Aeschylus

Vroege leven

Aeschylus werd rond het jaar 525 v. Chr. geboren in het stadje Eleusis, ongeveer 27 kilometer ten noordwesten van Athene. De datum is gebaseerd op veertig jaar terugtellen vanaf zijn eerste overwinning in de Grote Dionysia. Zijn familie was rijk, en zijn vader, Euphorion, behoorde tot de Eupatridae, de oude adel van Attica. Pausanias schreef dat Aeschylus in een wijngaard werkte totdat de god Dionysus hem in zijn slaap bezocht. De god beval hem de eerste tragedies te schrijven. Zijn eerste toneelstuk werd opgevoerd in 499 v.C., toen hij pas 26 jaar oud was.

De Perzische oorlogen

In 490 v. Chr. landde het Perzische leger, geleid door Darius, in Griekenland en probeerde het Griekenland in te nemen. Aeschylus en zijn broer Cynegeirus sloten zich aan bij het leger van Athene en vochten tegen de Perzen in de Slag bij Marathon. De Atheners waren in staat het veel grotere Perzische leger te verslaan. Deze slag, die Darius een halt toeriep, werd gevierd in alle stadstaten van Griekenland. Cynegeirus sneuvelde in de slag. In 480 VC probeerde Xerxes I van Perzië Griekenland in te nemen. Aeschylus vocht tegen hen in de Slag van Salamis en in de Slag van Plataea in 479 VC. Zijn oudste overgeleverde toneelstuk De Perzen, opgevoerd in 472 VC, speelt zich af tijdens de Slag van Salamis. Dit stuk won de eerste prijs op de Dionysia.

De Eleusinische Mysteriën

Aeschylus was een van de vele Grieken die zich aansloten bij de Eleusinische Mysteriën. Dit was de religieuze cultus van Demeter, en gevestigd in zijn geboortestad Eleusis. Leden van de groep leerden mystieke en geheime kennis. De leden hadden gezworen op straffe van de dood tegen niemand iets over de Mysteriën te zeggen. Aristoteles schreef dat sommige mensen dachten dat Aeschylus enkele van de geheimen van de cultus op het toneel had laten zien. Andere schrijvers zeiden dat een woedende menigte Aeschylus ter plekke probeerde te doden, maar dat hij wegrende. Later zei Aeschylus dat hij niet wist dat hij een van de geheimen had laten zien. Hij werd alleen van de dood gered door zijn moedige dienst in de Perzische oorlogen.

Later leven

Aeschylus maakte twee reizen naar Sicilië in de jaren 470 voor Christus. Hij was uitgenodigd door Hieron, de tiran van Syracuse, een grote Griekse stad aan de oostkant van het eiland. Op één van deze reizen schreef hij De vrouwen van Aetna, ter ere van de stad die door Hieron gesticht werd. Hij herlas ook zijn Perzen. Tegen 473 VC was Aeschylus de jaarlijkse favoriet in de Dionysia en won hij de eerste prijs in bijna elke wedstrijd. In 458 v. Chr. keerde hij voor het laatst terug naar Sicilië, naar de stad Gela waar hij in 456 of 455 v. Chr. stierf. Er wordt gezegd dat hij gedood werd door een schildpad die uit de lucht kwam vallen nadat hij door een adelaar was neergelaten. Dit verhaal is waarschijnlijk slechts een legende. Het werk van Aeschylus werd door de Atheners zo gerespecteerd dat na zijn dood zijn tragedies de enige waren die in toekomstige wedstrijden opnieuw mochten worden opgevoerd. Zijn zonen Euphorion en Euæon, en zijn neef Philocles, schreven ook allen toneelstukken.

De toneelstukken

Grieks drama begon met festivals voor de goden, vooral Dionysus, de god van de wijn. Tijdens Aeschylus' leven werden dramatische wedstrijden een onderdeel van de Dionysia van de stad in de lente. Het festival begon met een openingsprocessie, vervolgens een wedstrijd van jongens die dithyrammen zongen, en tenslotte twee dramatische wedstrijden. De eerste wedstrijd was voor drie toneelschrijvers die elk drie tragische stukken presenteerden, gevolgd door een kortere komedie. Een tweede competitie van vijf komische toneelschrijvers volgde, en de winnaars van beide competities werden door een groep juryleden gekozen.

Aeschylus nam tijdens zijn leven deel aan veel van deze wedstrijden. Slechts zes tragedies zijn ongeschonden bewaard gebleven: De Perzen, Zeven tegen Thebe, De Supplianten, en de trilogie die bekend staat als De Oresteia, bestaande uit de drie tragedies Agamemnon, De Libatiedragers en De Eumeniden. Er is ook het toneelstuk Prometheus Bound, maar dit werd waarschijnlijk door iemand anders geschreven. Alle overgeleverde toneelstukken wonnen de eerste prijs op de Stadsdionysia. In één boek, het Alexandrijnse Leven van Aeschylus, staat dat hij 13 keer de eerste prijs won op de Stadsdionysia. Sophocles' won 18 keer van zijn 120 toneelstukken, en Euripides won slechts vijf keer van zijn ongeveer 90 toneelstukken.

• De Perzen (Persai) (472 VC)
• Zeven tegen Thebe (Hepta epi Thebas) (467 v.Chr.)
• De Supplianten (Hiketiden) (463 VC?)
• Oresteia een serie van drie toneelstukken (458 BC)
• Agamemnon
• De Libation Bearers (Choephoroi)
• De Eumeniden

Moderne afbeelding van het Theater van Dionysus in Athene, waar veel van Aeschylus' toneelstukken werden opgevoerd

Invloed op Grieks drama en cultuur

Toen Aeschylus voor het eerst begon te schrijven, was het theater nieuw. Sommige toneelschrijvers zoals Thespis hadden de cast groter gemaakt om een acteur toe te voegen die met het koor kon praten. Aeschylus voegde een tweede acteur toe, waardoor meer drama mogelijk werd; en het koor werd minder belangrijk. Er wordt gezegd dat hij de eerste was die skenographia, of scène-decoratie, gebruikte, hoewel Aristoteles zei dat de eerste Sophocles was. Aeschylus voegde ook meer details toe aan de kostuums, en liet zijn acteurs plateaulaarzen dragen, cothurni genaamd, zodat het publiek hen beter kon zien. Toen zij in de eerste opvoering van de Eumeniden het toneel opkwamen, zag het koor van Furiën er zo angstaanjagend uit dat zij jonge kinderen deden flauwvallen, oude mannen deden urineren en zwangere vrouwen aan het bevallen maakten.

Zijn toneelstukken werden geschreven in de strikte stijl van het Griekse drama. Ze waren in dichtvorm en er mocht geen geweld worden gebruikt op het toneel. De toneelstukken moesten zich ver van het normale leven in Athene afspelen, hetzij door verhalen over de goden te vertellen, hetzij door zich, zoals De Perzen, in een verafgelegen oord af te spelen. Aeschylus' werk heeft een sterke morele en religieuze nadruk. De Oresteia-stukken gingen over de positie van de mens in het universum in relatie tot de goden, de wetten van de goden, en de straffen van de goden.

Vijftig jaar na Aeschylus' dood prees de komische toneelschrijver Aristophanes hem in De kikkers. Aeschylus is een personage in het stuk en zegt dat zijn Zeven tegen Thebe "iedereen die ernaar keek, deed houden van oorlogszuchtig te zijn" (regel 1022); met zijn Perzen zegt hij dat hij "de Atheners leerde om er altijd naar te verlangen hun vijanden te verslaan" (regel 1026-7). Hij zegt dat zijn toneelstukken de Atheners hielpen om moedig en deugdzaam te zijn (regel 1039 e.v.).

Mozaïek van Orestes, hoofdpersoon in Aeschylus' trilogie, De Oresteia

Relevante pagina's

• Theater van het oude Griekenland