Conrad Gessner

Carrière

Hij studeerde in Straatsburg, Bourges (1532-1533) en Parijs. In 1535 dreef religieuze onrust hem terug naar Zürich, waar hij een onverstandig huwelijk sloot. Zijn vrienden kwamen hem te hulp, stelden hem in staat te studeren in Bazel (1536), en verkregen in 1537 voor hem het professoraat Grieks aan de pas opgerichte academie van Lausanne (toen behorend tot Bern). Hier kon hij zich wijden aan wetenschappelijke studies, vooral plantkunde.

In 1540-1541 bezocht hij de beroemde medische universiteit van Montpellier, behaalde zijn graad van doctor in de geneeskunde (1541) in Bazel en vestigde zich vervolgens in Zürich, waar hij de post van docent in de natuurkunde aan het Carolinum, de voorloper van de universiteit van Zürich, verwierf. Daar bracht hij de rest van zijn leven door, afgezien van enkele reizen naar het buitenland en jaarlijkse botanische zomerreizen in zijn geboorteland. Hij wijdde zich aan het voorbereiden van werken over vele onderwerpen van verschillende aard. Het jaar na zijn verheffing stierf hij aan de pest.

 

Werkt

Bij zijn tijdgenoten was hij vooral bekend als botanicus, hoewel zijn botanische manuscripten pas lang na zijn dood werden gepubliceerd (in Neurenberg, 1751-1771, 2 delen. folio); zelf gaf hij alleen de Enchiridion historiae plantarum (1541) en de Catalogus plantarum (1542) uit in vier talen.

In 1545 publiceerde hij zijn opmerkelijke Bibliotheca universalis (ed. J. Simler 1574), zogenaamd een catalogus (in het Latijn, Grieks en Hebreeuws) van alle schrijvers die ooit hadden geleefd, met de titels van hun werken, enz. Een tweede deel, Pandectarium sive partitionum universalium Conradi Gesneri Ligurini libri xxi, verscheen in 1548; slechts negentien boeken werden toen afgesloten. Het laatste, een theologische encyclopedie, verscheen in 1549, maar het voorlaatste, bedoeld om zijn medische werk te omvatten, werd nooit voltooid.

Zijn grote zoölogische werk, Historiae animalium, verscheen in 4 delen (viervoeters, vogels, vissen) folio, 1551-1558, te Zürich; een vijfde deel (slangen) werd uitgegeven in 1587. Dit werk is het beginpunt van de moderne zoölogie. Niet tevreden met zulke omvangrijke werken publiceerde Gessner in 1555 zijn boek Mithridates de differentis linguis, een verslag van ongeveer 130 bekende talen, met het Onze Vader in tweeëntwintig talen, terwijl in 1556 zijn uitgave verscheen van de werken van Claudius Aelianus.

Gessners werk On fossil objects bevat, naast veel andere zaken, een erkenning van de werkelijke organische aard van sommige fossielen.

Bij niet-wetenschappelijke lezers is Gessner vooral bekend om zijn liefde voor de bergen (onder de sneeuwgrens) en om zijn vele excursies in de bergen, deels als botanicus, maar ook om te oefenen en te genieten van de schoonheid van de natuur. In 1541 voegde hij bij zijn Libellus de lacte et operibus lactariis een brief aan zijn vriend J. Vogel uit Glarus over de wonderen die in de bergen te vinden zijn, waarin hij zijn liefde ervoor uitsprak en zich vastbesloten toonde elk jaar minstens één berg te beklimmen, niet alleen om bloemen te verzamelen, maar ook om zijn lichaam te trainen. In 1555 publiceerde Gessner zijn verslag (Descriptio Montis Fracti sive Montis Pilati) van zijn excursie naar de Gnepfstein (1920 m), het laagste punt van de Pilatusketen.

Let ook op:

• Gessner was de eerste die de bruine rat in Europa beschreef.
• Gessner was mede verantwoordelijk voor Insectorum, sive, Minimorum animalium theatrum of Theatre of Insects, Dit werk werd gezamenlijk geschreven door Gessner (postuum), Edward Wotton, Thomas Muffet en Thomas Penny.
• Gessner beschreef in 1551 als eerste het vetweefsel.

 
Titelpagina van Historiae Animalium  


Originele tekening van Conrad Gesner van Fragaria vesca (bosaardbei of fraises des bois)