Romeins Wales

Pre-Romeins Wales

Tot en tijdens de Romeinse bezetting van Groot-Brittannië spraken de oorspronkelijke bewoners van Groot-Brittannië uit de ijzertijd "Brythonische" talen (een subfamilie van de Keltische talen) en werden zij beschouwd als Britten (of Brythons). Het gebied van het moderne Wales was verdeeld over een aantal stammen, waarvan de Silures in het moderne zuidoosten van Wales en de Ordovices in het midden en noordwesten van Wales de grootste en machtigste waren. Het waren deze twee stammen die het sterkst optraden tegen de Romeinse invasie: Mona (het eiland Anglesey) werd pas in 78 na Christus door Gnaeus Julius Agricola veroverd.

 

Romeinse invasie van Wales

De eerste aanval op de Keltische stammen van het huidige Wales vond plaats onder de legatus Publius Ostorius Scapula rond 48 na Christus. Ostorius viel eerst de Deceangli in het noordoosten aan, die zich met weinig weerstand schijnen te hebben overgegeven. Daarna voerde hij enkele jaren campagne tegen de Silures en de Ordovices. Hun verzet werd geleid door Caratacus, die gevlucht was uit wat nu Zuidoost-Engeland is toen het door de Romeinen werd veroverd. Hij leidde eerst de Silures en trok daarna naar het gebied van de Ordovices, waar hij in 51 n. Chr. door Ostorius werd verslagen. Caratacus vluchtte naar de Brigantes, wiens koningin hem uitleverde aan de Romeinen.

 

Weerstand

De Romeinen verdeelden hun nieuwe provincie Britannia in een civiel laaglandgebied en een militair hooglandgebied. In York, Chester en Caerleon werden forten opgericht die elk een legioen van 5.600 man konden herbergen. In Wales, dat deel uitmaakte van de militaire zone, waren er minstens 30 hulpforten die door rechte wegen met elkaar verbonden waren en op een dagmars van elkaar lagen. De forten waren niet allemaal lang volledig bemand, want de meeste inwoners van Wales accepteerden de Romeinse heerschappij.

De Silures voerden een effectieve oorlog tegen de Romeinse troepen. Ostorius stierf met deze stam nog onoverwonnen; na zijn dood behaalden zij een overwinning op het Romeinse Tweede Legioen, Legio II Augusta. Er waren geen pogingen meer om de Romeinse controle in Wales uit te breiden tot het gouverneurschap van Caius Suetonius Paulinus, die verder naar het noorden aanviel en het eiland Anglesey veroverde in 60 of 61 na Christus. Hij werd echter gedwongen het offensief te staken vanwege de dreiging van de opstand van Boudica.

De Silures kwamen uiteindelijk onder Romeins bewind door Sextus Julius Frontinus in een reeks veldtochten die rond 78 na Christus eindigden. Zijn opvolger Gnaeus Julius Agricola onderwierp de Ordovices en heroverde Anglesey aan het begin van 78 na Christus.

 

Beroep en romanisering

Wales maakte meer dan 300 jaar lang deel uit van het Romeinse Rijk. In die periode werden de Romeinse gewoonten en cultuur in een groot deel van het land algemeen aanvaard. Maar anders dan in het grootste deel van West-Europa heeft het Latijn van de Romeinen de moedertaal van het volk niet vervangen. Het had echter wel invloed op die taal, want het Brythonisch nam Latijnse woorden over voor zaken als forten, ramen, kamers en boeken, woorden die werden doorgegeven aan het Welsh. Tenminste onder de leden van de hogere klassen was er een bereidheid te accepteren dat zij zelf Romeins waren, vooral na 214 na Christus, toen keizer Caracalla het Romeinse staatsburgerschap verleende aan alle vrije mannen in het hele rijk.

De Romeinen bezetten het hele gebied dat nu bekend staat als Wales, waar zij Romeinse wegen en Romeinse forten aanlegden, goud ontgonnen in Luentinum en handel dreven, maar hun belangstelling voor het gebied was beperkt vanwege de moeilijke geografie en het tekort aan vlakke landbouwgrond. De meeste Romeinse overblijfselen in Wales zijn militair van aard.

Het gebied werd gecontroleerd door Romeinse legioensbases in Deva Victrix (het huidige Chester) en Isca Augusta (Caerleon), twee van de drie dergelijke bases in Romeins Brittannië, met wegen die deze bases verbonden met Romeinse hulpforten zoals Segontium (het huidige Caernarfon) en Moridunum (het huidige Carmarthen).

Van de Romeinen is slechts één stad in Wales bekend, Venta Silurum (Caerwent) in Monmouthshire, hoewel het fort van Moridunum (Carmarthen) later werd vervangen door een burgerlijke nederzetting. Het huidige Wales zou deel hebben uitgemaakt van de Romeinse provincie "Britannia Superior", en later van de provincie "Britannia Secunda", die ook een deel van het huidige Westland van Engeland omvatte.

Aan het eind van de derde eeuw was er een nieuwe zorg: de verdediging van de kust tegen marauders uit Hibernia (het huidige Ierland). Het antwoord was een Saksisch kustfort in Cardiff en verbouwingen elders.

Het is niet duidelijk wanneer het legioensgarnizoen in Caerleon uiteindelijk werd teruggetrokken, mogelijk aan het eind van de derde eeuw, hoewel het daar mogelijk nog in het midden van de vierde eeuw een minimale troepenmacht heeft achtergelaten.

De militaire maatregelen in het late vierde-eeuwse Wales in Cardiff, Caernarfon, Holyhead en Caerhun lijken betrekking te hebben gehad op voortdurende invallen van Ierse bendes.

De resterende, herkenbaar militaire posten lijken rond 393 na Christus te zijn verlaten toen soldaten nodig waren om een opstand in Gallië tegen te gaan. Er zijn aanwijzingen dat er tot in de vijfde eeuw troepen zijn achtergebleven om de steden Carmarthen en Caerwent te bewaken.

 

Einde Romeins Wales

Wales werd door de Romeinen bezet vanaf de eerste eeuw na Christus tot de Romeinse terugtrekking uit Brittannië bijna vier eeuwen later, waardoor hun provincie zich kon ontwikkelen tot Sub-Romeins Brittannië en het ontstaan van Wales in de Vroege Middeleeuwen.

Zuidoost-Wales was het meest geromaniseerde deel van het land. Het is mogelijk dat de Romeinse landgoederen in het gebied tot in de achtste eeuw als herkenbare eenheden bleven voortbestaan. Het koninkrijk Gwent is waarschijnlijk gesticht door directe afstammelingen van de (geromaniseerde) Silurische heersende klasse.

De enige door de Romeinen gestichte stad in Wales is Caerwent, die in 75 na Christus Venta Silurum werd genoemd, en de laatste plaats die door de Romeinen werd verlaten.

De stad had geen substantiële verdediging tot het midden van de 4e eeuw, toen er stenen stadsmuren werden gebouwd. Mogelijk was er in die periode een klein garnizoen in de stad gevestigd. Grote delen van de verdedigingsmuren zijn nog steeds aanwezig en zijn hier en daar 5 meter hoog.

De muren zijn beschreven als "gemakkelijk de meest indrukwekkende stadsverdediging die bewaard is gebleven van Romeins Brittannië, en in zijn vrijheid van latere herbouw een van de meest perfect bewaarde in Noord-Europa".

De Romeinse stad bleef inderdaad bezet nadat de Romeinse troepen waren vertrokken, tot minstens het einde van de vijfde eeuw. Caerwent is zelfs het mogelijke Camelot van Koning Arthur genoemd, omdat het slechts tien mijl verwijderd is van het Romeinse fort Isca Silurum (eigenlijk Caerleon), dat volgens Geoffrey van Monmouth de plaats van de Ronde Tafel was.

Bovendien blijkt dat er al in de vijfde eeuw christelijke erediensten in de stad werden gehouden en dat er mogelijk een bisschop was. Een klooster werd gesticht door de heilige Tatheus in de 6e eeuw, en een christelijke begraafplaats werd ook aangelegd rond de plaats van de huidige kerk.

De naam Venta gaf zijn naam aan het opkomende Koninkrijk Gwent, en de stad zelf werd bekend als Caer-went of "Castra/Fort of Venta/Gwent". Volgens de overlevering verplaatste Caradog Freichfras van Gwent zijn hof in de tweede helft van de 6e eeuw van Caerwent naar Portskewett en beëindigde daarmee de laatste geromaniseerde aanwezigheid in Wales.

Ten slotte stelt Gwyn A. Williams dat zelfs ten tijde van de oprichting van Offa's Dyke (die Wales scheidde van het middeleeuwse Engeland) de mensen ten westen ervan zichzelf als "Romeins" beschouwden, waarbij hij verwijst naar het aantal Latijnse inscripties die nog in de 8e eeuw werden gemaakt.

Romeinse muren bij Caerwent (Venta Silurum)  

Gerelateerde pagina's

• Romeinse Rijk
• Geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk
• Romeins Brittannië
• Mensen uit Wales