Diakritisch | teken gezet boven, onder, door of op een letter
Een diakritisch teken is een teken dat boven, onder, door of op een letter wordt gezet. Enkele voorbeelden van diakritische tekens zijn een accent aigu of een accent grave. Het woord komt van het Griekse woord διακριτικός (vert. diakritikós, "onderscheidend"). Meestal beïnvloedt het de manier waarop het woord wordt uitgesproken. De meeste diakritische tekens hebben betrekking op de uitspraak, omdat de meeste alfabetten de klanken van woorden niet exact beschrijven. Diakritische tekens zijn zeldzaam in het Engels, maar komen veel voor in andere talen.
![Evolutie van het vroege Arabisch (9e - 11e eeuw). De Basmala werd als voorbeeld genomen, van kufische Koran manuscripten. (1) Begin 9e eeuw. schrift zonder stippen of diakritische tekens [1]; (2) en (3) 9e - 10e eeuw onder de Abbasidische dynastie, het systeem van Abu al-Aswad stelt rode stippen in waarbij elke rangschikking of positie een andere korte klinker aangeeft. Later werd een tweede systeem met zwarte stippen gebruikt om onderscheid te maken tussen letters als "fāʼ " en "qāf" [2] [3]; (4) 11e eeuw, In het systeem van Al Farāhídi (het systeem dat wij vandaag kennen) werden de stippen veranderd in vormen die op de letters lijken om de corresponderende lange klinkers te transcriberen [4].](https://www.alegsaonline.com/zoom.php?image=Arabic_script_evolution.svg.png)
Evolutie van het vroege Arabisch (9e - 11e eeuw). De Basmala werd als voorbeeld genomen, van kufische Koran manuscripten. (1) Begin 9e eeuw. schrift zonder stippen of diakritische tekens [1]; (2) en (3) 9e - 10e eeuw onder de Abbasidische dynastie, het systeem van Abu al-Aswad stelt rode stippen in waarbij elke rangschikking of positie een andere korte klinker aangeeft. Later werd een tweede systeem met zwarte stippen gebruikt om onderscheid te maken tussen letters als "fāʼ " en "qāf" [2] [3]; (4) 11e eeuw, In het systeem van Al Farāhídi (het systeem dat wij vandaag kennen) werden de stippen veranderd in vormen die op de letters lijken om de corresponderende lange klinkers te transcriberen [4].
Voorbeelden
Engels
De Engelse orthografie gebruikt vaak digraphs (zoals "ph", "sh", "oo" en "ea") in plaats van diakritische tekens om meer klanken weer te geven dan met enkele letters van het Latijnse alfabet mogelijk is. In tegenstelling tot andere systemen (zoals het Spaans) waar de spelling laat zien hoe de woorden moeten worden uitgesproken, is de uitspraak van het Engels zo gevarieerd dat diakritische tekens alleen de uitspraak niet fonetisch zouden maken. Door het gebruik van digraphs tonen wij klanken die met losse letters niet worden weergegeven.
Diakritische tekens worden in het moderne Engels weinig gebruikt. Twee soorten diakritische tekens zijn onderdeel geworden van het dagelijks Engels: de punt boven de "i" of "j" en de apostrof. Maar ze worden niet meer algemeen beschouwd als diakritisch. De apostrof wordt gebruikt om ontbrekende letters aan te geven (elisie, it's ter vervanging van it is) en om bezit aan te geven (zoals in Mike's auto).
In de meeste andere gevallen wordt het gebruik van diakritische tekens voor Engelse woorden als ouderwets beschouwd (niet meer gebruikt). Diakritische tekens (vergelijkbaar met umlauten) kunnen worden gebruikt bij woorden waarbij twee klinkers naast elkaar apart worden uitgesproken, zoals noöne, reëstablished, of coöperate (twee klinkers die samen worden uitgesproken vormen een tweeklank). Deze methode wordt soms nog gebruikt. Diakritische tekens worden soms gebruikt in leenwoorden (woorden van buitenlandse oorsprong), zoals naïef, entrée, paté, façade, die Franse woorden zijn.
Frans
Letter e: gebruikelijk zijn het accent aigu é (stijgende stem, zoals in het Franse woord née), accent grave è (dalende stem); élève heeft (vanaf links) een aigu, een aigu en een stille e. De cedille ç geeft een zachte c aan, die klinkt als een s in het Engels.
Een ander principe wordt geïllustreerd door de circumflex î. Deze geeft meestal het verlies van de letter aan: bijv. maistre (Midden-Frans) > maître (modern Frans). De functie is dus historisch. Ook wordt de circumflex minder vaak gebruikt om onderscheid te maken tussen homofonen. Dit zijn woorden die hetzelfde gespeld zijn, maar een verschillende betekenis hebben. Voorbeeld: sur = op, maar sûr = veilig. In die gevallen kan de uitspraak van de twee woorden verschillend zijn.
Spaans
In het Spaans geeft het scherpe accent gewoon de klemtoon aan, bijvoorbeeld educación. Daar ligt de klemtoon op de laatste klinker, niet op de gebruikelijke voorlaatste. De voorlaatste klinker (lettergreep) is de gebruikelijke plaats voor de klemtoon in gesproken Spaans. Het wordt meestal niet aangegeven door een gedrukt accent. Waar de klemtoon op de gebruikelijke plaats ligt, valt de eindmedeklinker in de spraak vaak weg.
De tilde ñ wordt ongeveer uitgesproken als ny. Hij telt als een aparte letter in hun woordenboeken, na de n.
De dubbele L wordt uitgesproken als onze Y en LL staat in Spaanse woordenboeken in een eigen sectie, na de sectie van de enkele L.
Duits
De umlaut ü wordt in het Duits uitgesproken als ue, en wordt in het moderne Duits minder gebruikt. Historische naamsspellingen moeten altijd de umlaut behouden als die voor die naam werd gebruikt.
Zweeds, Noors, Deens
De Scandinavische talen behandelen de tekens met diakritische tekens ä, ö en å als nieuwe en afzonderlijke letters van het alfabet, en sorteren ze na z. Gewoonlijk wordt ä gesorteerd als gelijk aan æ (as) en ö als gelijk aan ø (o-streep). Ook aa, indien gebruikt als alternatieve spelling voor å, wordt als zodanig gesorteerd. Andere door diakritische tekens gewijzigde letters worden behandeld als varianten van de onderliggende letter, met als uitzondering dat ü vaak wordt gesorteerd als y.
Niet-Romeinse schriften
Schriften voor semitische talen zoals Arabisch en Hebreeuws hebben een grote verscheidenheid aan diakritische tekens. Dit komt deels omdat de schriften voor semitische talen oorspronkelijk werden gevormd zonder aparte letters voor klinkers, en deels omdat sommige talen (met name het Arabisch) in een aantal dialecten worden gesproken.
De diakritische tekens in het Hebreeuws en Arabisch worden echter niet altijd gebruikt.
Gen. 1:9 En God zeide: "Laat de wateren verzamelen". Letters in zwart, niqqud in rood , cantillatie in blauw
Vragen en antwoorden
V: Wat is een diakritisch teken?
A: Een diakritisch teken is een teken dat boven, onder, door of op een letter wordt gezet en dat meestal invloed heeft op de manier waarop het woord wordt uitgesproken.
V: Waar komt het woord "diakritisch" vandaan?
A: Het woord komt van het Griekse woord היבךסיפיךע (vert. diakritikףs, 'onderscheidend').
V: Zijn diakritische tekens gebruikelijk in het Engels?
A: Nee, diakritische tekens zijn zeldzaam in het Engels, maar komen veel voor in andere talen.
V: Waarom zijn de meeste alfabetten niet exact als het gaat om het beschrijven van klanken van woorden?
A: De meeste alfabetten beschrijven de klanken van woorden niet exact omdat ze bepaalde symbolen en tekens missen die nodig zijn om ze nauwkeurig weer te geven.
V: Wat zijn enkele voorbeelden van diakritische tekens?
A: Enkele voorbeelden van diakritische tekens zijn een accent aigu of een accent grave.
V: Hoe kunnen diakritische tekens de uitspraak beïnvloeden?
A: Diakritische tekens kunnen de uitspraak beïnvloeden door te veranderen hoe een bepaalde letter of lettergreep wordt uitgesproken.
