Brughagedissen
De Tuatara zijn reptielen die op hagedissen lijken. Zij zijn echter het enige overlevende lid van een orde van reptielen die 200 miljoen jaar geleden tot bloei kwam.
Er is nu alleen nog het geslacht Sphenodon, met twee soorten Tuatara. Beide zijn endemisch voor (komen alleen voor in) Nieuw-Zeeland. Hagedissen en slangen zijn de naaste levende verwanten van de tuatara.
Tuatara's zijn groen-bruin en worden tot 80 cm groot van kop tot staartpunt. Ze hebben een stekelige kuif op de rug: het Maori-woord tuatara verwijst hiernaar. Bij de mannetjes is de kuif meer uitgesproken. Tuatara's zijn in vele opzichten bijzonder. Eén daarvan is het patroon van hun tanden. Ze hebben twee rijen tanden in de bovenkaak, die één rij in de onderkaak overlappen. Dit is uniek onder de levende soorten.
Skelet van Sphenodon
Zintuigelijke organen
Derde 'oog'
Tuatara's zijn ook ongewoon omdat ze een derde 'oog' hebben. Ze hebben twee normale ogen. Het derde oog zit boven op hun hoofd, tussen hun andere ogen in. Het ziet niet als een normaal oog. Het pariëtale oog, zoals het wordt genoemd, is alleen zichtbaar bij pas uitgekomen jongen. Ze hebben een doorschijnende vlek midden boven op de schedel. Na vier tot zes maanden wordt dit bedekt met ondoorzichtige schubben en pigment.
De functie van het pariëtale oog is onbekend, maar het kan nuttig zijn bij het absorberen van ultraviolette stralen voor de aanmaak van vitamine D. Het kan ook andere dingen doen. Van alle levende viervoeters is het pariëtale oog het duidelijkst bij dit dier. Het pariëtale oog maakt deel uit van het pijnappelstelsel. De pijnappelklier van het dier scheidt 's nachts melatonine af. Sommige salamanders gebruiken hun pijnappelklier om gepolariseerd licht waar te nemen, wat de navigatie vergemakkelijkt. In tegenstelling tot hagedissen hebben zij geen trommelvliezen of uitwendig mannelijk geslachtsorgaan.
Gehoor
Tuatara's hebben geen oren, maar ze kunnen wel horen. Hun skelet (beenderen) vertoont een aantal unieke kenmerken, waarvan sommige door gemeenschappelijke afstamming met vissen worden gedeeld.
Bedreigde diersoorten
De tuatara is sinds 1895 geclassificeerd als bedreigde diersoort. De tweede soort, S. guntheri, werd pas in 1989 ontdekt.
Tuatara's worden, net als veel inheemse dieren in Nieuw-Zeeland, bedreigd door het verlies van habitats en de geïntroduceerde Polynesische rat Rattus exulans. Op het vasteland waren ze uitgestorven en de resterende populaties bleven beperkt tot 32 eilanden voor de kust, totdat ze in 2005 voor het eerst op het vasteland werden uitgezet in het zwaar omheinde en bewaakte Karori Wildlife Sanctuary.
Vragen en antwoorden
V: Wat zijn de Tuatara?
A: De Tuatara zijn reptielen die op hagedissen lijken.
V: Wat is er uniek aan de Tuatara?
A: De Tuatara's hebben twee rijen tanden in hun bovenkaak die een rij in de onderkaak overlappen, een patroon dat niet voorkomt bij andere levende soorten.
V: Hoeveel soorten Tuatara's zijn er?
A: Er zijn twee soorten Tuatara's.
V: Waar leven Tuatara's?
A: Tuatara's zijn endemisch in Nieuw-Zeeland, wat betekent dat ze alleen daar leven.
V: Wat zijn de naaste levende verwanten van de Tuatara?
A: De naaste levende verwanten van de Tuatara zijn hagedissen en slangen.
V: Wat is de betekenis van de gestekelde kuif op de Tuatara?
A: De stekelkuif op de rug van de Tuatara is waar het Maori-woord "Tuatara" naar verwijst. Hij is meer uitgesproken bij de mannetjes.
V: Wanneer kwam de Tuatara-orde van reptielen tot bloei?
A: De Tuatara-orde van reptielen kwam ongeveer 200 miljoen jaar geleden tot bloei.
