Grondwet voor de Bondsrepubliek Duitsland | de naam van de grondwet van Duitsland

Bescherming van de Grondwet

Het Bundesverfassungsgericht beschermt de grondwet door wetten te verbieden die de grondwet schenden. Er zijn "eeuwige clausules" in de grondwet die het hof zelfs zal beschermen door grondwetswijzigingen (wetten om ze te veranderen) te verbieden. Artikel 1, over menselijk leven en waardigheid, en de grondbeginselen van artikel 20 worden beschermd tegen verandering. Dit is om ervoor te zorgen dat niets meer gebeurt zoals in de naziperiode. De nazi's konden een machtigingswet aannemen waardoor Hitler per decreet kon regeren.

De vijf constitutionele organen

Duitsland is een federale parlementaire democratie. Om dit aan te tonen zijn er vijf "grondwettelijke instellingen".

Voorzitterschap

De bondspresident (Duits: Bundespräsident) is het staatshoofd. Het is grotendeels een ceremoniële functie met slechts een kleine rol in de dagelijkse politiek. De president heeft niet de enorme macht van de president van de Weimarrepubliek of de president van de Verenigde Staten. Hij is het formele staatshoofd, ondertekent wetten voordat ze in werking kunnen treden en benoemt federale ambtenaren, hij kan pas besluiten de Bondsdag te ontbinden of een nieuwe kanselier te benoemen als een meerderheid van de leden van het parlement (Duits: Bondsdag) vóór stemt.

Uitvoerende macht

De kanselier wordt gekozen door de Bondsdag. Hij of zij staat aan het hoofd van de uitvoerende macht en staat aan het hoofd van het federale kabinet.

Gerechtelijke tak

De rechterlijke macht bestaat uit het Federale Constitutionele Hof en vijf andere Hooggerechtshoven. Daarnaast zijn er lokale en regionale rechtbanken die de eerste beslissing nemen over zaken. Hun beslissingen kunnen worden vernietigd door de hoven van beroep of het Hooggerechtshof.

Federaal Constitutioneel Hof

Het Bundesverfassungsgericht is de belangrijkste rechtbank in Duitsland. Het heeft tot taak de grondwet te beschermen. Zijn beslissingen zijn als wetten. Het hof kan wetten nietig verklaren als ze in strijd zijn met de grondwet.

Federale Sociale Rechtbank

Het Federale Sociale Hof is het Hooggerechtshof voor zaken over sociale zekerheid, pensioenen en ziekteverzekering.

Federale Arbeidsrechtbank

Het Bundesarbeitsgericht is het hoogste gerechtshof voor zaken over arbeidsrecht. Dit omvat arbeidsovereenkomsten, stakingen en vakbondsovereenkomsten.

Federale belastingrechtbank

Het Federale Belastinghof is het hoogste gerechtshof voor zaken over belasting- en douanewetgeving.

Federale administratieve rechtbank

Het Federale Sociale Hof is het hoogste gerechtshof voor zaken waarbij een overheidsinstantie betrokken is. Dat kan zijn omdat iemand zich oneerlijk behandeld voelt door de overheid of omdat er een geschil is tussen twee overheidsinstanties over wie van hen iets mag doen.

Federaal Hooggerechtshof

Dit hof is het hoogste gerechtshof voor alle civiele en strafzaken die niet door een van de andere hoogste gerechtshoven worden behandeld.

Wetgevende tak

De wetgevende macht bestaat uit twee constitutionele organen.

Bundesrat

De hoogste kamer van het Duitse parlement, de Bundesrat, vertegenwoordigt de deelstaten. Hieruit blijkt ook dat Duitsland een federale staat is. Federalisme is een van de "eeuwige clausules" van de grondwet, die nooit kan worden veranderd....

Bondsdag

De Bondsdag is het deel van de wetgevende macht dat via verkiezingen wordt gekozen. De kanselier moet lid zijn van de Bondsdag.

Andere bepalingen

De militairen

Volgens de grondwet van Weimar stond de Reichswehr buiten de controle van het parlement of het publiek. Het leger bracht rechtstreeks verslag uit aan de president, en de president hoefde geen verslag uit te brengen aan het parlement.

Volgens de basiswet is de Bundeswehr aan het parlement verantwoording verschuldigd, omdat

1. in vredestijd rapporteert de Bundeswehr aan de minister van Defensie
2. in oorlogstijd rapporteert hij aan de kanselier.

De kanselier is rechtstreeks verantwoordelijk aan het parlement, de minister is indirect verantwoordelijk aan het parlement omdat het de regering kan afzetten door een nieuwe kanselier te kiezen.

Bij de basiswet werd ook een soldatenombudsman of Wehrbeauftragter ingesteld, die verslag uitbrengt aan het parlement en niet aan de regering. Soldaten kunnen zich rechtstreeks tot de Wehrbeauftragter wenden als zij zich oneerlijk of onrechtmatig behandeld voelen, of als zij vinden dat hun commandanten onrechtmatig handelen. Soldaten kunnen niet worden gestraft voor het schrijven naar de Wehrbeauftragter.

Volgens een aantal zaken van het Constitutionele Hof in de jaren negentig mag de Bundeswehr niet door de regering worden ingezet buiten het NAVO-gebied, tenzij de Bondsdag daar eerst toestemming voor geeft in een resolutie. Het besluit moet beschrijven waar de Bundeswehr heen moet en hoe lang de missie zal duren.

Referenda en volksraadplegingen

De basiswet staat alleen referenda toe over wijziging van de grenzen van de deelstaten. Er zijn twee referenda geweest:

1. Baden-Württemberg ontstond in 1952 nadat een referendum de samenvoeging van drie afzonderlijke deelstaten (Württemberg-Baden, Württemberg-Hohenzollern en Baden) goedkeurde.

1. In 1996 besloten de inwoners van Berlijn en Brandenburg om de twee staten niet samen te voegen.

Ontwikkeling van de basiswet sinds 1949

Belangrijke wijzigingen in de basiswet waren de herinvoering van de dienstplicht en de oprichting van de Bundeswehr in 1956.

Tijdens de hereniging besloten Oost-Duitsland en West-Duitsland geen nieuwe grondwet te schrijven, maar de oude, die in West-Duitsland zo goed had gewerkt, te behouden. De grondwet werd gewijzigd om de toetreding van Oost-Duitsland mogelijk te maken, en vervolgens opnieuw gewijzigd om de bewering dat Duitsland geen grondgebied meer wilde, kracht bij te zetten. Dit was een belofte die was gedaan in de Eindafrekening.

Gerelateerde pagina's

Vroegere grondwetten

• Grondwet van het Duitse Rijk (1871-1919)
• Grondwet van Weimar (1919-1933)
• Grondwet van de Duitse Democratische Republiek (DDR, 1949-1990)

Overige

• Clausule van Bremen
• Bundesrechnungshof
• Duitse noodwetten
• Geschiedenis van Duitsland
• Politiek van Duitsland
• Grondwet
• Constitutionalisme
• Constitutionele economie