Exoplaneet | natuurlijke planeet in een planetenstelsel buiten ons eigen zonnestelsel

Geschiedenis

Vroege speculaties

In de zestiende eeuw bracht de Italiaanse filosoof Giordano Bruno, een vroege aanhanger van de copernicaanse theorie dat de aarde en andere planeten om de zon draaien, de opvatting naar voren dat de vaste sterren op de zon lijken en eveneens door planeten worden begeleid. Bruno werd door de Heilige Inquisitie op de brandstapel gezet.

In de achttiende eeuw werd dezelfde mogelijkheid genoemd door Isaac Newton in zijn Principia. Hij maakte een vergelijking met de planeten van de zon en schreef: "En als de vaste sterren de centra zijn van gelijksoortige stelsels, zullen zij alle volgens een gelijksoortig ontwerp zijn gebouwd en onderworpen aan de heerschappij van Eén".

Bevestigde ontdekkingen

De eerste gepubliceerde en bevestigde ontdekking werd gedaan in 1988. Ze werd uiteindelijk bevestigd in 2002.

In 1992 kondigden radioastronomen de ontdekking aan van planeten rond een pulsar. Deze pulsarplaneten zouden zijn ontstaan uit de ongewone restanten van de supernova die de pulsar heeft voortgebracht, in een tweede ronde van planeetvorming. Anders zijn het misschien de resterende rotsachtige kernen van gasreuzen die de supernova hebben overleefd en vervolgens in hun huidige banen zijn vervallen.

Op 6 oktober 1995 kondigden Michel Mayor en Didier Queloz van de Universiteit van Genève de eerste definitieve ontdekking aan van een exoplaneet rond een gewone hoofdreeksster (51 Pegasi). Met deze ontdekking, gedaan op het Observatoire de Haute-Provence, begon het moderne tijdperk van de ontdekking van exoplaneten. Technologische vooruitgang, met name op het gebied van hoge-resolutiespectroscopie, leidde tot de snelle ontdekking van vele nieuwe exoplaneten. Dankzij deze vooruitgang konden astronomen exoplaneten indirect ontdekken door hun zwaartekrachtinvloed op de beweging van hun moederster te meten. Meer buitenaardse planeten werden uiteindelijk ontdekt door te kijken naar occultaties, waarbij een ster zwakker wordt als een planeet ervoor langs draait.

In mei 2016 kondigde NASA de ontdekking van 1.284 exoplaneten aan, waarmee het totale aantal exoplaneten op meer dan 3.000 kwam.

Types

Extrasolaire planeten kunnen veel verschillende vormen hebben.

• Het kunnen gasreuzen of rotsachtige planeten zijn.
• Het kunnen dwergplaneten zijn, d.w.z. planeten die kleiner en minder dicht zijn dan gewone planeten.
• Ze kunnen rond verschillende soorten sterren draaien
• Ze kunnen vrij zwevend zijn of rond een bruine dwerg draaien.
• Zij kunnen leven ondersteunen. Van één recent ontdekte exoplaneet, Gliese 581g, wordt gedacht dat hij mogelijk leven ondersteunt, maar het bestaan van deze planeet is nog niet bevestigd.

 Klassen van exoplaneten zijn onder andere:

• Een superterran of superaarde is een aardse planeet die groter is dan de aarde, maar kleiner dan Neptunus.

• Een waterwereld is een hypothetische planeetklasse tussen aards en joviaans in. Deze werelden hebben weinig of geen droog land.

• Hete Jupiters zijn gasplaneten die dichter bij hun ster draaien dan Mercurius bij de zon.

• Rogue planeten draaien om geen enkele ster.

Dichtstbijzijnde

De dichtstbijzijnde ster met planeten is Alpha Centauri. Die staat op 4,3 lichtjaar afstand. Met standaardraketten zou het tienduizenden jaren duren om daar te komen. De dichtstbijzijnde ster die op onze zon lijkt, is Tau Ceti. Die heeft vijf planeten, waarvan één in de bewoonbare zone, waar vloeibaar water kan voorkomen.

Meest aardachtige

Sommige extrasolaire planeten kunnen op de aarde lijken. Dit betekent dat ze omstandigheden hebben die sterk lijken op die van de aarde. Planeten worden gerangschikt volgens een formule die de Earth similarity index of kortweg ESI wordt genoemd. De ESI gaat van één (meest aardachtig) naar nul (minst aardachtig). Om bewoonbaar te zijn moet een planeet een ESI van minstens 0,8 hebben. Ter vergelijking: de vier aardse planeten van de zon zijn in deze lijst opgenomen.

Gerelateerde pagina's

• Planeet
• Lijst van exoplaneten
• dwergplaneet
• 51 Pegasi b
• 70 Virginis b