Adaptieve immuunsysteem bestaat
Het adaptieve immuunsysteem bestaat uit gespecialiseerde cellen en processen die ziekteverwekkers doden of hun aanval voorkomen.
Het adaptieve immuunsysteem wordt aangezet door het evolutionair oudere aangeboren immuunsysteem. Dit oudere systeem is niet-specifiek, terwijl het adaptieve systeem is afgestemd op specifieke doelwitten.
Terwijl het aangeboren immuunsysteem wordt aangetroffen in alle metazoa, wordt het adaptieve systeem alleen aangetroffen in gewervelde dieren. Men denkt dat het ontstaan is bij de eerste gewervelde dieren met kaken.
De adaptieve immuunrespons geeft het gewervelde immuunsysteem het vermogen specifieke ziekteverwekkers te herkennen en te onthouden. Telkens wanneer een bepaalde ziekteverwekker wordt aangetroffen, zet het systeem een sterkere aanval in. Het is een adaptieve immuniteit omdat het immuunsysteem van het lichaam zich voorbereidt op toekomstige uitdagingen.
Een beeld van een enkele menselijke lymfocyt met een rasterelektronenmicroscoop (SEM).
Gelaagde verdediging
Het immuunsysteem beschermt organismen tegen infecties met gelaagde verdedigingsmechanismen. Eenvoudig gezegd: fysieke barrières voorkomen dat ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen het organisme binnendringen.
Als een ziekteverwekker deze barrières doorbreekt, zorgt het aangeboren immuunsysteem voor een onmiddellijke, maar niet-specifieke reactie. Aangeboren immuunsystemen worden bij alle planten en dieren aangetroffen.
Indien ziekteverwekkers erin slagen de aangeboren reactie te omzeilen, beschikken gewervelde dieren over een derde beschermingslaag, het adaptieve immuunsysteem, dat geactiveerd wordt door de aangeboren reactie. Hier past het immuunsysteem zijn reactie tijdens een infectie aan om de ziekteverwekker beter te kunnen herkennen.
Nadat de ziekteverwekker is gedood, gaat het nageslacht van B- en T-cellen verder. Zij zijn klaar voor een snellere reactie de volgende keer. Dit is een soort "immunologisch geheugen". Deze cellen stellen het adaptieve immuunsysteem in staat om elke keer dat deze ziekteverwekker wordt aangetroffen, sneller en sterker aan te vallen.
| Bestanddelen van het immuunsysteem | |
| Aangeboren immuunsysteem | Adaptief immuunsysteem |
| De reactie is niet specifiek | Pathogene en antigeenspecifieke respons |
| Blootstelling leidt tot onmiddellijke maximale reactie | Vertragingstijd tussen blootstelling en maximale respons |
| Cel-gemedieerde en humorale componenten | Cel-gemedieerde (T lymfocyten) en humorale (antilichamen) componenten |
| Geen immunologisch geheugen | Blootstelling leidt tot immunologisch geheugen |
| Gevonden in bijna alle levensvormen | Alleen gevonden bij gewervelde dieren met kaken |
Zowel de aangeboren als de adaptieve immuniteit zijn afhankelijk van het vermogen van het immuunsysteem om onderscheid te maken tussen zelf- en niet-zelfmoleculen. In de immunologie zijn zelfmoleculen die bestanddelen van het lichaam van een organisme die door het immuunsysteem kunnen worden onderscheiden van lichaamsvreemde stoffen. Niet-zelfmoleculen daarentegen worden herkend als lichaamsvreemde moleculen. Een klasse van niet-zelfmoleculen worden antigenen (afkorting van antilichaamgeneratoren) genoemd en worden gedefinieerd als stoffen die zich binden aan specifieke immuunreceptoren en een immuunreactie uitlokken.
Functies
De adaptieve immuniteit wordt bij gewervelde dieren in werking gesteld wanneer een ziekteverwekker het aangeboren immuunsysteem omzeilt en een drempelniveau van antigeen genereert.
De belangrijkste functies van het adaptieve immuunsysteem zijn:
- de herkenning van specifieke "niet-zelf"-antigenen in aanwezigheid van "zelf"-antigenen, tijdens het proces van antigeenpresentatie (waarbij macrofagen en dendritische cellen antigenen vangen zodat T-cellen ze kunnen herkennen).
- het genereren van reacties die zijn afgestemd op het maximaal elimineren van specifieke pathogenen of met pathogenen geïnfecteerde cellen.
- de ontwikkeling van een immunologisch geheugen, waarbij elke ziekteverwekker wordt "herinnerd" door een kenmerkend antilichaam. Op deze geheugencellen kan een beroep worden gedaan om een ziekteverwekker snel te elimineren, mochten zich later infecties voordoen.
| Natuurlijk verkregen | Kunstmatig verworven |
| Actief- Antigeen komt op natuurlijke wijze het lichaam binnen | Actief- Antigenen worden in vaccins ingebracht. |
| Passieve antilichamen gaan van de moeder via de placenta over op de foetus of van de zuigeling via de moedermelk. | Passief- Voorgevormde antilichamen in immuunserum worden door injectie ingebracht. |
Vragen en antwoorden
V: Waaruit bestaat het adaptieve immuunsysteem?
A: Het adaptieve immuunsysteem bestaat uit gespecialiseerde cellen en processen.
V: Hoe wordt het adaptieve immuunsysteem geactiveerd?
A: Het adaptieve immuunsysteem wordt ingeschakeld door het aangeboren immuunsysteem.
V: Wat is het verschil tussen het aangeboren en het adaptieve immuunsysteem?
A: Het aangeboren immuunsysteem is niet-specifiek, terwijl het adaptieve immuunsysteem is afgestemd op specifieke doelen.
V: Bij welke dieren komt het aangeboren immuunsysteem voor?
A: Het aangeboren immuunsysteem komt voor bij alle metazoa.
V: In welke dieren komt het adaptieve immuunsysteem voor?
A: Het adaptieve immuunsysteem komt alleen voor bij gewervelde dieren.
V: Wanneer is het adaptieve immuunsysteem ontstaan?
A: Het adaptieve immuunsysteem zou zijn ontstaan bij de eerste gewervelde dieren met kaken.
V: Waarom wordt het adaptieve immuunsysteem "adaptief" genoemd?
A: De adaptieve immuunrespons geeft het gewervelde immuunsysteem het vermogen om specifieke ziekteverwekkers te herkennen en te onthouden, en sterkere aanvallen uit te voeren telkens wanneer een bepaalde ziekteverwekker wordt aangetroffen. Het wordt adaptieve immuniteit genoemd omdat het immuunsysteem van het lichaam zich voorbereidt op toekomstige uitdagingen.
