Láadan

Láadan is een feministisch geconstrueerde taal. De schepper ervan was Suzette Haden Elgin. Zij geloofde dat westerse talen beter waren om te zeggen wat mannen denken dan wat vrouwen denken. Ze creëerde de taal om het voor vrouwen makkelijker te maken om te zeggen wat ze denken. Het Láadan heeft bijvoorbeeld veel woorden en achtervoegsels om te zeggen hoe je je voelt over wat je zegt. Het bevat ook woorden om te zeggen of je weet dat wat je zegt waar is, en zo ja, hoe.

De taal werd onderdeel van een serie science fiction boeken, Native Tongue. In het boek creëert een groep vrouwen het Láadan als een manier om te strijden tegen een samenleving die geregeerd wordt door mannen.

Klinkt

Tones

Láadan is een toontaal. Sommige lettergrepen worden met een hogere stem of toon uitgesproken dan andere. Er zijn twee tonen:

lo - /lō/ of /lò/, een korte, vlakke, of lage toon. Klinkers zonder klemtoon (a, e, i, o, u) worden op deze toon gezegd.
ló - een korte, hoge toon. Klinkers met accenttekens (á, é, í, ó, ú) worden op deze toon gezegd.

Láadan zelf is een woord van drie lettergrepen, LA-a-dan, waarbij de eerste lettergreep op een hoge toon wordt gezegd.

Klinkers

Láadan heeft vijf klinkers:

a - zoals Engels calm (/ɑ/).
e - zoals Engelse bel (/ɛ/).
i - zoals Engels beetje (/ɪ/).
o - zoals Engels home (/o/).
u - zoals het Engelse boon (/u/).

Medeklinkers

Láadan heeft niet de medeklinkers p, t, k, g, of s. De medeklinkers b, d, sh, m, n, l, r, w, y, en h zijn dezelfde als in het Engels. Er is ook:

th - altijd zoals Engels denken, nooit zoals dan (/θ/).
zh - zoals Engels pleasure (/ʒ/).
lh - er is geen Engels geluid zoals dit. Om het te zeggen, plaatst een spreker eerst zijn tong op het dak van zijn mond dichtbij de tanden. Dan blazen ze lucht rond hun tong. Het klinkt als een sis (/ɬ/).

Regels

De meeste Láadan zinnen hebben drie korte woorden, deeltjes genaamd:

een woord dat zegt wat voor soort zin het is. Het zijn net punten, vraagtekens en uitroeptekens, maar dan uitgesproken. Ze zijn:

Bíi: zegt dat de zin een verklaring is.

Báa: zegt dat de zin een vraag is.

Bó: zegt dat de zin een bevel is. Deze worden gewoonlijk niet gegeven aan iemand anders dan kleine kinderen.

Bóo: zegt dat de zin een verzoek is. Deze komen veel vaker voor dan commando's.

Bé: zegt dat de zin een belofte is.

Bée: zegt dat de zin een waarschuwing is.

een woord dat zegt wanneer de zin gebeurt. Deze zijn:

ril: zegt dat de zin nu gebeurt (tegenwoordige tijd).

eril: zegt dat de zin eerder gebeurde (verleden tijd).

aril: zegt dat de zin later zal gebeuren (toekomende tijd).

wil: zegt dat de zin zou kunnen gebeuren of zou moeten gebeuren (optatief).

een woord dat zegt of de spreker weet dat de zin waar is en waarom. Deze zijn:

wa: zegt dat de spreker weet dat de zin waar is omdat hij er met zijn eigen zintuigen achter is gekomen.

wi: zegt dat de zin duidelijk is.

wij: zeggen dat de zin in een droom gebeurde.

wáa: zegt dat iemand die de spreker vertrouwt, hem heeft verteld wat er in de zin staat.

waá: zegt dat iemand die de spreker niet vertrouwt, hem verteld heeft wat er in de zin staat.

wo: zegt dat de spreker het zich heeft verbeeld of verzonnen.

wóo: zegt dat de spreker helemaal niet weet of de zin waar is.

In het Láadan komen de werkwoorden eerst. Werkwoorden zijn dezelfde woorden als bijvoeglijke naamwoorden. Er zijn geen lidwoorden zoals an of de. Het lijdend voorwerp van een werkwoord heeft het achtervoegsel -(e)th. Het komt meestal na het onderwerp. Het voorvoegsel me- geeft aan dat het onderwerp van een werkwoord meervoud is. Het woord ra betekent hetzelfde als het Engelse not.

Nieuwe woorden maken

Nieuwe Láadan woorden worden gemaakt door voorvoegsels en achtervoegsels aan oude woorden toe te voegen. Elk deel van een woord blijft hetzelfde wanneer het met andere delen wordt gecombineerd. Daarom wordt het een agglutinatieve taal genoemd. De affixen (voorvoegsels en achtervoegsels) kunnen worden gebruikt om gevoelens en houdingen te tonen. Veel talen kunnen die alleen tonen door middel van de toon van de stem, lichaamstaal, of omslachtige spraak.

Bevestigen	wat betekent	voorbeeld
(-)lh(-)	walging of afkeer	hahodimi: "verward maar blij"; hahodimilh: "verward en verafschuwd"
du-	om te proberen	bíi eril dusháad le wa: "Ik probeerde te komen"
dúu-	om te proberen en te falen om	bíi eril dúusháad le wa: "Ik probeerde te komen en faalde"
ná-	doorlopend	bíi eril dúunásháad le wa: "Ik probeerde en faalde om te komen"
-(e)tha	eigenaar van nature	lalal betha: "her mother's milk"
-(e)tho	eigenaar door wet of gewoonte	ebahid letho: "mijn man"
-(e)thi	eigenaar door toeval	losh nethi: "jouw geld (dat je gewonnen hebt door te gokken)"
-(e)de	eigenaar om een onbekende reden	Ana Worulethe: "het eten van de katten"
-id	man (anders een vrouw of een persoon van gelijk welk geslacht)	thul: "moeder/ouder"; thulid: "vader"

Zelfstandige naamwoorden

Zelfstandige naamwoorden in het Láadan bestaan uit vele delen. De letter l wordt gebruikt voor ik en wij. De letter n wordt gebruikt voor jij. De letter b wordt gebruikt voor hij, zij, het, en zij.

De klinker e komt meestal na deze letters. a kan er achter komen om aan te geven dat iemand geliefd is. Als de persoon gehaat wordt, kan lhe- voor het woord gezet worden.

Het achtervoegsel -zh maakt een voornaamwoord meervoud maar minder dan vier. -n maakt het meervoud en meer dan vier. Dus lazh betekent "wij, die weinigen zijn en geliefd." Lheben betekent "zij, die met velen zijn en die ik haat."