George Andrew Olah
George Andrew Olah (22 mei 1927 - 8 maart 2017) was een in Hongarije geboren Amerikaanse chemicus. Zijn onderzoek betreft de generatie en reactiviteit van carbokationen met behulp van superzuren. Voor dit onderzoek kreeg Olah in 1994 een Nobelprijs voor Scheikunde. De American Chemical Society gaf hem haar hoogste eer, de Priestley Medal.
Leven
Olah werd geboren in Boedapest, Hongarije, op 22 mei 1927. Hij studeerde aan het Budapesti Piarista Gimnazium (Scolopi-vaders). Hij studeerde en doceerde vervolgens aan de huidige Technische en Economische Universiteit van Boedapest. Na de Hongaarse Revolutie van 1956 verhuisde hij met zijn familie kort naar Engeland en vervolgens naar Canada. Hij trad in dienst bij Dow Chemical in Sarnia, Ontario, samen met een andere Hongaarse chemicus, Stephen J. Kuhn. Tijdens Olah's acht jaar bij Dow begon hij carbocaties te bestuderen. In 1965 verliet hij Dow voor Case Western Reserve University. In 1977 trad hij toe tot de faculteit van de Universiteit van Zuid-Californië. In 1971 werd Olah genaturaliseerd tot Amerikaans staatsburger.
Olah was hoogleraar aan de Universiteit van Zuid-Californië en directeur van het Loker Hydrocarbon Research Institute. In 2005 schreef Olah een essay ter promotie van de methanoleconomie.
De familie Olah heeft een fonds opgericht (het George A. Olah Endowment). Het kent jaarlijks prijzen toe aan uitmuntende chemici. De American Chemical Society selecteert en beheert de prijzen.
Olah overleed op 8 maart 2017 in zijn huis in Beverly Hills, Californië, 89 jaar oud.
Werk
De zoektocht naar stabiele carbocaties leidde tot de ontdekking van geprotoneerd methaan. (Geprotoneerd methaan is een methaanmolecuul (CH4 ) met een extra proton waardoor het positief geladen is). Geprotoneerd methaan werd gestabiliseerd door superzuren, zoals FSO3 H-SbF5 ("Magisch Zuur").
CH4 + H+ → CH5+
Olah bestudeerde ook hoe koolwaterstoffen als brandstof worden gebruikt.
Olah was het ook jarenlang oneens met Herbert C. Brown van de Purdue Universiteit over het bestaan van zogenaamde "niet-klassieke" carbocaties - zoals het norbornyl-kation. Zij kunnen worden aangetoond als kationen die over meerdere bindingen worden gedeeld (gedelokaliseerd).
De laatste jaren is zijn onderzoek verschoven van koolwaterstoffen (inclusief koolwaterstofbrandstof) naar de methanoleconomie. Hij sloot zich aan bij Robert Zubrin, Anne Korin en James Woolsey die opriepen tot een initiatief voor een mandaat voor flexibele brandstoffen voor voertuigen.
Technische Publicaties
- Olah, G. "Superzuur gekatalyseerde depolymerisatie en omzetting van kolen. Final Technical Report. [HF:BF{sub 2}/H{sub 2}]", University of Southern California, United States Department of Energy, (1980).
- Olah, G. A. "Superacid Catalyzed Coal Conversion Chemistry. 1st and 2nd Quarterly Technical Progress Reports, September 1, 1983-March 30, 1984.", University of Southern California, United States Department of Energy, (1984).
- Olah, G. A. "Superacid Catalyzed Coal Conversion Chemistry. Final Technical Report, 1 September 1983-September 1, 1986.", University of Southern California, United States Department of Energy, (1986).
