Picardische terts
In de muziek is een Tierce de Picardie (wat Picardische terts betekent) een majeur-akkoord op het einde van een muziekstuk in mineur.
In de 16e tot 17e eeuw was dit een zeer gebruikelijke manier om een stuk in een kleine toonaard af te sluiten. Dit komt omdat muziek in de mineurtoonaard melancholisch of verstoord klinkt in vergelijking met de majeur, omdat de derde noot van de toonladder afgevlakt is (verlaagd met een halve toon). In de harmonische reeks is deze kleine terts de 7e harmonische die dissonant klinkt tegen de grondtoon (eerste noot van de toonladder). Dit betekent dat het eindigen in de majeur een gevoel van verlichting geeft na de spanning van de mineur. In een stuk in A-mineur bijvoorbeeld, waar de derde noot van de toonladder C natuurlijk is, zal in een Tierce de Picardie het slotakkoord een C scherp bevatten, waardoor het akkoord verandert van A-mineur naar A-groot.
Beethoven's "Vijfde Symfonie" staat in C mineur, maar het laatste deel is in de majeur. Dit is in dit geval geen Tierce de Picardie, want de term is pas van toepassing als het laatste akkoord verandert. De term werd in 1767 door Rousseau geïntroduceerd in zijn "Dictionnaire de musique" (Muziekwoordenboek). "Tierce" betekent "derde", maar niemand weet waarom hij het "Picardie" noemde (Picardië is een gebied in het noorden van Frankrijk).
Bach gebruikte het vrij vaak in zijn muziek. Het eerste deel van het "Concerto voor twee violen en orkest" is daar een goed voorbeeld van. In zijn "Fantasia en Fuga in G-klein BWV542" eindigt de fuga met een Tierce de Picardie en in sommige edities ook met de Fantasie. Het is mogelijk dat Bach de Fantasie alleen met een majeurakkoord zou hebben afgewerkt als hij het alleen speelde (zonder de fuga), maar daar kunnen we niet zeker van zijn. Een ander goed voorbeeld van de Tierce de Picardie is het einde van Cantata nr. 82 "Ich Habe Genug", dat zeer effectief is. Een ander beroemd stuk dat eindigt in een Tierce de Picardie is Greensleeves.
Vragen en antwoorden
V: Wat is een Tierce de Picardie?
A: Een Tierce de Picardie is een majeur akkoord aan het einde van een muziekstuk in mineur. Het werd vaak gebruikt in de 16e en 17e eeuw om de spanning van de mineurtoonaard weg te nemen.
V: Waarom geeft een einde in majeur een gevoel van verlichting na de spanning van mineur?
A: Als iets in mineur is geschreven, klinkt het melancholisch of verstoord omdat de derde toon van de toonladder is afgeplat (een halve toon lager gezet). Hierdoor ontstaat dissonantie met de grondtoon (eerste toon van de toonladder). Eindigen met een majeur akkoord lost deze dissonantie op en geeft verlichting.
V: Wie heeft deze term geïntroduceerd?
A: De term werd geïntroduceerd door Rousseau in zijn "Dictionnaire de musique" (Woordenboek van de muziek) in 1767.
V: Wat betekent "Tierce"?
A: Tierce betekent "derde".
V: Waarom noemde Rousseau het "Picardie"?
A: Niemand weet waarom hij het "Picardie" noemde (Picardië is een gebied in Frankrijk).
V: Welke beroemde componisten hebben deze techniek gebruikt?
A: Bach en Beethoven zijn twee beroemde componisten die deze techniek hebben gebruikt. Voorbeelden zijn Beethovens Vijfde Symfonie, Bachs Concerto voor twee violen en orkest, Fantasia en Fuga in G Mineur BWV542, Cantate Nr. 82 "Ich Habe Genug", en Greensleeves.
V: Wanneer zou Bach de Fantasie hebben beëindigd met alleen een majeur akkoord als het alleen zonder fuga werd gespeeld?
A: Het is mogelijk dat Bach de Fantasie zou hebben beëindigd met alleen een majeur akkoord als hij het op zichzelf speelde zonder fuga, maar we kunnen daar niet zeker van zijn.
