Orthografie

Engelse spelling

Engelse orthografie, of Engelse spelling, is de manier waarop de 26 letters van het alfabet worden gebruikt om de 36 (IPA) klanken van het Engels op te schrijven. De eerste manuscripten in het Oud-Engels werden geschreven met het Latijnse alfabet. Dat had 24 letters. ^p16

Klinkers

Geen enkel alfabet past precies bij zijn taal. Een van de redenen daarvoor is dat er altijd meer klanken dan letters zijn. In het Engels zijn er veel meer klinkerklanken dan klinkers. De oude Grieken, die als eersten letters gebruikten voor klinkers, besloten slechts enkele letters te gebruiken voor hun klinkerklanken. Deze keuze beïnvloedde alle latere alfabetten:

"Het belang van de Grieken in de geschiedenis van het alfabetische schrift is zeer groot. Alle alfabetten die thans in Europa in gebruik zijn, staan in direct of indirect verband met het oude Grieks".

Het Engels zou ongeveer 20 klinkers nodig hebben om de klinker-fonemen (~klanken) in het algemeen gebruik weer te geven,^p237 en sommige talen hebben meer letters voor klinkers. De Georgische taal heeft in totaal 41 letters. Een korter alfabet werkt door twee of drie letters te gebruiken voor een enkele klank, of één letter voor meerdere klanken.

Medeklinkers

Het Engelse alfabet kent slechts drie medeklinkers die één klank hebben, niet door andere combinaties kunnen worden voortgebracht en nooit zwijgend zijn: n, r en v. De Engelse taal gebruikt 22 tot 26 medeklinker-fonemen.

Dialecten

De andere reden waarom alfabetten nooit precies op talen aansluiten is het dialect. Een gesproken taal verschilt van plaats tot plaats en van tijd tot tijd. Dit is heel duidelijk bij het Engels, omdat de uitspraak zo verschillend is in verschillende delen van de wereld. Een geschreven taal zal altijd minder flexibel zijn dan zijn gesproken ouder. Zij heeft een andere functie, en wordt mechanisch geproduceerd. Zij moet ten dienste staan van iedereen die de taal spreekt, en doet dit door de spelling van tijd tot tijd gelijk te houden.

Daarom hebben alle alfabetten klanken die moeilijk zijn weer te geven met de gebruikte letters. En het Engels heeft nog andere problemen: klanken die op verschillende manieren kunnen worden geschreven, en spelling die op verschillende manieren kan worden uitgesproken. Dit alles geeft aanleiding tot problemen bij de spelling.

Brits en Amerikaans Engels

De verschillen tussen de spelling in het Amerikaans-Engels en het Brits-Engels zijn vooral ontstaan door toedoen van één man. Noah Webster (1758-1843) schreef een Grammatica, een Spellingboek, en tenslotte een Amerikaans woordenboek van de Engelse taal. In de loop daarvan stelde hij een aantal vereenvoudigingen in de spelling voor. In zijn woordenboek verkoos hij de s boven de c in woorden als defense, hij veranderde de re in er in woorden als center, hij liet een van de L's in traveler vallen. Aanvankelijk behield hij de u in woorden als colour of favour, maar in latere edities liet hij die weg. Hij veranderde ook tong in tung: dat is niet blijven staan. Zijn belangrijkste reden was om kinderen te helpen leren lezen en schrijven. Websters woordenboek bevatte zeventigduizend woorden, waarvan er twaalfduizend nooit eerder in een gepubliceerd woordenboek waren verschenen.

Webster heeft inderdaad een enigszins andere identiteit voor het Amerikaans Engels gecreëerd. Maar omdat hij een aantal van de grootste problemen niet heeft aangepakt, maken zijn variaties weinig verschil uit voor de manier waarop de taal wordt gebruikt. Een voorbeeld van de echte problemen in de Engelse orthografie is de woorduitgang -ough, die op verschillende manieren wordt uitgesproken: tough, bough, cough... De hoofdoorzaken van spellingvariatie zijn historisch. Leenwoorden komen met hun eigen (buitenlandse) spelling. Sommige Franse leenwoorden worden nog steeds op de Franse manier gespeld; andere zijn veranderd.

De hervorming van de Engelse spelling is sinds Webster door velen voorgesteld, zoals door George Bernard Shaw, die een nieuw fonetisch alfabet voor het Engels voorstelde. In sommige gevallen zijn Websters veranderingen op grote schaal overgenomen in Groot-Brittannië: het spellingprogramma kwam van de Fransen; het Amerikaanse programma is duidelijk eenvoudiger, en meer in overeenstemming met woordeindes in het Engels. In onze moderne wereld is de Engelse orthografie nog steeds een probleem. In sommige landen (met name Frankrijk) kan een nationale commissie advies en aanwijzingen geven over de spelling. Het Engels heeft zich lange tijd aan de nationale voogdij onttrokken.

• Spelling is weliswaar belangrijk, maar minder belangrijk dan hoe de taal in de praktijk wordt gebruikt. De verschillen tussen Brits en Amerikaans Engels in het gebruik hebben meer te maken met idioom, jargon en woordenschat dan met spelling. In dit opzicht is spelling in schrift of druk een beetje zoals uitspraak in spraak. Het zijn de noodzakelijke uiterlijke kleren, maar de innerlijke inhoud is belangrijker.
• In Wikipedia (let op de spelling) mogen artikelen zowel in het Amerikaans als in het Brits Engels zijn, maar ze moeten wel consistent zijn binnen elk artikel. Meer details: Wikipedia:Handleiding voor Stijl

Woordenboeken en fonetiek

De moderne Britse spelling en het gebruik ervan werden sterk beïnvloed door de twee grote Engelse woordenboeken, Samuel Johnson's A dictionary of the English language (1755), en James Murray's Oxford English Dictionary. Johnson's woordenboek was enorm invloedrijk, zowel in het buitenland als in eigen land. Het woordenboek werd naar Amerika geëxporteerd.

"De Amerikaanse goedkeuring van het woordenboek was een belangrijke gebeurtenis, niet alleen in zijn geschiedenis, maar ook in de geschiedenis van de lexicografie. Voor de Amerikanen in de tweede helft van de achttiende eeuw was Johnson de autoriteit op taalgebied, en de daaropvolgende ontwikkeling van Amerikaanse woordenboeken werd gekleurd door zijn faam". ^p224

Voor Amerikaanse lexicografen was het woordenboek onmogelijk te negeren:

"Amerika's twee grootste negentiende-eeuwse lexicografen, Noah Webster en Joseph Emerson Worcester, twistten heftig over Johnson's erfenis ... In 1789 verklaarde [Webster] dat 'Groot-Brittannië, wiens kinderen wij zijn, en wiens taal wij spreken, niet langer onze standaard zou moeten zijn; want de smaak van haar schrijvers is al bedorven, en haar taal raakt in verval.' ... Waar Webster kritiek had op Johnson, groette Joseph Worcester hem ... In 1846 voltooide hij zijn Universeel en kritisch woordenboek van de Engelse taal. ^p226

Sommige mensen twisten over welke taal het makkelijkst te spellen is. Mensen die een tweede taal leren, hebben de neiging te denken dat hun eerste (moeder)taal de gemakkelijkste is. Voor de leerling zijn programmeertalen, met welomschreven regels, echter gemakkelijker om mee te beginnen dan het Engels. De spelling van het Engels is verreweg de meest onregelmatige van alle alfabetische spellingen en dus de moeilijkste om te leren. Het Engels is, in zijn oorsprong, een Germaanse taal. Vanaf zijn vroege wortels als Angelsaksisch, heeft het woorden geleend van vele andere talen: Frans (een Romaanse taal) en Latijn zijn de meest frequente donoren van het Engels.

Talen die gebruik maken van fonetische spelling zijn gemakkelijker te leren spellen dan andere. Bij fonetische spelling worden de woorden gespeld zoals ze worden uitgesproken. Het Italiaanse woord "orologio" bijvoorbeeld wordt uitgesproken als oh-ro-LO-jo ("gi" maakt altijd een "j"-klank.) In het Engels kom je het woord "knife" tegen. In "knife" wordt de "k" niet uitgesproken, ook al is het in het Engels gebruikelijker om "K "s uit te spreken als ze in woorden voorkomen.

Geschiedenis van de Engelse spelling

Een van de problemen die we hebben is dat woorden die hetzelfde klinken, heel verschillend gespeld kunnen worden. Ruw en kemphaan; ontmoeten en vlees; groot en raspen. Woorden met een ingewikkelde spelling kunnen eenvoudig worden uitgesproken: Leicester wordt uitgesproken als 'Lester'. Zelfs de regels die we hebben worden vaak overtreden. "i voor e behalve na c" heeft meer dan 100 uitzonderingen. ^p272 Bijna al deze problemen zijn ontstaan om historische redenen. Het Engels is de afgelopen duizend jaar veranderd, en naarmate de taal verandert, blijven delen ervan steken in verschillende spellingen.

Hier zijn enkele van de oorzaken van de Engelse orthografie:

1. Oorspronkelijk een alfabet van 23 letters voor de ongeveer 35 fonemen (klanken) van het Oud-Engels. Andere letters werden later toegevoegd.
2. Na de Normandische verovering voerden Franse schrijvers nieuwe schrijfwijzen in.
3. Drukken. Veel van de vroege drukkers kwamen van het Europese vasteland en brachten andere spellingnormen mee naar Engeland. Maar hoewel de druk de spelling stabiliseerde, bleef de uitspraak veranderen.
4. Het drukken viel samen met de Great Vowel Shift aan het eind van het Middelnederlands Engels (eind 14e-15e eeuw). Om ingewikkelde details te vermijden, dit is wat er gebeurde: in de loop van een eeuw veranderde de uitspraak van alle klinkers, en die is nog steeds niet standaard in heel Groot-Brittannië. Hoe dan ook, de spelling van duizenden woorden weerspiegelt nu hun uitspraak in de tijd van Geoffrey Chaucer.
5. 16e-eeuwse geleerden probeerden de geschiedenis van een woord aan te geven door de spelling ervan: de stille 'b' in 'schuld' is er om het Latijnse debitum weer te geven.
6. Aan het eind van de 16e tot het begin van de 17e eeuw kwamen er meer leenwoorden bij, zoals longontsteking, idiosyncrasie, epitome, cacao.

Het Engels heeft een enorm aantal woorden, maar de spelling komt uit veel verschillende bronnen. "Het grote en gevarieerde lexicon van het Engels is gekocht ten koste van een steeds meer ontaarde grafologie". ^p275

Verschillen tussen talen

Sommige talen hebben een hoge correspondentie tussen fonemen en letters. Dat betekent dat ze voor elke klank dicht bij één letter komen. Als er een perfecte overeenkomst zou zijn, zou die taal een fonemische orthografie hebben. Engels is zeer niet-fonemisch. Het heeft bijna elke soort afwijking die bekend is:

1. verschillende letters voor dezelfde klank
2. twee of meer letters voor één enkele klank
3. klank hangt af van letters in de buurt
4. een groot aantal woorden waarvan de klank varieert naargelang het dialect
5. enorm aantal leenwoorden met geïmporteerde spellingen
6. gebrekkig: het geeft sommige belangrijke verschillen in fonemen niet weer. Voorbeeld: het verschil tussen de stemhebbende th (de) en de stemloze th (dun).

Dit studiegebied wordt "orthografische diepte" genoemd. De orthografische diepte van een alfabetisch schrift is de mate waarin een geschreven taal afwijkt van de eenvoudige één-op-één correspondentie tussen letter en foneem. Het geeft aan hoe gemakkelijk het is om de uitspraak van een woord te voorspellen op basis van de spelling. Ondiepe orthografieën zijn gemakkelijk uit te spreken op basis van het geschreven woord, en diepe orthografieën zijn moeilijk uit te spreken op basis van hoe ze geschreven zijn. In ondiepe orthografieën is de overeenkomst tussen spelling en klank direct: gegeven de uitspraakregels is men in staat het woord correct "te zeggen".

De meeste andere internationale talen hebben soortgelijke problemen: in het Frans, Arabisch of Hebreeuws hebben nieuwe lezers moeite om woorden te leren decoderen. Als gevolg daarvan leren kinderen langzamer lezen. In het Spaans en het Italiaans is er een directer verband tussen spelling en uitspraak. Dat zijn talen met een geringe orthografische diepgang.

Verwante pagina's

• Ghoti