Didgeridoo

Het woord

"Didgeridoo" zou een woord zijn dat in het Westen is uitgevonden, niet een Aboriginal woord. Het zou afkomstig kunnen zijn van de Ierse woorden dúdaire of dúidire. Dit betekent "trompettist; constante roker, puffer; langnekkig persoon, luistervink; hummer, crooner" en dubh, wat "zwart" betekent (of duth, wat "inheems" betekent). Deze theorie wordt echter niet algemeen aanvaard.

De vroegste voorbeelden van het woord in druk verschenen in een uitgave van Smith's Weekly in 1919, waar het een "helse didjerry" werd genoemd die "slechts één geluid voortbracht - (dat klonk als) didjerry, didjerry, didjerry enzovoort". Het werd ook gebruikt in het Australisch Nationaal Woordenboek van 1919, in The Bulletin in 1924 en in de geschriften van Herbert Basedow in 1926. Er zijn meer dan 45 namen voor dit instrument bij de Aboriginals van Noord-Australië, waaronder Yirdaki. Yirdaki, soms ook gespeld als yidaki, is voor het instrument dat gemaakt en gebruikt wordt door het Yolngu-volk van noordoostelijk Arnhem Land.

Het maken van een didgeridoo

Aboriginal didgeridoos worden gemaakt in de traditionele gemeenschappen in Noord-Australië of door makers die naar Midden- en Noord-Australië reizen om de materialen te halen. Ze worden gewoonlijk gemaakt van hardhout, meestal eucalyptussoorten die inheems zijn in het gebied. Soms wordt een inheemse bamboe, zoals Bambusa arnhemica, of pandanus gebruikt. De hoofdstam van de boom wordt gebruikt, hoewel ook een grote tak kan worden gebruikt. Aboriginal makers besteden veel tijd aan het zoeken naar een boom die door termieten is uitgehold. Als de holte te groot of te klein is, zal het instrument van slechte kwaliteit zijn.

Wanneer een boom is gevonden en omgehakt, wordt het deel van de stam of tak dat in een didgeridoo zal worden verwerkt eruit gesneden. De schors wordt eraf gehaald, de uiteinden worden bijgesneden, en er wordt wat vorm aan de buitenkant gegeven. De buitenkant kan worden geverfd of naturel worden gelaten. Een rand van bijenwas kan op het mondstuk worden aangebracht. Traditionele instrumenten van de Aboriginals in Arnhem Land zijn soms voorzien van een "sugarbag" mondstuk. Dit is zwarte bijenwas van wilde bijen en heeft een eigen speciale geur.

Didgeridoos kunnen ook worden gemaakt van PVC pijpen, uitheemse harde houtsoorten (die worden gespleten, uitgehold en weer samengevoegd), glasvezel, metaal, agave, klei, hennep (een bioplastic genaamd zelfo), en zelfs koolstofvezel. Deze didgeridoos hebben meestal een binnendiameter van ongeveer 1,25" tot een bel van ergens tussen de twee en acht inches en hebben een lengte die gemaakt is op de gewenste toonsoort. Het mondstuk kan gemaakt zijn van bijenwas, hardhout of gewoon geschuurd en op maat gemaakt door de vakman. In PVC kan een rubberen stop worden gebruikt met een gat erin gesneden.

Moderne didgeridoo ontwerpen zijn anders dan de traditionele Australische Aboriginal didgeridoo. Ze worden erkend als een apart instrument. De didgeridoo ontwerpen begonnen te veranderen aan het eind van de 20ste eeuw door het gebruik van nieuwe materialen en andere vormen.

Een mondstuk van was wordt zacht als het bespeeld wordt, en vormt een betere luchtafdichting.

Spelen

Een didgeridoo wordt meestal zittend bespeeld omdat ze zo lang zijn. Het wordt bespeeld met continu trillende lippen om de drone te maken, terwijl gebruik wordt gemaakt van een speciale manier van ademhalen die circulair ademen wordt genoemd. Dit betekent dat een speler inademt door de neus op hetzelfde moment als lucht uit de mond duwt. Een ervaren speler kan de lucht in zijn longen bijvullen. Met oefening kan de speler een noot zo lang laten spelen als hij wil. Er zijn opnames van moderne didgeridoo spelers die meer dan 40 minuten spelen zonder te stoppen; Mark Atkins op Didgeridoo Concerto (1994) speelt meer dan 50 minuten onafgebroken.

Het ritme van de cirkelvormige ademhaling, geeft het instrument zijn gemakkelijk herkenbare geluid. Andere veranderingen in het geluid van de didgeridoo kunnen worden aangebracht door vocale geluiden aan de drone toe te voegen. De meeste van deze geluiden zijn gerelateerd aan de geluiden van Australische dieren, zoals de dingo of de kookaburra. Om deze geluiden te maken moeten de spelers gewoon hun stem gebruiken om de geluiden van de dieren te maken terwijl ze lucht door het instrument blijven blazen. De resultaten variëren van zeer hoge geluiden tot zeer lage geluiden. Het toevoegen van vocale geluiden verhoogt de complexiteit van het spel.

Anthony Baines schreef dat de didgeridoo is als "...een auditieve caleidoscoop van klankkleuren". Hij zei ook dat de virtuoze vaardigheden die de beste vertolkers gebruiken anders zijn dan die welke nodig zijn op enig ander instrument.

Hangklang's optreden met een Didgeridoo in Berlijn 2010 /Malzfabrik

Gebruik van de didgeridoo

De didgeridoo werd voornamelijk bespeeld voor ceremoniële dansen en zang. Het was ook gebruikelijk dat didgeridoos bespeeld werden voor vermaak buiten het ceremoniële leven. In het noorden van Australië is de didgeridoo nog steeds een zeer belangrijke bespeler voor zangers en dansers bij het overleven van culturele ceremonies. Vandaag de dag is het meeste didgeridoo spelen voor vermaak in zowel inheemse Australische gemeenschappen als elders in de wereld.

Paar stokken, soms klapstokken of bilma genoemd, bepalen de maat voor de liederen tijdens ceremonies. Het ritme van de didgeridoo en de beat van de clapsticks gebruiken patronen die al vele generaties worden doorgegeven. Traditioneel bespelen alleen mannen de didgeridoo en zingen tijdens ceremonies, maar zowel mannen als vrouwen mogen dansen. Er waren vrouwelijke didgeridoo-spelers, maar zij speelden niet tijdens ceremonies en het werd niet aangemoedigd. Linda Barwick, een etnomusicologe, zegt dat van oudsher vrouwen de didgeridoo niet bespeelden tijdens ceremonies, maar in informele situaties is er geen verbod in de Dreaming Law. Op 3 september 2008 heeft uitgeverij Harper Collins een publieke verontschuldiging uitgesproken voor haar boek "The Daring Book for Girls", dat in oktober zou verschijnen en waarin meisjes openlijk werden aangemoedigd het instrument te bespelen.

Didgeridoo in populaire cultuur

De didgeridoo wordt nu vaak gebruikt als instrument in de experimentele en avant-garde muziek scene. Industriële muziekgroepen zoals Test Department- gebruikten geluiden van dit instrument in hun optredens, waarbij ze een link legden tussen ecologie en industrie, beïnvloed door etnische muziek en cultuur.

Het is ook een instrument geweest dat gebruikt werd voor de fusie van tribale ritmes met een black metal geluid. Een muziekproject genaamd Naakhum gebruikte het paganisme van de Australische stammen en vele anderen als benadering.

Een didgeridoo wordt bespeeld door Tristin Chanel

Souvenir didgeridoos

De meeste didgeridoos die vandaag de dag gemaakt worden zijn voor souvenir doeleinden. Het is gebruikelijk didgeridoos aan te treffen die gemaakt zijn van niet inheems hout en die door niet inheemse kunstenaars op onjuiste wijze zijn versierd met kleurrijke ontwerpen of gekopieerde stippenpatronen. Deze versieringen maken geen gebruik van traditionele droomtijd verhalen of ontwerpen. Deze didgeridoos variëren ook vaak sterk in grootte en vorm, waarbij vele dunner en rechter zijn. Als gevolg van de ongeschikte houtsoorten, vormen en lengtes kunnen souvenir didgeridoos zelden als muziekinstrument worden gebruikt.

Het versieren van souvenir didgeridoos wordt door Aboriginal gemeenschappen vaak gezien als beledigend, ongepast, inadequaat, onnauwkeurig en in veel gevallen, misleidend. Het kopiëren van traditionele kunstwerken wordt ook gebruikt om deze didgeridoos aan nietsvermoedende toeristen te verkopen.

Voordelen voor de gezondheid

Een studie uit 2005 in het British Medical Journal toonde aan dat het aanleren en bespelen van de didgeridoo het snurken en slaapapneu vermindert. De didgeridoo doet dit door de spieren in de bovenste luchtwegen sterker te maken, en dit helpt hen open te blijven tijdens de slaap. Deze versterking gebeurt nadat de speler de circulaire ademhalingstechniek heeft geleerd.