Kaakloze vissen

De Agnatha (Grieks = "geen kaken") vormen een superklasse van de gewervelde dieren. Het zijn kaakloze vissen.

De Agnatha als geheel kan parafyletisch zijn. Dit betekent dat het een handige verzamelnaam is, die de regels van de cladistiek niet volgt. Zo behoren de meeste uitgestorven agnatha tot de stamgroep (voorouderlijke groep) van de gnathostomeeën. Maar volgens de regels mag een zustergroep geen voorouders van een andere zustergroep bevatten,

De levende Agnatha (lampreien en slijmprikken) staan bekend als cyclostomen. Recente moleculaire gegevens van rRNA, en van mtDNA, tonen aan dat deze levende agnatha's monofyletisch zijn. Er zijn ongeveer 100 soorten. Hagedissen zijn gewervelde dieren, maar hebben geen wervels. Men neemt aan dat zij hun wervels verloren hebben tijdens hun aanpassingen aan de levenswijze.

De levenswijze van de lamprei (een ectoparasiet op andere vissen) en de slijmprik (een aaseter) betekent dat zij niet typisch zijn voor de fossiele groepen, die vrij zwommen en vaak gepantserd waren.

Ostracodermen van de groep OsteostraciZoom
Ostracodermen van de groep Osteostraci

Reconstructie van de mid-Devonische agnathan Neeyambaspis enigmaticaZoom
Reconstructie van de mid-Devonische agnathan Neeyambaspis enigmatica

Classificatie

  • Agnatha: de kaakloze vissen. Cambrium tot heden.
    • †Pteraspids: de hoofd-schilden
    • Anaspiden: kieuwen geopend als gaten. Siluur tot eind Devoon.
    • †Osteostraci: kaakloze vissen met beenpantser.

Kenmerken

Anatomie

Agnathans hebben geen kaken, en hebben een kraakbenig skelet. Zowel bij de larven als bij de volwassen dieren is er een notochorda. Ze hebben geen gepaarde vinnen. Ze hebben zeven of meer gepaarde kieuwzakken.

Agnatha hebben geen herkenbare maag en zijn koudbloedig. Het hart is eenvoudig, met twee kamers.

Fysiologie

Er is een lichtgevoelig pijnbogenoog. De bevruchting en de ontwikkeling van de jongen vinden buiten het lichaam plaats, en er is geen ouderlijke zorg.

Fossiele agnathans

De oudste fossiele agnathans worden gevonden in afzettingen van het Cambrium.

Veel Ordovicische, Silurische en Devoon agnathans waren gepantserd met zware beenderige stekelige platen. De eerste gepantserde agnathans waren de Ostracoderms ("schelpenhuidigen"). In het bovenste Siluur hadden de agnathans het hoogtepunt van hun evolutie bereikt. In het Devoon namen zij af en herstelden zich nooit meer.

Vragen en antwoorden

V: Wat zijn de Agnatha?


A: De Agnatha zijn een superklasse van kaakloze vissen.

V: Waarom worden de Agnatha als paraphyletisch beschouwd?


A: De Agnatha worden als parafyletisch beschouwd omdat het een handige term is die de regels van de cladistiek niet volgt, en de meeste uitgestorven agnatha behoren tot de stamgroep van de gnathostomen.

V: Hoe worden de levende Agnatha genoemd, en hoeveel soorten zijn er?


A: De levende Agnatha worden cyclostomen genoemd, en er zijn ongeveer 100 soorten.

V: Zijn de levende agnatha monofyletisch?


A: Ja, uit recente moleculaire gegevens blijkt dat de levende Agnatha (lampreien en slijmprikken) monofyletisch zijn.

V: Hebben slijmprikken wervels?


A: Nee, slijmprikken zijn gewervelde dieren, maar hebben geen wervels. Aangenomen wordt dat zij hun wervels hebben verloren tijdens hun aanpassingen aan hun levensstijl.

V: Waarin verschilt de levenswijze van lamprei en slijmprik van die van fossiele groepen?


A: De levenswijze van de lamprei (een ectoparasiet op andere vissen) en de slijmprik (een aaseter) betekent dat zij niet typisch zijn voor de fossiele groepen, die vrij zwommen en vaak gepantserd waren.

V: Moet een zustergroep voorouders van een andere zustergroep bevatten?


A: Nee, volgens de regels van de cladistiek mag een zustergroep geen voorouders van een andere zustergroep bevatten.

AlegsaOnline.com - 2020 / 2023 - License CC3