hij is opgelost. De wesp brengt geen ziekten over die schadelijk zijn voor de mens. [heeft referentie nodig]

Co-evolutie

Er is doorgaans slechts één soort wesp die de bloemen van elke vijgensoort kan bestuiven. Op Hawaï zijn bijvoorbeeld ongeveer 60 soorten vijgen geïntroduceerd, maar slechts vier van de wespen die ze bestuiven zijn geïntroduceerd, zodat slechts vier soorten vijgen er mogelijke zaden produceren. Dit is een voorbeeld van een helpende relatie, waarbij elke vijgenplant en de vijgenwesp elkaar ten goede komen.

De nauwe relatie tussen vijgensoorten en hun bestuivers, en de één-op-één verhouding tussen planten en bestuivers zijn een duidelijk voorbeeld van co-evolutie. Recente analyses hebben een nauwe overeenkomst aangetoond in de evolutie en het evolutieproces van deze twee, vijgen en wespen.