Egyptisch

Geschiedenis

Geleerden delen de Egyptische taal in zes grote chronologische divisies in:

• Hiërogliefenschrift
• Archaïsch-Egyptisch (vóór 2600 v.Chr.), de taal van de vroege dynastieke periode
• Oud-Egyptische taal (2686 BC - 2181 BC), de taal van het Oude Rijk
• Midden-Egypte (2055 v. Chr. - 1650 v. Chr.), het Midden-Rijk (2055 v. Chr. - 1650 v. Chr., maar dat duurde tot de Achttiende Dynastie van Egypte: Amenhotep III, Achnaton en de Amarna-periode (1353 v.C.). Het bleef als geschreven taal bestaan tot in de 4e eeuw na Christus.
• Laat-Egyptische taal (1069 v.C. - 700 v.C.), de Derde Tussentijd (1069 v.C. - 700 v.C.), maar eerder beginnend met de Amarna-periode (1353 v.C.).
• Demotisch schrift
• Demotisch (7e eeuw v.Chr. - 5e eeuw n.Chr., late periode tot Romeinse tijd)
• Koptisch (1e eeuw n.Chr. - 17e eeuw n.Chr.), vroeg-Romeinse tijd tot vroegmoderne tijd

Het Egyptische schrift in de vorm van etiketten en tekens is gedateerd op 3200 v. Chr. Deze vroege teksten worden over het algemeen "Archaïsch Egyptisch" genoemd.

In 1999 meldde Archaeology Magazine dat de vroegste Egyptische glyphs dateren van 3400 v. Chr. waardoor "...de algemeen heersende opvatting dat vroege logographs, pictografische symbolen die een specifieke plaats, object of hoeveelheid voorstellen, zich eerst ontwikkelden tot meer complexe fonetische symbolen in Mesopotamië, in twijfel wordt getrokken".

Het Oud-Egyptisch werd gesproken gedurende ongeveer 500 jaar vanaf 2600 v. Chr. Het Midden-Egyptisch werd gesproken vanaf ongeveer 2000 v. Chr. gedurende nog eens 700 jaar, toen het Laat-Egyptisch zijn intrede deed; het Midden-Egyptisch overleefde tot de eerste eeuwen n. Chr. als geschreven taal, vergelijkbaar met het gebruik van het Latijn tijdens de Middeleeuwen en dat van het Klassiek Arabisch vandaag. Het Demotisch Egyptisch verschijnt voor het eerst rond 650 v. Chr. en overleefde als spreektaal tot de vijfde eeuw n. Chr. Het Koptisch Egyptisch verscheen in de vierde eeuw na Christus en overleefde als levende taal tot de zestiende eeuw na Christus, toen Europese geleerden naar Egypte reisden om het tijdens de Renaissance te leren van de inheemse sprekers. Waarschijnlijk heeft het Egyptisch daarna nog enkele eeuwen als spreektaal op het Egyptische platteland voortbestaan. Het Bohairisch dialect van het Koptisch wordt nog steeds gebruikt door de Egyptische christelijke kerken.

Oud-, Midden- en Laat-Egyptisch werden allemaal geschreven met hiërogliefen en hiëratisch. Het Demotisch werd geschreven met behulp van een schrift dat van het Hiëratisch was afgeleid; het uiterlijk lijkt vaag op het moderne Arabische schrift en wordt ook van rechts naar links geschreven. Het Koptisch wordt geschreven met behulp van het Koptisch alfabet, een gewijzigde vorm van het Griekse alfabet met een aantal aan het Demotisch ontleende symbolen voor klanken die in het hedendaagse Grieks niet voorkwamen.

Het Arabisch werd de taal van het politieke bestuur van Egypte kort na de Arabische verovering in de zevende eeuw na Christus. Na verloop van tijd verving het Koptisch als de taal die door het gewone volk werd gesproken. Vandaag de dag is het Koptisch nog steeds de liturgische taal van de Koptisch-orthodoxe Kerk en de Koptisch-katholieke Kerk.

De Bijbel bevat enkele woorden, termen en namen waarvan geleerden denken dat ze Egyptisch van oorsprong zijn. Een voorbeeld hiervan is Zaphnath-Paaneah, de Egyptische naam die aan Jozef werd gegeven.