Nieuw-Zeeland | eilandland in Oceanië

Nieuw-Zeeland (bekend als Aotearoa in de Māori taal) is een eilandland in Oceanië. Het is een soevereine staat in het zuidwestelijke deel van de Stille Oceaan. Het bestaat uit twee grote eilanden (het Noordereiland en het Zuidereiland) en vele kleinere eilanden. Deze eilanden liggen ten zuidoosten van Australië. Nieuw-Zeeland was een van de laatste plaatsen ter wereld die de mens ontdekte, omdat het ver verwijderd is van het grootste deel van de wereld. Gedurende zijn tijd zonder mensen, was Nieuw-Zeeland een geweldige plek voor een ongewone reeks planten en dieren om zich te ontwikkelen.

De huidige hoofdstad van het land is Wellington, en de grootste stad is Auckland. Beide steden liggen op het Noordereiland. De grootste stad op het Zuidereiland is Christchurch.

De officiële talen zijn Engels, Māori en Nieuw-Zeelandse gebarentaal. Het Engels heeft nooit de status van officiële taal gekregen in de wetten van NZ, maar wordt gebruikt als standaard officiële taal vanwege het brede gebruik ervan.

In 2010 zei een krant in NZ dat Nieuw-Zeeland het 8e gelukkigste land ter wereld was.

Naam

In de Māori taal wordt het land Aotearoa genoemd, wat "Land van de Lange Witte Wolk" betekent. Ao betekent "wolk", thee betekent "wit", en roa betekent "lang". De naam "Nieuw-Zeeland" komt van "Zeeland" in het Nederlands, nadat de Nederlandse ontdekkingsreiziger Abel Tasman de eilanden had gezien. Zeeland is een provincie van Nederland.

Overheid en politiek

Nieuw-Zeeland is een constitutionele monarchie en een parlementaire democratie. Het staatshoofd is Karel III. De premier is Jacinda Ardern, leider van de Labour Party.

Nieuw-Zeeland heeft van zichzelf een kernwapenvrije zone gemaakt: ze gebruiken geen kernenergie en staan geen kernwapens of door kernenergie aangedreven schepen toe op hun grondgebied.

Elke 3 jaar worden er verkiezingen gehouden.

Mensen

Bij de volkstelling van 2018 woonden er 4.699.755 mensen in Nieuw-Zeeland. De meesten van hen hebben Europese voorouders. De inheemse bevolking van Nieuw-Zeeland, de Māori, telt 775.836 inwoners, ofwel 16,5%.

De inwoners van Nieuw-Zeeland noemen zichzelf vaak Kiwi's. Deze naam is afgeleid van de kiwi, een inheemse vogel zonder vleugels die wordt beschouwd als de nationale vogel van het land.

Het Noordereiland is kleiner dan het Zuidereiland, maar de meeste mensen (meer dan 3 miljoen) wonen er. Dit zou kunnen komen doordat het Noordereiland meestal warmer is en meer grote steden heeft.

Ongeveer de helft van de mensen in Nieuw-Zeeland is religieus. Bij de volkstelling van 2018 had 48,2% geen religie. De belangrijkste godsdienst in Nieuw-Zeeland is het christendom. Iets meer dan 2 miljoen Nieuw-Zeelanders zijn christen. De tweede meest voorkomende godsdienst is het hindoeïsme, met 2,6%.

Steden

De meeste Nieuw-Zeelanders wonen in stedelijke gebieden, terwijl de overige 27% in kleine steden of boerengemeenschappen woont.

Wellington is de hoofdstad van Nieuw-Zeeland. Auckland is de grootste stad, met ongeveer 1 miljoen inwoners. Andere steden op het Noordereiland zijn Hamilton, Tauranga, Napier/Hastings, New Plymouth, Whanganui en Palmerston North. Steden op het Zuidereiland zijn Christchurch, Dunedin, Nelson, Invercargill en Timaru.

Geologische oorsprong

Nieuw-Zeeland ligt op de grens tussen de Australische en de Pacifische continentale plaat. Toen deze twee platen op elkaar botsten ('botsten'), schoof de Pacifische plaat onder de Australische plaat, ten noorden van het Zuidereiland. Als gevolg daarvan is er veel vulkanische activiteit geweest. Ten zuiden van het Zuidereiland schuift de Australische plaat in plaats daarvan onder de Pacifische plaat. De platen schuiven langs elkaar heen op het Zuidereiland, waar ze de Zuidelijke Alpen hebben opgestuwd. Door deze twee botsende platen kent Nieuw-Zeeland vaak aardbevingen. Een van de bekendste is de groep aardbevingen van 2010-2011 die het gebied rond Christchurch heeft getroffen.

Uit het diagram blijkt dat het Noordereiland op de Australische plaat ligt, maar het grootste deel van het Zuidereiland op de Pacifische plaat. Nieuw-Zeeland is nog steeds geologisch actief, en dat zal zo blijven zolang de eilanden boven de plaatgrens liggen.

Oude geologie

De oudste gesteenten in Nieuw-Zeeland dateren uit het Cambrium, 512 miljoen jaar geleden. Nieuw-Zeeland werd deel van het wereldwijde supercontinent Pangaea. Toen dat splitste (eind-Trias/begin Jura), ging Nieuw-Zeeland deel uitmaken van het zuidelijke supercontinent Gondwana. Uiteindelijk viel Gondwana uiteen en bleven de continenten ongeveer zoals ze nu zijn.

Belangrijke breukzones van Nieuw-Zeeland. Het laat zien hoe de Pacifische en Australische platen tegen elkaar bewegen.

Natuurlijke historie

Nieuw-Zeeland was lange tijd geïsoleerd van de rest van de wereld. Het splitste zich 83 miljoen jaar geleden af van Australië. Daardoor zijn er veel planten en dieren die alleen in Nieuw-Zeeland voorkomen. Voordat de mens naar Nieuw-Zeeland kwam, waren er geen zoogdieren, behalve drie soorten vleermuizen en zeezoogdieren zoals zeehonden, dolfijnen en walvissen. In plaats daarvan heeft Nieuw-Zeeland veel verschillende soorten vogels. Nieuw-Zeeland heeft verschillende soorten loopvogels, waaronder de kiwi en de kakapo. Bij de hagedissen is vooral de Tuatara belangrijk, het enige levende lid van een hele orde van reptielen.

Nieuw-Zeeland had vroeger meer zeldzame soorten, maar sommige, vooral vogels, werden al vroeg in de geschiedenis tot uitsterving bejaagd. De reuzenmaa, Dinornis, is een beroemd voorbeeld. De groep vogels waartoe de moa behoort, bestond al sinds het Krijt. De mens arriveerde ongeveer duizend jaar geleden in Nieuw-Zeeland, toen er veel moa's leefden, vooral op het Zuidereiland. Overal in Nieuw-Zeeland zijn archeologische vindplaatsen met bewijzen van moa jacht. De moa is ongeveer vijfhonderd jaar geleden uitgestorven. Uitsterven dichter bij vandaag is veroorzaakt door habitatverandering en geïntroduceerde soorten zoals ratten, honden, katten en buidelratten, die de inheemse vogels en hagedissen doden of hun eieren opeten.

Overige informatie

Sir Edmund Hillary, de eerste man die de top van de Mount Everest beklom, kwam uit Nieuw-Zeeland.
Nieuw-Zeeland is populairder geworden sinds de Nieuw-Zeelander Peter Jackson er de Lord of the Rings-films maakte.
Veel boeren in Nieuw-Zeeland fokken schapen. Er zijn veel meer schapen dan mensen in Nieuw-Zeeland (20 schapen voor 1 mens).
Veel Nieuw-Zeelanders zijn geïnteresseerd in sport. Hun nationale sport wordt meestal beschouwd als rugby (in de winter). Ze hebben indrukwekkende atleten in roeien, fietsen, kogelstoten, discuswerpen, ijzeren man, triatlon, zeilen, klimmen, surfen, cricket, netbal, softbal, windsurfen, zweefvliegen, en nog veel meer.
Nieuw-Zeelanders houden van buitenactiviteiten. Het land heeft een "schoon, groen" imago, maar van de 41 geïndustrialiseerde landen stond de uitstoot per persoon in 2017 op de 7e plaats. Echte slechte lucht- en watervervuiling is vrij zeldzaam, hoewel incidentele uitbraken in de afgelopen 20 jaar problemen hebben veroorzaakt voor het vee en de omringende wateren. De meeste grote rivieren (naar schatting 60% in 2017) zijn niet veilig om in te zwemmen als gevolg van landbouwvervuiling en afspoeling.
Net als veel andere kleine landen heeft Nieuw-Zeeland een sterke lokale media. Nieuw-Zeeland heeft een grote verscheidenheid aan muzikanten, televisie- en radiocoryfeeën en stand-up comedians. Hoewel de meeste gewoon "wereldberoemd zijn in Nieuw-Zeeland", hebben vele anderen het met succes gemaakt op de internationale scène. Tot deze mensen en groepen behoren Russell Crowe (acteur), Kiri Te Kanawa (zangeres), de Flight of the Conchords, Lorde, Crowded House (bands/zangers), Lee Tamahori, Taika Waititi en Peter Jackson (filmregisseurs).
Het NZ-leger doet vooral aan vredeshandhaving en ondersteuning bij natuurrampen. Tijdens de invasie van Irak in 2003 stuurde Nieuw-Zeeland ingenieurs naar Irak voor de wederopbouw.
Het midden van het Noordereiland van Nieuw-Zeeland heeft een bijna-woestijn. State Highway 1, de belangrijkste noord-zuidweg, loopt door die woestijn. Dit deel van de weg in de woestijn - de Desert Road - kan in de winter vaak worden afgesloten. Het wordt een woestijn genoemd omdat er kale plekken zijn en ongewone planten die normaal gesproken op bergen groeien.

Gerelateerde pagina's

Dieren van Nieuw-Zeeland
Lijst van rivieren in Nieuw-Zeeland
Nieuw-Zeeland op de Olympische Spelen
Nieuw-Zeelands nationaal voetbalteam

Vragen en antwoorden

V: Wat is de naam van het land in het Māori?

A: De naam van het land in de Māori taal is Aotearoa.

V: Waar ligt Nieuw-Zeeland?

A: Nieuw-Zeeland ligt in Oceanië, ten zuidoosten van Australië, in het zuidwestelijke deel van de Stille Oceaan.

V: Uit hoeveel eilanden bestaat Nieuw-Zeeland?

A: Nieuw-Zeeland bestaat uit twee grote eilanden (het Noordereiland en het Zuidereiland) en vele kleinere eilanden.

V: Wat zijn de officiële talen die in Nieuw-Zeeland gesproken worden?

A: De officiële talen die in Nieuw-Zeeland worden gesproken zijn Engels, Māori en Nieuw-Zeelandse gebarentaal. Engels heeft nooit de status van officiële taal gekregen in de NZ wetten, maar het wordt gebruikt als een standaard officiële taal vanwege het brede gebruik ervan.