Aardbeving | plotselinge beweging of beving van de tektonische platen van de aarde

Zones

Aardbevingsgebieden zijn geconcentreerd in bepaalde delen van de wereld. De eerste is de Pacifische gordel, die de Stille Oceaan omcirkelt. Dit deel is de grootste seismische gordel: het heeft de meeste actieve aardbevingen en de meeste vulkanen.

Het tweede deel is de Alpide-gordel. Deze omvat de seismische activiteiten van Sumatra, naar de Himalaya, naar Zuid-Europa en Noord-Afrika, naar de Atlantische Oceaan.

Deze gordels liggen langs de randen van tektonische platen. De tektonische platen duwen op elkaar en zorgen voor grote spanningen.

 
Grote aardbevingen van 1900 tot 2017  

Geschiedenis

Aardbevingen treffen soms steden en maken honderden of duizenden slachtoffers. De meeste aardbevingen gebeuren langs de Pacific Ring of Fire, maar de grootste gebeuren meestal op andere plaatsen. Tectonisch actieve plaatsen zijn plaatsen waar regelmatig aardbevingen of vulkaanuitbarstingen voorkomen.

 

Oorzaken van een aardbeving

Aardbevingen worden veroorzaakt door tektonische bewegingen in de aardkorst. De belangrijkste oorzaak is dat tektonische platen over elkaar heen schuiven, waardoor orogenese (gebergtevorming) en zware aardbevingen ontstaan.

De grenzen tussen bewegende platen vormen de grootste breukvlakken op aarde. Wanneer ze aan elkaar kleven, leidt de beweging tussen de platen tot toenemende spanning. Dit gaat door totdat de spanning toeneemt en breekt, waardoor plotseling schuiven over het opgesloten deel van de breuk mogelijk wordt. Hierdoor komt de opgeslagen energie vrij in de vorm van schokgolven. De San Andreas-breuk in San Francisco en de Rift Valley-breuk in Afrika zijn zulke breuken. 1. Vulkanische aardbevingen: Aardbevingen die worden veroorzaakt door vulkaanuitbarstingen zijn zeer verwoestend. Deze blijven echter beperkt tot gebieden met actieve vulkanen. 2. Instortingsaardbevingen: In gebieden met intensieve mijnbouwactiviteiten storten vaak de daken van ondergrondse mijnen in en vinden kleine bevingen plaats. Dit worden instortingsaardbevingen genoemd.

 

Aardbevingsbreuktypes

Er zijn drie hoofdtypen geologische breuken die een aardbeving kunnen veroorzaken: normale, omgekeerde (stuwkracht) en schuine breuken. Normale breuken komen vooral voor in gebieden waar de korst wordt uitgebreid. Omgekeerde breuken komen voor in gebieden waar de korst wordt ingekort. Schuifbreuken zijn steile structuren waarbij de twee zijden van de breuk horizontaal langs elkaar glijden.

 
Model van een oude seismometer met een slinger die gevoelig is voor grondtrillingen. In Luoyang in 133 na Christus detecteerde deze een aardbeving op 400 tot 500 km afstand.  

Aardbevingsclusters

De meeste aardbevingen maken deel uit van een reeks, die qua locatie en tijd met elkaar in verband staan. De meeste aardbevingsclusters bestaan uit kleine bevingen die weinig tot geen schade veroorzaken, maar er bestaat een theorie dat aardbevingen in een regelmatig patroon kunnen terugkeren.

Een voorschok is een aardbeving die plaatsvindt vóór een grotere aardbeving, die de hoofdschok wordt genoemd.

Een naschok is een aardbeving die plaatsvindt na een eerdere aardbeving, de hoofdschok. Een naschok vindt plaats op dezelfde plaats als de hoofdschok, maar heeft altijd een kleinere kracht. Naschokken ontstaan wanneer de korst zich aanpast aan de gevolgen van de hoofdschok.

Aardbevingszwermen zijn reeksen aardbevingen die in een bepaald gebied binnen een korte periode inslaan. Zij verschillen van aardbevingen gevolgd door een reeks naschokken door het feit dat geen enkele aardbeving in de reeks duidelijk de hoofdschok is, zodat geen enkele aardbeving een duidelijk hogere magnitude heeft dan de andere. Een voorbeeld van een aardbevingszwerm is de activiteit in Yellowstone National Park in 2004.

Soms vindt een reeks aardbevingen plaats in een soort aardbevingsstorm, waarbij de aardbevingen in clusters op een breuk inslaan, elk getriggerd door het schudden of de herverdeling van de spanning van de vorige aardbevingen. Net als naschokken, maar dan op aangrenzende breuksegmenten, vinden deze stormen in de loop van jaren plaats, waarbij sommige van de latere aardbevingen even schadelijk zijn als de eerste. Een dergelijk patroon deed zich voor op de Noord-Anatolische breuk in Turkije in de 20e eeuw.

 

Tsunami

Een tsunami of een keten van snel bewegende golven in de oceaan als gevolg van krachtige aardbevingen is een zeer ernstige uitdaging voor de veiligheid van mensen en voor aardbevingstechnieken. Deze golven kunnen kustgebieden overspoelen, huizen verwoesten en zelfs hele steden wegvagen. Dit is een gevaar voor de hele mensheid.

Helaas kunnen tsunami's niet worden voorkomen. Er zijn echter waarschuwingssystemen die de bevolking kunnen waarschuwen voordat de grote golven het land bereiken, zodat zij genoeg tijd hebben om zich in veiligheid te brengen.

 

Aardbevingsbestendig

Aardbevingsbestendige gebouwen zijn gebouwd om de vernietigende kracht van een aardbeving te weerstaan. Dit hangt af van het type constructie, de vorm, de massaverdeling en de stijfheid. Er worden verschillende combinaties gebruikt. Vierkante, rechthoekige en schelpvormige gebouwen zijn beter bestand tegen aardbevingen dan wolkenkrabbers. Om de spanning te verminderen kan de begane grond van een gebouw worden ondersteund door extreem stijve, lege kolommen, terwijl de rest van het gebouw wordt ondersteund door flexibele kolommen binnen de lege kolommen. Een andere methode is het gebruik van rollen of rubberen pads om de basiskolommen van de grond te scheiden, waardoor de kolommen tijdens een aardbeving parallel aan elkaar kunnen schudden.

Om te voorkomen dat een dak instort, maken bouwers het dak van lichtgewicht materialen. Buitenmuren worden gemaakt van sterkere en meer versterkte materialen zoals staal of gewapend beton. Tijdens een aardbeving kunnen flexibele ramen helpen de ramen bij elkaar te houden zodat ze niet breken.