Stress
Stress is een woord dat in de biologie en de geneeskunde wordt gebruikt om veranderingen aan te duiden die in organismen kunnen worden waargenomen. Stress kan lichamelijk of geestelijk zijn. Stress kan een druk beschrijven, zoals de druk van iemands boventanden op zijn ondertanden tijdens het kauwen. Stress kan ook een botsing beschrijven, wanneer een voorwerp een ander voorwerp raakt.
Stress beschrijft de reactie van een levend wezen op een bedreiging of een andere verandering in zijn omgeving. Deze verandering kan een "stressfactor" worden genoemd. Stressoren kunnen variëren in grootte en impact. Een stressfactor kan intern zijn en van binnenuit het levend wezen komen - zoals een ziekte. Een stressfactor kan extern zijn en van buiten het levend wezen komen - zoals een aanval.
Soorten stress
Er zijn verschillende soorten stress. Elk type heeft verschillende kenmerken en symptomen.
- acuut: stress veroorzaakt onmiddellijke schade in een korte tijdspanne. Een voorbeeld van dit soort stress is het snel moeten afmaken van een opdracht of het vermijden van een auto-ongeluk.
- chronisch: stress veroorzaakt voortdurende schade en frustratie. Een voorbeeld van dit soort stress is voortdurende ontevredenheid over school. Dit type stress verslijt organismen.
- traumatisch: stress na een enge en gevaarlijke gebeurtenis. Deze stress veroorzaakt angst. Een voorbeeld hiervan is het meemaken van een oorlog of een orkaan. Dit kan leiden tot Post-Traumatische Stress Stoornis (PTSS).
Stress reactie
Organismen kunnen op verschillende manieren op stress reageren.
- fysiek: veranderingen die in het lichaam gebeuren. Een voorbeeld is een snelle hartslag na het houden van een toespraak.
- mentaal: veranderingen in de geest. Een voorbeeld is het gevoel ongeconcentreerd te zijn door moeilijkheden op het werk.
- emotioneel: veranderingen in de emoties van een organisme. Een voorbeeld is je bezorgd of van streek voelen over een komend examen.
Stress kan ook leiden tot aanpassingen, waardoor bepaalde organismen beter met de stressoren kunnen omgaan. Stress komt elke dag voor, en maakt deel uit van het leven van elk levend wezen. Te veel stress is slecht en kan gezondheidsproblemen veroorzaken. Stress speelt een rol bij sommige lichamelijke problemen, zoals hartziekten. Stress speelt ook een rol bij veel geestesziekten, zoals angst, acute stress-stoornis en PTSS. Acute stress-stoornis en PTSD zijn geestesziekten die kunnen ontstaan wanneer iemand iets meemaakt dat zeer beangstigend is, zoals een zwaar ongeval of een oorlog. Een andere vorm van stressstoornis is een "psychosomatische ziekte", waarbij iemand lichamelijke symptomen heeft die worden veroorzaakt door emotionele stress, niet door lichamelijke schade.
Stressbeheer
Er zijn verschillende manieren om met stress om te gaan. Een tip is om jezelf te verwijderen van de stressor. Als bijvoorbeeld een schoolopdracht stress veroorzaakt, kan het goed zijn een pauze van de opdracht te nemen. Deze pauze kan bestaan uit slapen of hobby's beoefenen. Lichamelijke activiteit en lichaamsbeweging verminderen stress. Sociale steun van vrienden en familie kan nuttig zijn. Professionals in de gezondheidszorg kunnen helpen als de stress erg is en de lichamelijke of geestelijke gezondheid beïnvloedt. Ontspannen met meditatie en diep ademhalen kan ook helpen om stress te beheersen.
