Onpartijdigheid
Een essentieel onderdeel van alle rechtsstelsels in de wereld is onpartijdigheid. Het is belangrijk dat rechtbanken, rechters, jury's en arbiters onpartijdig zijn. Het is evenzeer belangrijk dat de rechtsstelsels zelf onpartijdig zijn.
Rechters en tribunalen
Rechters kunnen niet de ene partij bevoordelen boven de andere of meer gewicht geven aan de eisen van de ene partij dan aan die van de andere. Rechters leren over het recht van buiten de rechtszaal en voordat een proces begint. Daarom kan een rechter een mening hebben over het recht. Wanneer een rechter deze mening uit, is hij of zij niet onpartijdig.
Jury's
In het Amerikaanse rechtssysteem worden jury's gescreend en personen geselecteerd door een proces dat voir dire heet. Zowel de aanklager als de verdediging ondervragen jury kandidaten voor een rechter. Dit is om te zien of ze onpartijdig kunnen blijven. Iedereen die een persoonlijk belang heeft bij de uitkomst van het proces of die duidelijk partijdig is, kan worden verwijderd. Dit heet het schrappen van een jurylid. Het komt zelden voor dat meer dan 10% van de potentiële juryleden uit een proces wordt verwijderd. Juryrechtspraak is begonnen in het Verenigd Koninkrijk. Behalve in gevallen waarin de wet voorziet, heeft elke persoon die van een misdrijf wordt beschuldigd, recht op een onpartijdig juryproces. Steeds meer strafprocessen worden zonder jury gevoerd. De minder zware misdrijven worden berecht door magistraten. Het Canadese Handvest van Rechten en Vrijheden garandeert het recht op een eerlijk proces. In Canada bestaat een jury uit 12 gewone personen, man of vrouw, die geacht worden de feiten onpartijdig te beoordelen. Zij beslissen of de Kroon (de aanklager) zijn zaak heeft verdedigd. Rechters hebben de mogelijkheid om de jury uit te breiden tot 13 of 14 juryleden, maar slechts 12 mogen stemmen over de schuld of onschuld van de verdachte.
Jury's in Schotland bestaan uit 15 juryleden. In veel Europese civielrechtelijke landen en Japan kunnen jury's bestaan uit leken en rechters. Ook kan de tegenpartij geen juryleden schrappen zoals in de Verenigde Staten.
Velen geloven dat de Magna Carta als eerste het recht op berechting door gelijken garandeerde. Het Latijnse judicium parium betekent niet juryrechtspraak. Het woord judicium betekende in de toenmalige taal een rechter. De term liber homo, meestal vertaald als vrije man, was in die tijd een beperkte klasse in Engeland. Het betekende dus niet elke persoon.
