Laozi

Wat was zijn echte naam?

Laozi's persoonlijke naam is vermoedelijk Li Er (李尔). Zijn beleefdheidsnaam is Boyang (伯阳). Een populaire postume naam is Li Dan (李聃, Lǐ Dān). Tijdens de Tang-dynastie werd hij de "Supremely Mysterious and Primordial Emperor" (太上玄元皇帝, Tàishàng Xuānyuán Huángdì) genoemd.

Veel mensen van de Li familie zeggen dat ze afstammen van Laozi. Bijvoorbeeld de keizers van de Tang dynastie beweerden dit. Deze familie stond bekend als het Longxi Li geslacht (隴西李氏). Hoewel deze twijfelachtig zijn, tonen ze de invloed van Laozi op de Chinese cultuur.

 

Wie was hij?

Was hij wel echt?

Sommige filosofen denken dat hij niet echt was. Sommigen denken dat de Daodejing "een compilatie van Taoïstische uitspraken door vele handen" was.

De eerste vermelding van Laozi staat in de "Verslagen van de Grote Historicus" van Sima Qian. Volgens één verslag was hij een ambtenaar die leefde rond de tijd van Confucius. Zijn naam was "Er Li" of "Dan Li", en hij schreef een boek met twee delen voordat hij naar het westen vertrok. In een andere heeft hij de naam "Lao Laizi", en het boek heeft 15 delen. In een derde komt hij voor als een koninklijke astroloog genaamd "Lao Dan" die leefde ten tijde van hertog Xian tijdens de Qin-dynastie. Het oudste Daodejing geschrift stamt uit ongeveer 375 v. Chr.

Volgens traditionele verslagen werkte Laozi als de Bewaarder van de Archieven (bibliothecaris) tijdens de Zhou. Hij kon de werken van de Gele Keizer en andere klassieken bestuderen. Laozi opende nooit een school, maar had toch veel studenten. Er is een verhaal over zijn ontmoeting met Confucius (het bekendst in de Zhuangzi ).

Geboorte

Hij kan afkomstig zijn uit het dorp Chu Jen in Chu.

Volgens Taoïstische mythen werd Laozi geboren toen zijn moeder naar een vallende ster keek. Hij bleef 62 jaar in haar schoot terwijl zijn moeder tegen een pruimenboom leunde. De Chinese naam Li 李 is het Chinese karakter voor "pruim". Laozi zou geboren zijn als een volwassen man met een volle grijze baard en lange oren, symbolen van wijsheid en een lang leven. Volgens andere mythen werd hij na zijn eerste leven 13 keer herboren tijdens de dagen van Fuxi. In zijn laatste geboorte als Laozi leefde hij 999 jaar en bracht hij zijn leven door met reizen om de Tao te onthullen.

Zijn zoon Zong

In verslagen waar Laozi trouwde, zou hij een zoon genaamd Zong hebben. Ze worden gescheiden als Zong een kind is. Zong werd een beroemd soldaat en versloeg vele vijanden. Laozi onderwees de Tao, en Zong leert dat Laozi zijn vader is. Laozi zegt dat het beter is om een verslagen vijand met respect te behandelen en dat gebrek aan respect voor de doden ervoor zou zorgen dat zijn vijanden op wraak uit zijn. Dus beveelt Zong zijn soldaten om de vijandelijke doden te begraven en rouwplechtigheden te houden. Er wordt dan duurzame vrede gesloten. ^[]

Boeddha en de oorsprong van het Taoïsme

Sima Qian zegt dat Laozi moe was van het morele verval in Chengzhou. Het koninkrijk ging achteruit. Hij reisde naar het westen en leefde aan de grens tot 80 jaar. Hij werd herkend door de bewaker Yinxi bij een westelijke poort. Yinxi vroeg Laozi om zijn wijsheid op te schrijven. Dit werd de Daodejing. Maar de huidige versie van de tekst bevat toevoegingen uit latere periodes. In sommige versies van het verhaal beviel Yinxi zo goed dat hij student werd en met Laozi vertrok, om nooit meer gezien te worden. In andere versies reisde de "Oude Meester" helemaal naar India en was hij de leraar van Siddhartha Gautama, de Boeddha. Anderen zeggen dat Laozi de Boeddha zelf was.

Een zevende-eeuws werk, de Sandong Zhunang ("Parelzak van de Drie Spelonken"), zegt dat Laozi zich voordeed als een boer toen hij de westelijke poort bereikte, maar werd herkend door Yinxi, die vroeg om onderwezen te worden door de grote meester. Yinxi wilde de Tao vinden en zei dat zijn lange studie van astrologie hem in staat stelde Laozi te herkennen. Yinxi werd door Laozi geaccepteerd als leerling. Dit toont de beproeving die een zoeker moet ondergaan voordat hij geaccepteerd wordt als leerling van een meester.

Yinxi traint dan. Na het voltooien van de training, gaan de twee naar de westelijke landen van de barbaren. Ze bereiken de hoogste religieuze rang in het middeleeuwse Taoïsme, genaamd "Voorloper van de Drie Spelonken". Laozi is de perfecte Taoïstische meester en Yinxi is de ideale Taoïstische leerling. Laozi is de verpersoonlijkte levende Tao, die anderen onderwijst voor verlossing.

Het verhaal van Laozi werd religieus sinds de Han dynastie. Toen het Taoïsme populairder werd, werd Laozi vereerd als een god. De Weg van de Hemelse Meesters werd de eerste Taoïstische sekte. Latere Taoïsten zien Laozi als de Tao in menselijke vorm. Het religieuze taoïsme zegt dat Laozi niet verdween na het schrijven van de Daodejing, maar zijn hele leven lang reisde en de Tao aan anderen openbaarde.

 
Laozi, Onsterfelijke en Grootmeester van de Hemel

Daoïsme

Laozi wordt traditioneel beschouwd als de stichter van het Taoïsme. Het populaire taoïsme presenteert gewoonlijk de Jade Keizer als de belangrijkste godheid. Intellectuele Taoïsten, zoals de Celestial Masters-sekte, stellen Laozi (Laojun, 老君, "Heer Lao") en de Drie Zuivere Personen gewoonlijk voor als de belangrijkste goden.

Daodejing

Laozi wordt traditioneel beschouwd als de auteur van de Daodejing, maar dit wordt betwist. Het is een van de belangrijkste boeken in de Chinese kosmogonie. Net als andere oude Chinese filosofen legt Laozi zijn ideeën vaak uit met behulp van paradox, analogie, oude gezegden, herhaling, rijm en ritme. In feite kan het hele boek worden gelezen als een analogie: de heerser is het zelf, en de anderen en het rijk zijn het lichaam, de zintuigen en de verlangens.

De Daodejing zegt dat de Tao de bron en het ideaal is van alle bestaan: het is ongezien, zeer machtig maar ook zeer nederig, omdat het de wortel is van alle dingen. Mensen hebben verlangens en een vrije wil. Velen handelen "onnatuurlijk" en doorbreken het natuurlijke evenwicht van de Tao. De Daodejing beoogt de leerlingen te leiden naar "terugkeer" naar hun natuurlijke staat, in harmonie met de Tao. Het Taoïsme ziet hun taal als bevooroordeeld en kunstmatig en toont dit door middel van paradoxen.

Een ander voorbeeld: technologie kan een vals gevoel van vooruitgang geven. Laozi zegt technologie niet af te wijzen, maar in plaats daarvan de kalme staat van wu wei (無爲) te zoeken, zonder verlangens. Laozi zegt dat heersers hun volk onwetend of eenvoudig van geest moeten houden. Dit kan politiek advies zijn, maar ook religieus. De tekst gebruikt termen als "dalgeest" (gushen) en "ziel" (po).

Wu wei, letterlijk "niet-handelen" of "niet handelen", is een belangrijk begrip. Het begrip is veelzijdig, en dat blijkt uit hoe het veel verschillende dingen kan betekenen en op meerdere manieren kan worden vertaald; het kan betekenen "niets doen", "niet forceren", "niet acteren" (zoals in films of drama), "niets creëren", "spontaan handelen", en "meegaan met het moment".

Het wordt gebruikt om ziran (自然) uit te leggen, of harmonie met de Tao. Het zegt dat alle ambitie voortkomt uit dezelfde bron. Laozi gebruikte de term om eenvoud en nederigheid als belangrijkste deugden aan te duiden, in tegenstelling tot egoïsme. Politiek gezien betekent het het vermijden van oorlog, strenge wetten en zware belastingen. Sommige taoïsten zien een verband tussen wu wei en esoterische praktijken, zoals zuowang (坐忘, "zitten in vergetelheid", het leegmaken van de geest van gedachten), zoals gevonden in de Zhuangzi.

 
Het "taiji symbool" ( 太极图).  

Invloed: anarchie, libertarisme en beperkte overheid

Laozi en Zhuangzi beïnvloedden veel mensen door de Chinese geschiedenis heen. Zhuangzi was Laozi's beroemdste volgeling. Zhuangzi had veel invloed op Chinese geleerden, bureaucraten en cultuur. Politici gebruikten Laozi's filosofieën om het dienen van hun heerser te ontkennen. Zij waardeerden nederigheid in leiderschap en een beperkte overheid. Dit was ofwel uit moraliteit of voor hun eigen politieke doeleinden. Sommige anti-autoritaire bewegingen gebruikten de leer van Laozi om de macht van de zwakken te vertegenwoordigen.

Laozi steunde een beperkte overheid. Links-libertariërs zijn beïnvloed door Laozi. In zijn boek Nationalisme en Cultuur uit 1937 prees de anarchosyndicalistische schrijver Rudolf Rocker Laozi's "zachte wijsheid" en zijn inzicht dat politieke macht soms tegenover cultuur en gemeenschap stond. In zijn artikel uit 1910 voor de Encyclopædia Britannica zei Peter Kropotkin dat Laozi een van de vroegste aanhangers van het anarchisme was. Veel anarchisten zoals Ursula K. Le Guin hebben Laozi gebruikt om hun overtuigingen te rechtvaardigen. Le Guin schrijft dat Laozi "politieke macht niet ziet als magie. Hij ziet rechtmatige macht als verdiend en onrechtmatige macht als misbruikt... Hij ziet opoffering van zichzelf of anderen als een corruptie van macht, en macht als beschikbaar voor iedereen die de Weg volgt. Geen wonder dat anarchisten en Taoïsten goede vrienden zijn."

De econoom Murray Rothbard stelde dat Laozi de eerste libertariër was en vergeleek Laozi's ideeën met Friedrich Hayek's theorie van spontane orde. James A. Dorn was het daarmee eens en stelde dat Laozi net als veel liberalen "stelde dat het minimaliseren van de rol van de overheid en het spontaan laten ontwikkelen van individuen de beste manier was om sociale en economische harmonie te bereiken." David Boaz citeert de Daodejing in zijn boek The Libertarian Reader uit 1997. Filosoof Roderick Long betoogt dat het libertarisme in het Taoïsme eigenlijk ontleend is aan eerdere Confuciaanse schrijvers.