Immunologie
Immunologie is de studie van het immuunsysteem. Het immuunsysteem is het deel van het lichaam dat werkt tegen infectie en parasitisme door andere levende wezens. Immunologie houdt zich bezig met de werking van het immuunsysteem in gezondheid en ziekten, en met storingen van het immuunsysteem.
In alle planten en dieren is een immuunsysteem aanwezig. We weten dit omdat biologen genen hebben gevonden die coderen voor tolachtige receptoren in veel verschillende metazolen. Deze tolachtige receptoren kunnen bacteriën herkennen als 'vreemd' en zijn het uitgangspunt voor immuunreacties. Het type immuniteit dat wordt geactiveerd door de toll-like receptoren wordt aangeboren immuniteit genoemd. Dit komt omdat het volledig vererft in ons genoom, en volledig werkt zodra onze weefsels en organen goed ontwikkeld zijn.
Gewervelde dieren, en alleen gewervelde dieren, hebben een tweede soort immuniteit. Dit wordt adaptieve immuniteit genoemd, omdat het eerdere infecties 'onthoudt'. Als dezelfde infectie dan weer optreedt, is de reactie veel sterker en sneller. Dit immunologische geheugen "biedt een enorm overlevingsvoordeel" en daarmee kunnen gewervelde dieren "gedurende een lang leven overleven in een omgeving vol ziekteverwekkers".
Soorten immuniteit bij gewervelde dieren
Innerlijke immuunrespons
Het aangeboren immuunsysteem is meestal alle cellen en systemen die niet aan een bepaalde ziekteverwekker hoeven te worden blootgesteld voordat ze kunnen werken.
De aangeboren immuniteit begint bij de huid, die een uitstekende barrière vormt tegen infecties.
Adaptieve immuunrespons
Het adaptieve immuunsysteem omvat cellen en systemen die wel eerder aan een ziekteverwekker moeten worden blootgesteld. Het verklaart het unieke vermogen van het immuunsysteem van zoogdieren om zich eerdere infecties te herinneren en een snelle en robuuste reactie op secundaire infecties op te zetten. Dit immunologisch geheugen is te danken aan de biologie van T-cellen en B-cellen.
Andere aspecten van de immuniteit
Vaccins stimuleren het verworven immuunsysteem door het aanbieden van zwakke vormen van infectie die het lichaam kan bestrijden. Het systeem onthoudt hoe het opnieuw te doen als er een sterkere infectie optreedt. Als het vaccin werkt, kan het lichaam vervolgens een ernstige infectie bestrijden.
De distributie van vaccins en andere immuunsystemen die van invloed zijn op genezing kan worden beschouwd als een ander niveau van het verworven immuunsysteem, een niveau dat wordt bepaald door de toegang tot vaccinatie en medicijnen in het algemeen. Het snijpunt hiervan met de verspreiding van de ziekte (zoals bestudeerd in de epidemiologie) maakt deel uit van het domein van de volksgezondheid.
Fouten en zwakke punten
Fouten in het immuunsysteem kunnen schade veroorzaken. Bij auto-immuunziekten valt het lichaam delen van zichzelf aan omdat het systeem sommige delen van het lichaam foutief als 'vreemd' aanpakt. Sommige soorten artritis worden op deze manier veroorzaakt.
Soms glijden ernstige ziekteverwekkers naar binnen omdat hun oppervlak is vermomd als iets wat de gastheercelwanden kunnen accepteren. Zo werken virussen. Eenmaal in een cel controleert hun genetisch materiaal de cel. Infecties zoals HIV komen op deze manier binnen en vallen dan de cellen aan die de basis vormen van het immuunsysteem. Kunstmatige middelen worden vaak gebruikt om de werking van het immuunsysteem in een HIV-getroffen lichaam te herstellen en het ontstaan van AIDS te voorkomen. Dit is een van de meest complexe kwesties in de immunologie, omdat het elk niveau van dat systeem betreft. Dit onderzoek in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw heeft het beeld van het menselijk immuunsysteem en zijn functies en integratie in het menselijk lichaam radicaal veranderd.
Geschiedenis van de immunologie
Immunologie is een wetenschap die de structuur en functie van het immuunsysteem onderzoekt. Het komt voort uit de geneeskunde en uit vroege studies over de oorzaken van de immuniteit tegen ziekten. De vroegst bekende vermelding van immuniteit was tijdens de plaag van Athene in 430 voor Christus. Thucydides (460-395 VC) merkte op dat mensen die hersteld waren van een vorige periode van sommige ziekten de zieken konden verplegen zonder de ziekte een tweede keer aan te gaan.
In de 18e eeuw experimenteerde Pierre-Louis Moreau de Maupertuis met schorpioenengif en constateerde dat bepaalde honden en muizen immuun waren voor dit gif. Deze en andere waarnemingen van verworven immuniteit leidden ertoe dat Louis Pasteur (1822-1895) vaccinatie en de kiem-theorie van de ziekte ontwikkelde. De theorie van Pasteur was in directe tegenstelling tot de hedendaagse ziektetheorieën, zoals de miasma-theorie. Pas in de bewijzen die Robert Koch (1843-1910) in 1891 publiceerde (waarvoor hij in 1905 een Nobelprijs kreeg) werd bevestigd dat micro-organismen de oorzaak waren van een besmettelijke ziekte. Virussen werden bevestigd als menselijke ziekteverwekkers in 1901, toen het gele koortsvirus werd ontdekt door Walter Reed (1851-1902).
De immunologie maakte tegen het einde van de 19e eeuw een grote vooruitgang, door snelle ontwikkelingen, in de studie van de humorale immuniteit en de cellulaire immuniteit. Van bijzonder belang was het werk van Paul Ehrlich (1854-1915), die de nevenketentheorie voorstelde om de specificiteit van de antigeen-antilichaamreactie te verklaren. De Nobelprijs voor 1908 werd gezamenlijk toegekend aan Ehrlich en de grondlegger van de cellulaire immunologie, Ilja Mechnikov (1845-1916).
De eenvoudigste vorm van immuniteit is het DNA-beperkingssysteem in bacteriën dat infectie door bacteriofagen voorkomt.
Gerelateerde pagina's
- Lymfatisch systeem
- Witte bloedcel
Vragen en antwoorden
V: Wat is immunologie?
A: Immunologie is de studie van het immuunsysteem bij planten en dieren.
V: Wat is het immuunsysteem?
A: Het immuunsysteem is een verzameling organen, weefsels en cellen die het lichaam beschermen tegen infecties door andere levende organismen.
V: Waar houdt immunologie zich mee bezig?
A: Immunologie houdt zich bezig met de werking van het immuunsysteem bij gezondheid en ziekten, en met storingen van het immuunsysteem.
V: Worden toll-like receptoren alleen bij dieren gevonden?
A: Nee, toll-like receptoren worden in veel verschillende metazoën gevonden, zowel planten als dieren.
V: Wat is aangeboren immuniteit?
A: Aangeboren immuniteit is een type immuniteit dat in onze genen geërfd is en volledig werkt zodra onze weefsels en organen goed ontwikkeld zijn. Het wordt geactiveerd door toll-like receptoren.
V: Wat is adaptieve immuniteit?
A: Adaptieve immuniteit is een type immuniteit dat eerdere infecties "onthoudt". Als dezelfde infectie opnieuw optreedt, is de reactie veel sterker en sneller.
V: Welk type immuniteit "geeft een enorm overlevingsvoordeel"?
A: Adaptieve immuniteit "geeft een enorm overlevingsvoordeel" omdat het gewervelde dieren in staat stelt om een lang leven lang te overleven in een omgeving vol ziekteverwekkers.
